Bitwa w dolinie Junin
Bitwa w dolinie Junin – starcie zbrojne, które miało miejsce w dniu 6 sierpnia 1824 r. w trakcie wojen niepodległościowych w Ameryce Łacińskiej (wojna o niepodległość Peru), zakończone decydującym zwycięstwem zwolenników niepodległości Peru (patriotów).
| Wojny niepodległościowe w Ameryce Łacińskiej, Wojna o niepodległość Peru 1820–1826 | |||
 Bitwa w dolinie Junin | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Junin, Peru | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo wojsk republikańskich (Patriotów) | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Peru  | |||
 11°12′54,0″S 75°58′24,8″W/-11,215000 -75,973556
| |||
W roku 1820 generał San Martin zebrał armię złożoną z 4500 żołnierzy, po czym skontaktował się z wicekrólem Peru de La Serną, z którym omówił sprawę utworzenia królestwa Peru. Rokowania zakończyły się jednak niepowodzeniem, w związku z czym wojska San Martina zajęły Limę. Dnia 28 lipca 1822 San Martin proklamował niepodległość Peru, mianując się dyktatorem państwa. I Republika Peru upadła w lutym 1824 r, w wyniku buntu załogi portowego miasta i twierdzy Callo – zbuntowani żołnierze przeszli na stronę rojalistów dezorganizując obóz republikański, na skutek czego 29 lutego 1824 r. rojaliści zajęli Limę[1].
Przed bitwą
edytujW reakcji na kryzys I Republiki Peru patrioci powierzyli 10 lutego 1824 r. władzę dyktatorską Simonowi Bolívarowi[2], ale decyzji tej podporządkowała się jedynie północ kraju. Wobec dezorganizacji armii Bolívar zaapelował o pomoc zbrojną do Wielkiej Kolumbii. Władze w Bogocie zdecydowały się na jej udzielenie w kwietniu[3].
W grudniu 1823 r. generał Olañeta, namiestnik Górnego Peru odmówił posłuszeństwa wicekrólowi Jose de La Serna. Bunt w Górnym Peru uniemożliwił rojalistom podjęcie natychmiastowej ofensywy przeciwko patriotom dowodzonym przez Bolívara. Do końca maja 1824 r. Bolívar zdołał odtworzyć armię i zaplanować działania ofensywne przeciwko rojalistycznym siłom generała Jose de Canteraca w dolinie Jauja. Dalszym celem patriotów miała być stolica sił wiernych Hiszpanii – Cuzco. Punkt zborny sił patriotycznych znajdował się w Cerro del Pasco, gdzie patrioci skoncentrowali się na początku sierpnia[4].
Jednocześnie wicekról de La Serna zaplanował ofensywę Armii Północnej de Canteraca przeciwko pozostałościom wojsk republikańskich. Otrzymawszy wiadomość o reorganizacji armii Bolívara zgrupowania de Canteraca 5 sierpnia 1824 r. uderzyło na Cerro del Pasco z zamiarem zaskoczenia patriotów, jednakże Bolívar nie wiedząc o marszu rojalistów opuścił wcześniej tę miejscowość i wyruszył zachodnim brzegiem jeziora Junin w kierunku baz rojalistów w dolinie Jauja[5].
Obydwaj dowódcy uzyskali 5 sierpnia informacje o położeniu wojsk nieprzyjaciela. De Canterac zarządził pościg za siłami Bolívara, a patrioci 6 sierpnia zmienili kierunek marszu na wschodni, zdecydowani odciąć rojalistów od doliny Jauja[6].
Bitwa
edytujOkoło 2.00 patriotyczna kawaleria wysunięta ok. 10 km przed główne siły Bolívara zlokalizowała armię rojalistów maszerującą przez przełęcz Chacamarca. Bolívar rozkazał dowódcy kawalerii gen. Necochea zaatakować tylną straż rojalistów[7].
De Centerac zdecydował się przyjąć bitwę i uprzedzając rozwinięcie się patriotów na szerszej przełączy ok. 4.00 wydał rozkaz ataku czterech szwadronów na przegrupowujących się patriotów. Atak szarżą odniósł pełne powodzenie i kawaleria Bolívara została rozbita. Około 5.00 kolejna szarża rojalistów odparła próbę kontrataku patriotycznego szwadronu Huzarów Peruwiańskich, podjętą przez Anglika w służbie republikańskiej gen. Millera. Przekonani o całkowitym zwycięstwie rojaliści skierowali dwuszwadronowe rezerwy do pościgu za wycofującymi się patriotami, nie zachowując szyków[7].
Moment ten wykorzystali patrioci do kontrataku ostatnim nietkniętym oddziałem – szwadronem dowodzonym przez podpułkownika Suareza. Po zakończeniu przegrupowania na płaskowzgórzu podpułkownik Suarez uderzył na tyły rojalistów, dezorganizując ich pościg i umożliwił Millerowi reorganizację wycofujących się szwadronów patriotycznych oraz decydujący atak[7].
Walka trwała około 45 minut i toczona była wyłącznie na broń białą. Jazda rojalistów została całkowicie rozbita, tracąc 252 zabitych, 80 jeńców i znaczną liczbę koni, po czym jej resztki wycofały się do Huanty i Hummangi[7].
Po bitwie
edytujW wyniku porażki Armia Północna de Canteraca utraciła całą kawalerię, a jej morale upadło. W trakcie pospiesznego odwrotu za rzekę Pampas z wojsk rojalistycznych zdezerterowało ok. 3000 zdemoralizowanych porażką i przemęczonych trudnymi marszami w wysokogórskim terenie żołnierzy. Ponadto Armia Północna utraciła znaczne ilości wyposażenia i broni. Wicekról de La Serna został zmuszony do przerwania działań przeciwko buntownikom w Górnym Peru i skoncentrowania wszystkich sił przeciwko patriotom Bolívara[8].
Decydujące zwycięstwo sił patriotycznych pod Junin umocniło władzę dyktatorską Bolívara w Peru i umożliwiło jego wojskom zdobycie Limy, zablokowanie Callao i zajęcie znacznych obszarów Peru opuszczonych przez rojalistów[9][10].
Przypisy
edytuj- ↑ Jarosław Spyra, Ayacuhco 1824, Warszawa 2011, s. 254–258, ISBN 978-83-11-12177-5.
- ↑ Jarosław Spyra, Ayacucho 1824, s. 255.
- ↑ Jarosław Spyra, Ayacucho 1824, s. 258–259.
- ↑ Jarosław Spyra, Ayacucho 1824, s. 261.
- ↑ Jaroslaw Spyra, Ayacucho 1824, s. 263–264.
- ↑ Jarosław Spyra, Ayacucho 1824, s. 264.
- ↑ a b c d Jarosław Spyra, Ayacucho 1824, s. 265–266.
- ↑ Jarosław Spyra, Ayacucho 1824, s. 266–267.
- ↑ Jarosław Spyra, Ayacucho 1824, s. 267–269.
- ↑ Antesala de la Libertad Americana [online], Projekt ustawy, Municipalidad Provincial de Junin, 2013 [dostęp 2019-01-15].