Bronisław Banasik
Bronisław Banasik, ps. „Stefan”, „Zrąb” (ur. 8 września 1894 w Będzinie, zm. 29 marca 1978 w Warszawie) – major Wojska Polskiego[1], w latach 1946–1948 komendant główny Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w stopniu pułkownika, ofiara represji stalinowskich.
 pułkownik NZW
| |
| Data i miejsce urodzenia |
8 września 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
29 marca 1978 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys edytuj
Syn Mikołaja i Agnieszki z Maślaczyńskich[2]. Ukończył szkołę podstawową i szkołę handlową, uzyskując średnie wykształcenie. W 1915 roku został powołany do armii rosyjskiej, w szeregach której wziął udział w I wojnie światowej. W 1916 roku awansowany do stopnia podporucznika[3]. Od 1918 roku służył w 5. Dywizji Strzelców Polskich. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W styczniu 1920 roku dostał się do niewoli bolszewickiej, a do Polski powrócił w lutym 1922 roku[4]. W 1921 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów piechoty. W czasie służby zajmował się szkoleniem w ramach Przysposobienia Wojskowego w powiecie śremskim, a od 1933 roku odpowiadał za zaopatrzenie w pułku radiotelegraficznym[4]. Na stopień kapitana został awansowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 i 54. lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa administracyjna[5]. W 1939 roku pełnił służbę w pułku radiotelegraficznym w Warszawie na stanowisku oficera administracyjno-materiałowego.
W trakcie kampanii wrześniowej służył w macierzystym pułku. Po rozbiciu jednostki w walkach pod Janowem Lubelskim nie poszedł do niewoli, lecz przedostał się do Warszawy. 1 listopada 1939 roku wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej, pod pseudonimem „Stefan” obejmując w Komendzie Głównej tej organizacji funkcje: szefa wydziału uzbrojenia i następnie zastępcy szefa wydziału organizacyjnego, pełniąc je do lipca 1942 roku. Po rozłamie w SN i NOW na tle scalenia z AK, objął stanowisko szefa wydziału organizacyjnego KG NOW-AK. W szeregach AK (przybierając w tej organizacji pseudonim „Zrąb”) awansowany został do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 września 1942 roku[3]. Wziął udział w powstaniu warszawskim. Po jego upadku dostał się do niewoli niemieckiej, przebywał w oflagu w Murnau.
Po powrocie do kraju w październiku 1945 roku nawiązał kontakt z Narodowym Zjednoczeniem Wojskowym. W organizacji tej został zweryfikowany w stopniu podpułkownika. W lutym 1946 roku przyjął propozycję objęcia stanowiska komendanta głównego tej organizacji, przyjmując także awans do stopnia pułkownika[3]. Na swego adiutanta wyznaczył por. Adama Kotowskiego ps. „Adam”. Jednocześnie pracował na stanowisku kierownika wydziału transportowego w Państwowych Zakładach Wydawnictw Szkolnych. Został aresztowany przez funkcjonariuszy MBP w Warszawie 14 stycznia 1948 roku. W śledztwie był bardzo brutalnie traktowany. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go 13 listopada 1948 roku trzykrotnie na karę śmierci i karę 15 lat więzienia, wymierzając karę śmierci jako karę łączną. Rozprawie przewodniczył sędzia kpt. Zbigniew Furtak. Postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego z 14 stycznia 1949 roku wyrok złagodzono do kary dożywotniego więzienia. 2 maja 1957 roku wyszedł z więzienia na mocy amnestii.
Zamieszkał wraz z żoną w Przemkowie, na skutek zakazu powrotu do Warszawy. Pracował tam jako kierownik kina. W 1967 roku skierował pismo do Rady Państwa, prosząc o wyrażenie zgody na powrót do Warszawy. Postanowieniem Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z 13 czerwca 1969 roku zarządzono w stosunku do niego zatarcie kary[3]. Do Warszawy powrócił na początku lat 70.
Pochowany jest na cmentarzu Bródnowskim (alejka 43A).
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 2023)[6]
- Krzyż Walecznych
- Srebrny Krzyż Zasługi (22 maja 1939)[7]
Przypisy edytuj
- ↑ Banasik Bronisław, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2012-08-01].
- ↑ Powstańcze Biogramy - Bronisław Banasik [online], www.1944.pl [dostęp 2019-12-21] (ang.).
- ↑ a b c d Banasik Bronisław ps. „Stefan”, „Zrąb” - NSZ - Narodowe Siły Zbrojne [online], www.nsz.com.pl [dostęp 2019-12-21] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-21].
- ↑ a b Płk Bronisław Banasik „Stefan” [online], Biogramy Polskich Bohaterów [dostęp 2022-02-07] (pol.).
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 443.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 876
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 119, poz. 280 „za zasługi w służbie wojskowej”.
Bibliografia edytuj
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.