Cmentarz Junikowo w Poznaniu
Cmentarz komunalny nr 2 Junikowo w Poznaniu – największy w Poznaniu cmentarz komunalny pod względem liczby pochowanych (drugi po Cmentarzu Miłostowo pod względem powierzchni), znajdujący się w południowo-zachodniej części miasta, na Junikowie na osiedlu administracyjnym o tej samej nazwie[3], pomiędzy ulicami Grunwaldzką a Cmentarną. W latach 1954-1990 cmentarz ten znajdował się na terenie dzielnicy administracyjnej Grunwald.
| ||
Kwatera powstańców wielkopolskich | ||
Państwo | ![]() | |
Miejscowość | Poznań | |
Adres | Junikowo | |
Powierzchnia cmentarza | 92,69 ha[1] | |
Liczba pochówków | 139 000[1] | |
Liczba grobów | 79 000[1] | |
Data otwarcia | 1948[2] | |
Mapa cmentarza![]() | ||
Położenie na mapie Poznania ![]() | ||
Położenie na mapie Polski ![]() | ||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego ![]() | ||
![]() |
CharakterystykaEdytuj
Jeden z największych cmentarzy w Polsce, o powierzchni 92,69 ha, zostało tu pochowanych 139 tysięcy osób[1]. Powstał na obszarze dawnego poligonu wojskowego, przekazanego miastu w 1927. Rozpisano wówczas konkurs na zagospodarowanie terenu (nekropolie: katolicka, protestancka, żydowska i bezwyznaniowa – łącznie około 50 ha). 21 listopada 1927 rozstrzygnięto go. Pierwszą nagrodę zdobyli Jerzy Beil i Zygmunt Tarasin z Warszawy (projektu nie zrealizowano)[4]. Kolejny, wysoko oceniony projekt szczegółowy sporządził w 1934 r. Marian Spychalski. Przewidywano wówczas optyczną dominantę w formie monumentalnej kaplicy, zróżnicowaną zieleń i wykorzystanie jako ważnego elementu dekoracyjnego spiętrzonych wód Potoku Junikowskiego. Ostatecznie nekropolia została otwarta w roku 1948[2], według zmienionych założeń. Znajdują się tu m.in. wydzielone kwatery powstańców wielkopolskich i żołnierzy Armii Krajowej. W alejach zasłużonych licznie reprezentowane są pochówki oficerów Wojska Polskiego i działaczy ruchu robotniczego. Przyciągają spojrzenie okazałe mauzolea rodów cygańskich, ale są też nowoczesne pola urnowe i kolumbaria.
Groby osób pochowanych na tym cmentarzu można odnaleźć dzięki wyszukiwarce grobów na poznańskich cmentarzach[5].
PrzyrodaEdytuj
Cmentarz położony jest na wyraźnie zbielicowanych głębokich piaskach. Przeważającym zespołem roślinnym jest tutaj Corynephoretum canescentis typicum z charakterystyczną szczotlichą (zwłaszcza siwą), dobrze znoszącą nasłonecznienie i brak wilgoci, a jednocześnie utrwalającą suche piaski. Zespół ten przechodzi w Festucetum ovinae, a dalej w dawne pastwiska i w Juncetum effusi nad Skórzyną. Od 1948 rozpoczęto dosadzanie drzew, m.in. topoli na terenach zespołów łęgu olszowego gwiazdnicowego oraz sosny i brzozy w pozostałych częściach[6]. Obecnie wśród drzew przeważają sosna i brzoza, ale występuje także dąb amerykański.
Pochowani na Cmentarzu na JunikowieEdytuj
- Teodor Anioła (1925-1993) - reprezentant Polski w piłce nożnej
- Mieczysław Balcer (1906-1995) - reprezentant Polski w piłce nożnej, trener
- Lucjan Ballenstedt (1881-1958) - projektant mostów, profesor Politechniki Poznańskiej
- Stefan Berezowski (1897-1983) - podpułkownik pilot, obserwator Wojska Polskiego
- Edmund Białas (1919-1991) - reprezentant Polski w piłce nożnej, trener
- Nikos Chadzinikolau (1935-2009) - poeta, prozaik, tłumacz
- August Chełkowski (1927-1999) - profesor fizyki, marszałek Senatu 1991-1993
- Tadeusz Cyprian (1898-1979) - profesor prawa karnego, prokurator Najwyższego Trybunału Narodowego, fotografik
- Ewa Guderian-Czaplińska ( 1962 - 2020) – profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, badaczka teatru i dramatu antycznego i współczesnego
- Antoni Czubiński (1928-2003) - profesor historii
- Florian Dąbrowski (1913-2002) - kompozytor, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu
- Wiktor Dega (1896-1995) - profesor ortopeda, pierwszy Kawaler Orderu Uśmiechu
- Felicjan Cieszkowski-Dembiński (1901-1981) - profesor agrotechnik
- ks. Szczęsny Dettloff (1878-1961) - profesor historii sztuki
- Lech Domeracki (1929-2020) - sędzia, polityk, minister sprawiedliwości w latach 80. XX wieku.
- Roman Drews (1908-1977) - profesor chirurg
- Conrad Drzewiecki (1926-2007) - tancerz, choreograf
- Tadeusz Drzewiecki (1948-2017) - aktor filmowy i teatralny
- Marian Fontowicz (1907-1988) - reprezentant Polski w piłce nożnej
- Maciej Frankiewicz (1958-2009) - wiceprezydent Poznania 1999-2002, zastępca prezydenta od 2002
- Tadeusz Grabski (1929-1998) - polityk Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wiceprezes Rady Ministrów w 1980
- Jarosław Hasiński (1957-2017) - prezes Polskiego Radia 2009-2011
- Karol Hoffmann - lekkoatleta, uczestnik igrzysk olimpijskich, trener
- Bolesław Idziak (1928-2015) - aktor filmowy i teatralny
- Olga Iliwicka-Dąbrowska (1910-1979) - pianistka, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu
- Zdzisław Jahnke (1895-1972) - skrzypek, dyrygent, kompozytor, dyrektor Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Poznaniu, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu 1945-1948
- gen. dyw. Michał Janiszewski - minister-szef Urzędu Rady Ministrów, szef Kancelarii Prezydenta PRL/RP, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego
- Maria Janowska-Kopczyńska (1890-1977) - śpiewaczka operowa i operetkowa, reżyserka operowa.
- Kazimierz Kaczmarczyk (1878-1966) - profesor historii
- Wojciech Szczęsny Kaczmarek (1942-2009) - prezydent Poznania 1990-1998
- Antonina Kawecka (1923-1996) - śpiewaczka (mezzosopran, sopran), pedagog
- Zdzisław Kępiński (1911-1978) - profesor historii sztuki, dyrektor Muzeum Wielkopolskiego
- Alfons Klafkowski (1912-1992) - profesor nauk prawnych, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1956-1962, prezes Trybunału Konstytucyjnego 1985-1989, członek Rady Państwa
- Witold Klinger (1875-1962) - profesor filologii klasycznej
- Gertruda Konatkowska (1895-1966) - pianistka, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu
- Władysław Kowalenko (1884-1966) - profesor historii, archeolog
- Roman Kozak (1905-1970) - profesor nauk technicznych (budownictwo), rektor Politechniki Poznańskiej 1955-1962
- Zdzisław Krasiński (1930-2016) - profesor ekonomii, minister-członek Rady Ministrów i ds. cen
- gen. dyw. Tadeusz Krepski (1920-1988) - dowódca Wojsk Lotniczych 1976-1983, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego
- Jan Krotoski - profesor chirurg, pierwszy rektor Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Poznaniu
- Janusz Kulas (1936-1972) - uczestnik wydarzeń Poznańskiego Czerwca w 1956
- Władysław Kuraszkiewicz (1905-1997) - profesor językoznawstwa
- Brygida Kürbis (1921-2001) - profesor historii * Jerzy Kurczewski (1924-1995) - dyrygent, kompozytor, twórca i kierownik Poznańskiego Chóru Chłopięcego
- Felicjan Lechnicki (1885-1963) - ziemianin, poseł na Sejm i senator II Rzeczypospolitej
- Zdzisław Lechnicki (1890-1959) - przewodniczący Związku Naprawy Rzeczypospolitej, poseł na Sejm II RP
- Alojzy Andrzej Łuczak (1930-2011) - dyrektor Filharmonii Poznańskiej im. Tadeusza Szeligowskiego, autor książek o muzyce
- Urszula Łukomska (1926-1986) - gimnastyczka, olimpijka
- Kazimierz Malinowski (1907-1977) - profesor historii sztuki, dyrektor Muzeum Wielkopolskiego 1948-1956
- Witold Michałkiewicz (1914-1998) - profesor ginekolog, rektor Akademii Medycznej w Poznaniu 1964-1972
- gen. dyw. Henryk Michałowski (1927-2017) - dowódca Wojsk Lotniczych 1972-1976
- Henryk Miłoszewicz (1956-2003) - reprezentant Polski w piłce nożnej
- ks. Leon Musielak (1910-1998) - salezjanin
- Leon Napiecek (1899–1975) – podporucznik Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari
- Tadeusz Nowak (1913-1994) - komendant X okręgu Batalionów Chłopskich, polityk PSL
- Władysław Orlicz (1903-1990) - profesor matematyki
- Marian Orłoń (1932-1990) - pisarz dla dzieci i młodzieży
- Eugeniusz Paukszta (1916-1979) - powieściopisarz, publicysta
- Jerzy Pertek (1920-1989) - pisarz marynista, publicysta
- Marian Pogasz (1931-1999) - aktor teatralny i radiowy, odtwórca postaci Starego Marycha
- Roman Pollak (1886-1972) - profesor historii literatury, rektor Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich 1943-1944
- Aleksander Polus (1914-1965) - pierwszy Polak-mistrz Europy w boksie
- Czesław Przybylski ps. "Przybywa" (1915-1993) - kapral, uczestnik powstania warszawskiego, żołnierz II Obwodu „Żywiciel” (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, zgrupowanie „Żaglowiec”, pluton 206
- Stanisław Przybylski ps. "Przybór" (1895-1972) - starszy sierżant Wojska Polskiego, uczestnik powstania wielkopolskiego i powstania warszawskiego, żołnierz II Obwodu „Żywiciel” (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, zgrupowanie „Żaglowiec”, Dowództwo Zgrupowania
- Tomasz Przybylski (1870-1958) - szeregowiec, uczestnik powstania wielkopolskiego, organizator straży obywatelskiej w okolicach Tarnowa Podgórnego, ojciec Stanisława Przybylskiego ps. "Przybór" i Czesława Przybylskiego ps. "Przybywa"
- Leon Raszeja (1901-1939) - prezydent Torunia 1936-1939
- Jan Roguski (1900-1971) - profesor internista, rektor Akademii Medycznej w Poznaniu 1953-1955
- Zbigniew Rudnicki (1928-2000) - polityk Stronnictwa Demokratycznego, minister łączności 1980-1981
- Andrzej Ryżyński (1926-2017) - profesor budowy mostów, rektor Politechniki Poznańskiej 1985-1990
- Jan Sajdak (1882-1967) - profesor filologii klasycznej, bizantynolog, rektor Uniwersytetu Poznańskiego 1921-1922
- Olga Sawicka (1932-2015)- tancerka, choreograf
- Barbara Sobotta (1936-2000) - sprinterka, mistrzyni Europy, medalistka olimpijska
- Zdobysław Stawczyk (1923-2005) - lekkoatleta, trener, rektor Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Poznaniu
- Tadeusz Strumiłło (1884-1958) - przewodniczący ZHP 1923-1925
- Roman Strzałkowski (1943-1956) - ofiara wydarzeń Poznańskiego Czerwca w 1956
- Stefan Stuligrosz (1920-2012) - dyrygent, kompozytor, twórca Chóru Chłopięco-Męskiego „Poznańskie Słowiki”
- Leon Surzyński (1891-1967) - lekarz, wicemarszałek Sejmu II RP 1938-39
- Jerzy Suszko (1889-1972) - profesor chemii, rektor Uniwersytetu Poznańskiego 1952-1956
- Olech Szczepski - profesor pediatra, rektor Akademii Medycznej w Poznaniu 1962-1964
- Paweł Szydło (1904-1975) - bokser, trener
- Edward Taylor (1884-1964) - profesor ekonomii
- Mieczysław Tyczka (1925-2010) - profesor nauk prawnych, prezes Trybunału Konstytucyjnego 1989-1993
- Kazimierz Tymieniecki (1887-1968) - profesor historii
- Władysław Urbański (1904-1976) - werkmistrz - mechanik w Polskich Siłach Zbrojnych. Służył w 302 Dywizjonie Myśliwskim "Poznańskim" Dywizjon 302 i w 318 Dywizjonie Myśliwsko - Rozpoznawczym "Gdańskim" Dywizjon 318.
- Zygmunt Warczygłowa (1922-1988) - malarz prymitywista
- Władysław Węgorek (1918-2001) - entomolog, rektor Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu 1959-1965
- Bohdan Winiarski (1884-1969) - profesor prawa, prezes Banku Polskiego na emigracji, przewodniczący Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze 1961-1964
- Adam Wrzosek (1875-1965) - profesor medycyny, patolog, antropolog, historyk medycyny
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d Cmentarze komunalne Poznania
- ↑ a b Flotyńska Janina: Materiały do planu zadrzewienia cmentarza na Junikowie w: Kronika Miasta Poznania 4/1948 s. 308-330; on-line: Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1948 Nr 4
- ↑ Osiedle Junikowo - Osiedla - Poznan.pl Strona osiedla Junikowo wraz z mapą
- ↑ Tadeusz Świtała, Poznań w 1927 roku (część druga), w: Kronika Miasta Poznania, nr 1/1989, s.72, ISSN 0137-3552
- ↑ Wyszukiwarka grobów
- ↑ Janina Flakowa, Studia nad zadrzewieniem cmentarza w Junikowie, w: Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, nr 1/1948, s.130-131
BibliografiaEdytuj
- Czarnecki Władysław, To był też mój Poznań. Wspomnienia architekta miejskiego z lat 1925-1939, w wyb. i oprac. Janusza Dembskiego, Poznań, Wydaw. Poznańskie, 1987, ISBN 83-210-0665-5
- Poznań od A do Z. Leksykon krajoznawczy, pod red. Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Poznań, Wydaw. Kurpisz, 1998, ISBN 83-97621-39-0
- Szafran Helena, Miasto Poznań i okolica, Poznań, PTPN, 1959 (seria "Wielkopolska w Oczach Przyrodnika", nr 3)
- Wielkopolski słownik biograficzny, przew. kom. red. Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski, wyd. 2, Warszawa; Poznań, PWN, 1983, ISBN 83-01-02722-3