Bencjon Chilinowicz
Bencjon Chilinowicz[1], translit. YIVO: Ben-Tsien Khilinovitsh (ur. 1889 r. w Łomży, zm. latem 1942 r. w obozie zagłady w Treblince) – dziennikarz narodowości żydowskiej piszący w języku jidysz, publicysta, literat, syjonista. Od 1912 r. współpracował z dziennikiem „Der Moment”, od 1920 był sprawozdawcą parlamentarnym tej gazety. Był współzałożycielem Klubu Sprawozdawców Sejmowych, wiceprezesem Sekcji Żydowskiej Syndykatu Dziennikarzy Warszawskich, współzałożycielem i wiceprezesem Związku Literatów i Dziennikarzy Żydowskich.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Odznaczenia | |
| |
Odznaczony srebrnym Krzyżem Zasługi[2].
Życiorys
edytujUrodził się w Łomży w rodzinie Natana Chilinowicza[3], dyrektora jesziwy.
Uczył się w hederze, później w jesziwie ojca w Makowie Mazowieckim oraz w jesziwach dynastii Ger i dynastii Sochaczew.
Przygotowywał się do wstąpienia do rabinatu, ale pod wpływem ruchu rewolucyjnego w 1905 roku w Królestwie Polskim przerwał studia i poświęcił się tematyce świeckiej. Z tego powodu musiał opuścić dom, przeniósł się do Białegostoku i tam jako ekstern uczył się na aptekarza. W 1910 roku przeprowadził się do Warszawy, gdzie pracował przez pewien czas jako pracownik biurowy, a następnie w 1912 roku został współpracownikiem warszawskiej gazety „Der Moment”, w której oprócz zwykłego materiału publicystycznego publikował także artykuły o bieżących wydarzeniach, obrazy dnia, reportaże itp.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku był korespondentem sejmowym dla: „Der Moment” w Warszawie, „Di Cajt”(pol. Czas, ang. The Times) w Wilnie, „Togblat” (pol. Gazeta Codzienna, ang. Daily newspaper) we Lwowie oraz szeregu innych gazet. Pisał pod pseudonimami: Ben-Odem, Ben-Cijon, Choli, Ben-Cemech, Wicz.
Jego przyjacielem był Jehoszua Perle, który zatrzymał się u niego po powrocie ze Lwowa do Warszawy jesienią 1941 roku[4].
W czasie okupacji niemieckiej przebywał w getcie warszawskim, był członkiem tzw. „Komitetu Gospodarczego” i prowadził (wraz z Menachem Kipnisem) Raport Prasowy dla American Jewish Joint Distribution Committee.
Czynił wspólnie z Czerniakowem starania o założenie nowej gazety, niezależnej od kolaboranckiej „Gazety Żydowskiej”[5].
Na początku 1942 r. uzyskał od władz getta prawo do wydawania w języku jidysz gazetki ściennej, w której oprócz ogłoszeń znajdowały się także wiadomości i informacje przynoszące nieco ulgi Żydom w getcie. Podczas „Wielkiej Akcji” latem 1942 r. wraz z rodziną i grupą pisarzy jidysz (był wśród nich m.in. M. Kipnis i Hilel Cajtlin), mieszkających w tym samym domu przy ul. Nowolipie 20[6][7] został wywieziony do obozu zagłady w Treblince i tam zamordowany.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Joshua Fogel, Yiddish Leksikon: BEN-TSIEN KHILINOVITSH [online], Yiddish Leksikon, 23 września 2016 [dostęp 2021-11-28].
- ↑ DELET – Chilinowicz Bencjon [online], delet.jhi.pl [dostęp 2021-11-29] (pol.).
- ↑ Makow Mazowiecki | Encyclopedia.com [online], www.encyclopedia.com [dostęp 2021-11-28].
- ↑ Online Warsaw Ghetto map and database – People – C – Chilinowicz Ben Cijon [online], new.getto.pl [dostęp 2021-11-28].
- ↑ Internetowa baza danych i mapa getta warszawskiego – Osoby – C – Chilinowicz Ben-Zion [online], new.getto.pl [dostęp 2021-11-28].
- ↑ NOWOLIPIE 20 [online], Nowa Panorama Literatury Polskiej [dostęp 2021-11-28] (pol.).
- ↑ Ruta Sakowska i inni, Archiwum Ringelbluma : konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, wyd. 1, Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN, 1997, ISBN 978-83-61850-44-1, OCLC 38824545 [dostęp 2021-11-28].