Batorówka w Grodnie

Batorówka w Grodnie, pałac Sapiehów lub Dom Stefana Batorego
Баторыеўка, Палац Сапегаў, Дом караля Стэфана Баторыя
	nr rej. 412Г000027
	; Bazylika katedralna św. Franciszka Ksawerego (dawniej kościół jezuitów) i Batorówka
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Miejscowość	Grodno
Adres	ulica Karola Marksa 1 (dawna Brygidzka)
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	klasycyzm
Architekt	Giovanni Battista Gisleni Joachim Daniel Jauch (projektant przebudowy w latach 1717–1718)
Kondygnacje	2
Ukończenie budowy	poł. XVII w.
Kolejni właściciele	Kazimierz Jan Sapieha, August II Mocny, Michał Brzostowski
	Położenie na mapie Białorusi Batorówka w Grodnie, pałac Sapiehów lub Dom Stefana Batorego
	53°40′40,0″N 23°49′51,3″E/53,677778 23,830917
	Multimedia w Wikimedia Commons

Batorówka w Grodnie (także: Pałac Batorego, Dom Stefana Batorego, Pałac Trybunalski, pałac Sapiehów lub pałac Brzostowskich); biał. Палац Сапегаў lub Баторыеўка, także: Дом караля Стэфана Баторыя – pałac znajdujący się na rogu ulic Karola Marksa i Stefana Batorego w Grodnie, obok Bazyliki katedralnej św. Franciszka Ksawerego (plac Sowiecki 4).

Historia

Pierwszy pałac zbudowany został w tym miejscu po 1579 roku. Podczas gdy przebudowywany był Stary Zamek w Grodnie, swoją rezydencję miał w nim mieć król Stefan Batory (stąd nazwa „Batorówka”). Legenda głosi, że król zmarł w tym budynku. Gmach ten miał plan litery L. Od strony dziedzińca oba człony budowli miały krużganki: część główna na parterze i pierwszy piętrze - pięcioarkadowy, część boczna tylko na parterze - czteroarkadowy. Następnie pałac został rozbudowany w 1 połowie XVII wieku i być może przy jego budowie brał udział Giovanni Battista Gisleni z kręgu architektów dworu króla Władysława IV. Wskazuje na to ukształtowanie obszernego westybulu i monumentalnych dwuskrzydłowych schodów pod piętrową loggią od strony dziedzińca, które swoją formą nie miały analogii w żadnym pałacu z terenów Rzeczypospolitej połowy XVII wieku.

W czasie, gdy pałac należał do wojewody Michała Józefa Sapiehy apartamenty w czasie Sejmu zajmował tu król August II Mocny. Do czasu ukończenia budowy Nowego Pałacu w drugim pałacu Sapiehów na tyłach ich pałacu od strony rynku odbywały się sejmy (w specjalnie zbudowanej Sali Sejmowej od strony obecnej ul. Marksa) oraz posiedzenia Senatu. Z Batorówką stojącą od strony rynku znajdujący się na tyłach Pałac Sapiehów był połączony dwoma drewnianymi piętrowymi łącznikami z pomieszczeniami dla dworu. W roku 1726 dostawiono do pałacu zaprojektowany przez Joachima Daniela Jaucha drewniany pięcioprzęsłowy krużganek łączący nad ulicą zespół pałacowy z kościołem Jezuitów^[1]. Senatorowie, posłowie i publiczność wchodzili do gmachów sejmowych od strony ulicy Brygidzkiej.

Sejm w nowych budynkach na tyłach pałacu Sapiehów odbył się w terminie od 3 października do 17 listopada 1718 roku.

W 1775 roku w budynku miał posiedzenia Trybunał Główny Wielkiego Księstwa Litewskiego. W końcu XVIII wieku pałac kupił podskarbi Michał Brzostowski i następnie był własnością jego potomków. Rosjanie skonfiskowali im pałac w roku 1832 po powstaniu listopadowym. Po pożarze w roku 1885 budynek odbudowano tylko częściowo, niszcząc przy tym jego dawne piękno. Kolejne zniszczenia przyniosły lata II wojny światowej i późniejsza odbudowa. Obecnie mieści się w nim Akademia Medyczna i budynek niczym się nie wyróżnia spośród otaczającej go zabudowy.

Galeria

Kościół św. Franciszka Ksawerego i pałac w XIX wieku, Napoleon Orda
Michał Józef Sapieha
Fasada budynku od strony kościoła
Elewacja tylna
Ekspozycja muzealna
król August II Mocny, którego apartamenty mieściły się w Batorówce
Plan z 1716 roku

Linki zewnętrzne

Przypisy

↑ HannaH. Paulouskaya HannaH., Zainteresowanie życiem publicznym w grodzieńskich kronikach klasztornych z XVII–XVIII wieku – zarys problematyki. „Barok: historia, literatura, sztuka”, 2011, R. 18, Nr. 1 (35), s. 83–93. [online] [dostęp 2019-08-08] (ang.).

Bibliografia

Jerzy Lileyko, Przebudowa grodzieńskich pałaców Batoriańskiego i Sapieżyńskiego na gmach sejmowy w 1717-1718 roku, [w:] Między Padwą a Zamościem. Studia z historii sztuki i kultury nowożytnej ofiarowane profesorowi Jerzemu Kowalczykowie, Warszawa 1993, s. 263-282
Bożena Wierzbicka, Gmachy i wnętrza sejmowe w Polsce, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2018, s.78-83
Robert Kołodziej, Sejm z 1718 roku na tle pierwszych sejmów grodzieńskich. Uwagi na temat wybranych elementów procedury sejmów w Grodnie, [w:] W podróży przez wiek osiemnasty... Studia i szkice z epoki nowożytnej, red. nauk.A. Perłakowski, M. Wyszomirska, M. Zwierzykowski, Kraków–Poznań–Toruń, 2015, s. 41–50

[1] HannaH. Paulouskaya HannaH., Zainteresowanie życiem publicznym w grodzieńskich kronikach klasztornych z XVII–XVIII wieku – zarys problematyki. „Barok: historia, literatura, sztuka”, 2011, R. 18, Nr. 1 (35), s. 83–93. [online] [dostęp 2019-08-08] (ang.).

[1]