Budynek szkoły polskiej w Unieszewie
Budynek szkoły polskiej w Unieszewie – drewniany budynek wybudowany w 1931 roku[2], na potrzeby polskiej szkoły, funkcjonującej w Unieszewie (wtedy Sząfałd) w latach 1929–1939[1]. Obecnie dom mieszkalny.
 nr rej. 3631 z 30 września 1985[1]
| |
 Budynek szkoły polskiej z 1931 (fot. 26 sierpnia 2008) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy |
1931 |
Położenie na mapie gminy Gietrzwałd  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego  | |
 53°42′49,92″N 20°18′19,36″E/53,713867 20,305378
| |
Budynek edytuj
Budynek szkoły w Unieszewie ma konstrukcję drewnianą. Obecnie funkcjonuje jako dom mieszkalny. Do rejestru zabytków wpisany został 30 września 1985 roku.
Historia edytuj
Na Warmii, która po I wojnie światowej znalazła się w granicach Prus Wschodnich istniały duże skupiska ludności polskiej, kultywujących polską kulturę, tradycje i zwyczaje. W związku z powyższym istniała potrzeba utworzenia w regionie szkół z polskim nauczaniem. Po kilku latach starań u lokalnych urzędników niemieckich oraz w pruskim parlamencie udało się otworzyć cztery pierwsze placówki, gdzie wykładany był język polski. Jedna z nich powstała w 1926 roku w Unieszewie. Na mocy Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej uchwalonej 31 grudnia 1928 roku przez rząd pruski tworzenie polskich szkół ostatecznie stało się możliwe. W roku 1929 do wsi przybył nauczyciel Bolesław Jeziołowicz i objął miejscową szkołę, która wraz z nowym rokiem szkolnym, zaczynającym się po Wielkanocy stała się polską szkołą, jako jedna z czterech pierwszych polskich szkół w regionie. Wielki udział w tym wydarzeniu mieli mieszkańcy Unieszewa, którzy pozytywnie odnieśli się do tej inicjatywy. Lekcje prowadzone były w jednym z prywatnych domów. W związku z dużą liczbą uczniów narastała potrzeba wybudowania budynku szkolnego. Ukończono go w 1931 roku. W nowym budynku nauczanie polskich dzieci trwało aż do wybuchu wojny. W 1935 roku pierwszy kierownik polskiej szkoły w Unieszewie – Jeziołowicz – został oskarżony o polską agitację i pozbawiony praw nauczycielskich przez władze niemieckie. Ostateczne „rozliczenie się” Niemców z pedagogiem poprzedziły liczne ataki organizacji i władz niemieckich. Kierownictwo w szkole przejął polski nauczyciel Jan Maza. Wraz z wybuchem wojny Niemcy zamknęli placówkę. Oficjalny komunikat uzasadniający zamknięcie szkoły w Unieszewie i innych polskich szkół w Niemczech, inspektorat szkolny w Olsztynie rozesłał w dniu 4 października 1939 roku: Stosownie do rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych zamknięte zostają do odwołania wszystkie polskie szkoły mniejszości narodowej. Wszystkie dzieci w wieku szkolnym należy przenieść do szkół niemieckich[3][2][4].
Kierownicy szkoły edytuj
- 1929-1935: Bolesław Jeziołowicz
- 1935-1939: Jan Maza
Obaj kierownicy szkoły polskiej w Unieszewie zostali zamordowani przez Niemców. Bolesław Jeziołowicz został rozstrzelany po wkroczeniu okupanta do Bydgoszczy, a Jan Maza został zamordowany przez hitlerowców w obozie w Hohenbruch, w pobliżu Królewca.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b Olsztyn, Portal Warmia Mazury – Olsztyn. [dostęp 2008-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-02-18)].
- ↑ Biskupiec informacje. Aktualności i wydarzenia | biskupiec.com.pl [online], www.biskupiec.com.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).
- ↑ untitled.