Byczyna (Jaworzno)
Byczyna – dzielnica miasta Jaworzna. Położona w południowo-wschodniej części miasta. Od północy graniczy z dzielnicą Jeziorki, od wschodu z dzielnicami: Koźmin oraz Cezarówka, od południa z dzielnicą Jeleń, z południowego zachodu graniczy z dzielnicami: Stara Huta oraz Bory.
| część miasta Jaworzna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Jaworzna |
1 lutego 1977[1] |
| SIMC |
0991500 |
Plan
| |
Położenie na mapie Jaworzna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°09′49″N 19°18′26″E/50,163517 19,307313
| |
Przez tę dzielnicę przepływa potok Byczynka, znajduje się tu Góra Pietrusowa mierząca 305 m n.p.m.
Przez tę dzielnicę przebiega droga krajowa nr 79, łącząca Warszawę z Bytomiem.
Nazwa edytuj
Nazwa dawnej wsi Byczyna pochodzi od potocznego słowa – byczyna, gwarowo brzmiącego bycina, które oznaczało miejsce wypasu i hodowli bydła. Jednak nie było to całkowicie zwyczajne miejsce hodowli, gdyż nazwa wiązała się z faktem, że na początku swych dziejów Byczyna była osadą książęcych służebników – hodowców bydła i koni[2].
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka pisana o Byczynie pochodzi z bulli papieża Grzegorza IX z 26 maja 1229 r., w której papież bierze pod opiekę posiadłości zakonu benedyktynów w Tyńcu koło Krakowa. Wśród wielu innych miejscowości wówczas wymienionych znajduje się też – "de Bycina”, którą zidentyfikowano, jako wieś Byczyna pod Chrzanowem. Istnienie Byczyny oraz jej przynależność do zakonu tynieckiego została również potwierdzona w przywileju Pawła z Przemankowa biskupa krakowskiego z 15 maja 1287 r[3].
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej formie Biczina wymienia także w latach 1470-1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[4].
Według rozgraniczania z 1527 r. Byczyna była własnością biskupów krakowskich i wchodziła w skład klucza sławkowskiego[5].
W okresie międzywojennym, ze względu na silne wpływy Komunistycznej Partii Polski i Polskiej Partii Socjalistycznej-Lewica, miejscowość zyskała popularne miana „Mała Moskwa” lub „Czerwona Byczyna”[6].
W pierwszych dniach września 1939 r. do Byczyny wkroczyli Niemcy, wywołując panikę wśród mieszkańców. Powołali zarząd gminy, którego przewodniczącym był nie-Polak. Utworzyli też posterunek policji niemieckiej na plebanii, który funkcjonował tu do 1943 r[7].
W latach 1973–1977 miejscowość była siedzibą gminy Byczyna.
Z Byczyny pochodziła Irena Odrzywołek (1925–1946) – strażniczka więzienna, współpracująca ze Zgrupowaniem Partyzanckim „Błyskawica” mjr. Józefa Kurasia „Ognia” przy rozbiciu więzienia św. Michała w Krakowie, rozstrzelana przez komunistów[8].
Obiekty i miejsca edytuj
- Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (parafia pod tym wezwaniem)
- Szkoła Podstawowa nr 20 im. Oddziału Armii Ludowej im. gen. Jarosława Dąbrowskiego
- Boisko Sportowe LKS "Zgoda Byczyna"
- Klub "NIKO"
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 3, poz. 15
- ↑ Redakcja, Dzielnice: tak, a nie inaczej – Byczyna – historia nazwy - Jaworzno - Portal Społecznościowy - jaw.pl [online], 22 lipca 2018 [dostęp 2022-10-06] (pol.).
- ↑ Historia Byczyny [online], jaworzno-byczyna.pl [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 187.
- ↑ J. Łepkowski: Przegląd zabytków przeszłości z okolic Krakowa, Warszawa 1863, s. 29 [1].
- ↑ Redakcja, Jaworzno mało znane – Mała Moskwa – Byczyna - Jaworzno - Portal Społecznościowy - jaw.pl [online], 2 października 2021 [dostęp 2022-10-06] (pol.).
- ↑ Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jaworznie [online], www.parafia-byczyna.pl [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej- Kraków, Irena Odrzywołek i rozbicie więzienia św. Michała w Krakowie [PDF] [online], Instytut Pamięci Narodowej - Kraków [dostęp 2023-08-18] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Oficjalna strona internetowa Jaworzna. jaworzno.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-18)].
- Strona Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jaworznie-Byczynie
- Oficjalna strona Zespołu Szkół nr 1. zs1.jaworzno.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-18)].
- Oficjalna strona klubu LKS Zgoda Byczyna
- Byczyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 490.