Cmentarz Junikowo w Poznaniu
cmentarz komunalny
Cmentarz komunalny nr 2 Junikowo w Poznaniu – największy w Poznaniu cmentarz komunalny pod względem liczby pochowanych (drugi po Cmentarzu Miłostowo pod względem powierzchni), znajdujący się w południowo-zachodniej części miasta, na Junikowie na osiedlu administracyjnym o tej samej nazwie[3], pomiędzy ulicami Grunwaldzką a Cmentarną. W latach 1954–1990 cmentarz ten znajdował się na terenie dzielnicy administracyjnej Grunwald.
 Kwatera powstańców wielkopolskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Powierzchnia cmentarza |
92,69 ha[1] |
| Liczba pochówków |
156 300[1] |
| Liczba grobów |
79 000[1] |
| Data otwarcia | |
Mapa cmentarza
| |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°23′10,67″N 16°49′58,30″E/52,386297 16,832861
| |
CharakterystykaEdytuj
,_1965-08-23.png)
,_1965-08-23.png){kind=link}
Jeden z największych cmentarzy w Polsce, o powierzchni 92,69 ha, zostało tu pochowanych 139 tysięcy osób[1]. Powstał na obszarze dawnego poligonu wojskowego, przekazanego miastu w 1927. Rozpisano wówczas konkurs na zagospodarowanie terenu (nekropolie: katolicka, protestancka, żydowska i bezwyznaniowa – łącznie około 50 ha). 21 listopada 1927 rozstrzygnięto go. Pierwszą nagrodę zdobyli Jerzy Beil i Zygmunt Tarasin z Warszawy (projektu nie zrealizowano)[4]. Kolejny, wysoko oceniony projekt szczegółowy sporządził w 1934 r. Marian Spychalski. Przewidywano wówczas optyczną dominantę w formie monumentalnej kaplicy, zróżnicowaną zieleń i wykorzystanie jako ważnego elementu dekoracyjnego spiętrzonych wód Potoku Junikowskiego. Ostatecznie nekropolia została otwarta w roku 1948[2], według zmienionych założeń. Znajdują się tu m.in. wydzielone kwatery powstańców wielkopolskich i żołnierzy Armii Krajowej. W alejach zasłużonych licznie reprezentowane są pochówki oficerów Wojska Polskiego i działaczy ruchu robotniczego. Przyciągają spojrzenie okazałe mauzolea rodów cygańskich, ale są też nowoczesne pola urnowe i kolumbaria.
Groby osób pochowanych na tym cmentarzu można odnaleźć dzięki wyszukiwarce grobów na poznańskich cmentarzach[5].
PrzyrodaEdytuj
Cmentarz położony jest na wyraźnie zbielicowanych głębokich piaskach. Przeważającym zespołem roślinnym jest tutaj Corynephoretum canescentis typicum z charakterystyczną szczotlichą (zwłaszcza siwą), dobrze znoszącą nasłonecznienie i brak wilgoci, a jednocześnie utrwalającą suche piaski. Zespół ten przechodzi w Festucetum ovinae, a dalej w dawne pastwiska i w Juncetum effusi nad Skórzyną. Od 1948 rozpoczęto dosadzanie drzew, m.in. topoli na terenach zespołów łęgu olszowego gwiazdnicowego oraz sosny i brzozy w pozostałych częściach[6]. Obecnie wśród drzew przeważają sosna i brzoza, ale występuje także dąb amerykański.
Pochowani na Cmentarzu na JunikowieEdytuj
- Teodor Anioła (1925–1993) – reprezentant Polski w piłce nożnej
- Mieczysław Balcer (1906–1995) – reprezentant Polski w piłce nożnej, trener
- Lucjan Ballenstedt (1881–1958) – projektant mostów, profesor Politechniki Poznańskiej
- Stefan Berezowski (1897–1983) – podpułkownik pilot, obserwator Wojska Polskiego
- Edmund Białas (1919–1991) – reprezentant Polski w piłce nożnej, trener
- Nikos Chadzinikolau (1935–2009) – poeta, prozaik, tłumacz
- August Chełkowski (1927–1999) – profesor fizyki, marszałek Senatu 1991–1993
- Tadeusz Cyprian (1898–1979) – profesor prawa karnego, prokurator Najwyższego Trybunału Narodowego, fotografik
- Ewa Guderian-Czaplińska (1962–2020) – profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, badaczka teatru i dramatu antycznego i współczesnego
- Antoni Czubiński (1928–2003) – profesor historii
- Florian Dąbrowski (1913–2002) – kompozytor, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu
- Wiktor Dega (1896–1995) – profesor ortopeda, pierwszy Kawaler Orderu Uśmiechu
- Felicjan Cieszkowski-Dembiński (1901–1981) – profesor agrotechnik
- ks. Szczęsny Dettloff (1878–1961) – profesor historii sztuki
- Lech Domeracki (1929–2020) – sędzia, polityk, minister sprawiedliwości w latach 80. XX wieku.
- Roman Drews (1908–1977) – profesor chirurg
- Conrad Drzewiecki (1926–2007) – tancerz, choreograf
- Tadeusz Drzewiecki (1948–2017) – aktor filmowy i teatralny
- Marian Fontowicz (1907–1988) – reprezentant Polski w piłce nożnej
- Maciej Frankiewicz (1958–2009) – wiceprezydent Poznania 1999–2002, zastępca prezydenta od 2002
- Tadeusz Grabski (1929–1998) – polityk Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wiceprezes Rady Ministrów w 1980
- Jarosław Hasiński (1957–2017) – prezes Polskiego Radia 2009–2011
- Karol Hoffmann – lekkoatleta, uczestnik igrzysk olimpijskich, trener
- Bolesław Idziak (1928–2015) – aktor filmowy i teatralny
- Olga Iliwicka-Dąbrowska (1910–1979) – pianistka, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu
- Zdzisław Jahnke (1895–1972) – skrzypek, dyrygent, kompozytor, dyrektor Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Poznaniu, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu 1945–1948
- gen. dyw. Michał Janiszewski – minister-szef Urzędu Rady Ministrów, szef Kancelarii Prezydenta PRL/RP, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego
- Maria Janowska-Kopczyńska (1890–1977) – śpiewaczka operowa i operetkowa, reżyserka operowa.
- Kazimierz Kaczmarczyk (1878–1966) – profesor historii
- Wojciech Szczęsny Kaczmarek (1942–2009) – prezydent Poznania 1990–1998
- Antonina Kawecka (1923–1996) – śpiewaczka (mezzosopran, sopran), pedagog
- Zdzisław Kępiński (1911–1978) – profesor historii sztuki, dyrektor Muzeum Wielkopolskiego
- Alfons Klafkowski (1912–1992) – profesor nauk prawnych, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1956–1962, prezes Trybunału Konstytucyjnego 1985–1989, członek Rady Państwa
- Witold Klinger (1875–1962) – profesor filologii klasycznej
- Gertruda Konatkowska (1895–1966) – pianistka, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu
- Janusz Kostrzewski (1946–2022) – artysta fotograf, członek Związku Polskich Artystów Fotografików
- Władysław Kowalenko (1884–1966) – profesor historii, archeolog
- Roman Kozak (1905–1970) – profesor nauk technicznych (budownictwo), rektor Politechniki Poznańskiej 1955–1962
- Zdzisław Krasiński (1930–2016) – profesor ekonomii, minister-członek Rady Ministrów i ds. cen
- gen. dyw. Tadeusz Krepski (1920–1988) – dowódca Wojsk Lotniczych 1976–1983, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego
- Jan Krotoski – profesor chirurg, pierwszy rektor Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Poznaniu
- Janusz Kulas (1936–1972) – uczestnik wydarzeń Poznańskiego Czerwca w 1956
- Władysław Kuraszkiewicz (1905–1997) – profesor językoznawstwa
- Brygida Kürbis (1921–2001) – profesor historii
- Jerzy Kurczewski (1924–1995) – dyrygent, kompozytor, twórca i kierownik Poznańskiego Chóru Chłopięcego
- Felicjan Lechnicki (1885–1963) – ziemianin, poseł na Sejm i senator II Rzeczypospolitej
- Zdzisław Lechnicki (1890–1959) – przewodniczący Związku Naprawy Rzeczypospolitej, poseł na Sejm II RP
- Alojzy Andrzej Łuczak (1930–2011) – dyrektor Filharmonii Poznańskiej im. Tadeusza Szeligowskiego, autor książek o muzyce
- Urszula Łukomska (1926–1986) – gimnastyczka, olimpijka
- Kazimierz Malinowski (1907–1977) – profesor historii sztuki, dyrektor Muzeum Wielkopolskiego 1948–1956
- Witold Michałkiewicz (1914–1998) – profesor ginekolog, rektor Akademii Medycznej w Poznaniu 1964–1972
- gen. dyw. Henryk Michałowski (1927–2017) – dowódca Wojsk Lotniczych 1972–1976
- Henryk Miłoszewicz (1956–2003) – reprezentant Polski w piłce nożnej
- ks. Leon Musielak (1910–1998) – salezjanin
- Leon Napiecek (1899–1975) – podporucznik Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari
- Henryk Nowak (1932–2010) – językoznawca
- Tadeusz Nowak (1913–1994) – komendant X okręgu Batalionów Chłopskich, polityk PSL
- Władysław Orlicz (1903–1990) – profesor matematyki
- Marian Orłoń (1932–1990) – pisarz dla dzieci i młodzieży
- Eugeniusz Paukszta (1916–1979) – powieściopisarz, publicysta
- Jerzy Pertek (1920–1989) – pisarz marynista, publicysta
- Marian Pogasz (1931–1999) – aktor teatralny i radiowy, odtwórca postaci Starego Marycha
- Roman Pollak (1886–1972) – profesor historii literatury, rektor Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich 1943–1944
- Aleksander Polus (1914–1965) – pierwszy Polak-mistrz Europy w boksie
- Tomasz Przybylski (1870–1958) – szeregowiec, uczestnik powstania wielkopolskiego, organizator straży obywatelskiej w okolicach Tarnowa Podgórnego, ojciec Stanisława Przybylskiego ps. „Przybór” i Czesława Przybylskiego ps. „Przybywa”
- Leon Raszeja (1901–1939) – prezydent Torunia 1936–1939
- Jan Roguski (1900–1971) – profesor internista, rektor Akademii Medycznej w Poznaniu 1953–1955
- Zbigniew Rudnicki (1928–2000) – polityk Stronnictwa Demokratycznego, minister łączności 1980–1981
- Andrzej Ryżyński (1926–2017) – profesor budowy mostów, rektor Politechniki Poznańskiej 1985–1990
- Jan Sajdak (1882–1967) – profesor filologii klasycznej, bizantynolog, rektor Uniwersytetu Poznańskiego 1921–1922
- Olga Sawicka (1932–2015)- tancerka, choreograf
- Barbara Sobotta (1936–2000) – sprinterka, mistrzyni Europy, medalistka olimpijska
- Zdobysław Stawczyk (1923–2005) – lekkoatleta, trener, rektor Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Poznaniu
- Tadeusz Strumiłło (1884–1958) – przewodniczący ZHP 1923–1925
- Roman Strzałkowski (1943–1956) – ofiara wydarzeń Poznańskiego Czerwca w 1956
- Stefan Stuligrosz (1920–2012) – dyrygent, kompozytor, twórca Chóru Chłopięco-Męskiego „Poznańskie Słowiki”
- Leon Surzyński (1891–1967) – lekarz, wicemarszałek Sejmu II RP 1938–39
- Jerzy Suszko (1889–1972) – profesor chemii, rektor Uniwersytetu Poznańskiego 1952–1956
- Olech Szczepski – profesor pediatra, rektor Akademii Medycznej w Poznaniu 1962–1964
- Paweł Szydło (1904–1975) – bokser, trener
- Edward Taylor (1884–1964) – profesor ekonomii
- Mieczysław Tyczka (1925–2010) – profesor nauk prawnych, prezes Trybunału Konstytucyjnego 1989–1993
- Kazimierz Tymieniecki (1887–1968) – profesor historii
- Władysław Urbański (1904–1976) – werkmistrz – mechanik w Polskich Siłach Zbrojnych. Służył w 302 Dywizjonie Myśliwskim „Poznańskim” Dywizjon 302 i w 318 Dywizjonie Myśliwsko – Rozpoznawczym „Gdańskim” Dywizjon 318.
- Zygmunt Warczygłowa (1922–1988) – malarz prymitywista
- Władysław Węgorek (1918–2001) – entomolog, rektor Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu 1959–1965
- Bohdan Winiarski (1884–1969) – profesor prawa, prezes Banku Polskiego na emigracji, przewodniczący Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze 1961–1964
- Adam Wrzosek (1875–1965) – profesor medycyny, patolog, antropolog, historyk medycyny
Groby na cmentarzu
Płyta upamiętniająca płk Henryka Kowalówkę na kwaterze żołnierzy AK.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d Cmentarze komunalne Poznania.
- ↑ a b Flotyńska Janina: Materiały do planu zadrzewienia cmentarza na Junikowie w: Kronika Miasta Poznania 4/1948 s. 308–330; on-line: Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1948 Nr 4.
- ↑ Osiedle Junikowo – Osiedla – Poznan.pl Strona osiedla Junikowo wraz z mapą.
- ↑ Tadeusz Świtała, Poznań w 1927 roku (część druga), w: Kronika Miasta Poznania, nr 1/1989, s. 72, ISSN 0137-3552.
- ↑ Wyszukiwarka grobów.
- ↑ Janina Flakowa, Studia nad zadrzewieniem cmentarza w Junikowie, w: Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, nr 1/1948, s. 130-131.
BibliografiaEdytuj
- Czarnecki Władysław, To był też mój Poznań. Wspomnienia architekta miejskiego z lat 1925–1939, w wyb. i oprac. Janusza Dembskiego, Poznań, Wyd. Poznańskie, 1987, ISBN 83-210-0665-5.
- Poznań od A do Z. Leksykon krajoznawczy, pod red. Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Poznań, Wyd. Kurpisz, 1998, ISBN 83-97621-39-0.
- Szafran Helena, Miasto Poznań i okolica, Poznań, PTPN, 1959 (seria „Wielkopolska w Oczach Przyrodnika”, nr 3)
- Wielkopolski słownik biograficzny, przew. kom. red. Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski, wyd. 2, Warszawa; Poznań, PWN, 1983, ISBN 83-01-02722-3.