Bitwa pod Narolem
Bitwa pod Narolem (inaczej nazywana Obroną Narola) – bitwa stoczona w nocy pomiędzy 21 a 22 maja 1944 pod Narolem między wojskami polskiej samoobrony oraz Armii Krajowej pod dowództwem Karola Kosteckiego i Zdzisława Zatheya, a oddziałami Ukraińskiej Armii Powstańczej pod dowództwem Iwana Szpontaka[1][2][3].
| Partyzanckie walki polsko-ukraińskie | |||
 Plan Bitwy pod Narolem | |||
| Czas |
21-22 maja 1944 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik |
Zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Geneza
edytujNa skutek podbicia przez III Rzeszę w całości terenów dzisiejszego powiatu lubaczowskiego, które były w latach 1939–1941 podzielone pomiędzy III Rzeszę i Związek Radziecki, na terenach tych zaczęły się ścierać ze sobą trzy różne okręgi AK (krakowski, lwowski i lubelski), co spowodowało przymus utworzenia w tym regionie nowych struktur Armii Krajowej. Na przełomie 1942 i 1943 powołana została nowa placówka podziemia o nazwie „Lusia”, której dowódcą został Zdzisław Zathey. Nowopowstała placówka w kwietniu 1944 znalazła się w strukturach Okręgu AK w Lwowie oraz zmieniła swoją rangę na obwód, który miał współtworzyć oddziały partyzanckie wokół Lwowa, prowadzić dywersję na okupancie i powstrzymywać zbrojne działania UPA podczas trwającej właśnie rzezi wołyńskiej. W ramach tego placówka zobligowana została do stworzenia Oddziału Partyzanckiego 4. kompanii 19. pp Obrony Lwowa, który następnie miał się udać w okolice miejscowości Prusy. Akcja poprzez przymus przemarszu przez tereny znajdujące się pod kontrolą UPA i niemieckie poligony wojskowe została odwołana, a oddział dołączył do kompanii „Narol” w tomaszowskim obwodzie AK w celu walki z UPA, stanowiącą duże zagrożenie dla polskiej ludności w tym rejonie. Pod koniec kwietnia 1944 żołnierze kompanii zostali podzieleni na dwie grupy, które udały się do Narola gdzie doszło do reorganizacji kampanii lubaczowskiej[2].
Bitwa
edytujBitwa rozpoczęła się w nocy z 21 na 22 maja 1944 poprzez atak pięciu sotni Ukraińskiej Armii Powstańczej pod dowództwem Iwana Szpontaka na miejscowość Narol i okoliczne wsie, w których właśnie stacjonował 4 Oddział Partyzancki. Strona polska została wyparta ze swoich pozycji w wyniku początkowej przewagi sił banderowców, którzy następnie kontynuowali atak w stronę miejscowości Lipsko i Lipie. Polacy pod dowództwem Karola Kosteckiego natychmiast wysłali gońców do sąsiednich placówek i ściągnęli dodatkowe oddziały, które wsparły obronę częściowo już zajętej wsi Jędrzejówka oraz przeprowadziły atak na Lipsko, w wyniki którego po krótkich walkach wyparto banderowców. Oddziały następnie zostały poprowadzone w kierunku wsi Łukawicy, na którą od strony miejscowości Majdan–Chlewiska nacierała również kompania lubaczowska. W wyniku tych akcji ukraiński atak na Narol załamał się i banderowcy zostali zmuszeni do odwrotu w stronę terenów, które były pod ich kontrolą. Siły AK pomimo gotowości do pogoni za przeciwnikiem z powodu ostrzału z dobrze obsadzonych pozycji w ukraińskich wsiach oraz wiadomości o pojawieniu się niemieckiej żandarmerii w Narolu, przerwała kontratak[1][2][3].
Liczebność żołnierzy po polskiej stronie nie jest znana. Szacuje się, że straty wśród Polaków wynosiły 13 zabitych i 25 rannych. W wyniku napadu UPA życie straciło także kilkudziesięciu polskich cywili[4]. Ze strony ukraińskiej straty wahają się pomiędzy 30 a 80 zabitymi z liczby 500 do 1000 żołnierzy[1][2]. 4 czerwca 1944 ukraińskie oddziały zbrojne poprzez próbę utworzenia korytarza na Puszczę Solską i podzielenia polskich sił na dwie części, ponownie zaatakowały Narol, lecz atak został przez Polaków odparty i akcja się nie powiodła. Za obronę Narola Karol Kostecki został odznaczony Krzyżem Walecznych[5].
.jpg)
Upamiętnienie
edytujW listopadzie 1975 w Lipsku odsłonięto pomnik na cześć pomordowanych w ataku mieszkańców tej miejscowości. Polegli w walkach z UPA podczas bitwy zostali także wymienieni na Pomniku Niepodległości w Narolu. Bitwa została również wymieniona na pamiątkowej tablicy na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie[2][6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 491, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ a b c d e Lubaczowskie struktury Związku Walki Zbrojnej / Armii Krajowej i ich udział w walkach o Narol w maju 1944 r. [online], muzeumkresow.eu, 11 lutego 2022 [dostęp 2024-06-05] (pol.).
- ↑ a b Jerzy Markiewicz, Partyzancki kraj, Wydawnictwo Lubelskie, 1980, s. 342, ISBN 83-222-0306-3 [dostęp 2024-06-05] (pol.).
- ↑ Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”. Konflikt polsko-ukraiński 1943-1947, s. 170, ISBN 978-83-08-04576-3 [dostęp 2024-06-05] (pol.).
- ↑ Dariusz Iwaneczko, Przypadek czy przeznaczenie? Karol Kazimierz Kostecki Kostek (1917–1998), Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej, 2013, s. 76–77, ISBN 978-83-7629-587-9 (pol.).
- ↑ Polacy walczący z banderowcami upamiętnieni na Grobie Nieznanego Żołnierza [online], polska-zbrojna.pl, 9 listopada 2017 [dostęp 2024-06-05] (pol.).