Cmentarz wojenny ofiar hitleryzmu 1939 - 1945 w Jagielle-Niechciałkach
Cmentarz wojenny ofiar hitleryzmu 1939 - 1945 w Jagielle-Niechciałkach – cmentarz ofiar hitleryzmu z okresu II wojny światowej, znajduje się w Jagielle-Niechciałkach w (gminie Tryńcza), usytuowany jest poza miejscowością, w lesie, w pobliżu DK 77 (po między Gorzycami i Wólką Pełkińską).
 Cmentarz wojenny w Jagielle-Niechciałkach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
38 arów |
| Data otwarcia |
1939-1945 |
| Zarządca |
Urząd Gminy w Tryńczy |
Położenie na mapie gminy Tryńcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przeworskiego  | |
 50°06′09″N 22°35′35″E/50,102500 22,593056
| |
.jpg)
Cmentarz założony jest na podstawie prostokątu, otoczony ogrodzeniem z betonowych elementów. Na cmentarzu znajduje się 279 grobów zbiorowych i 10 indywidualnych, w których spoczywa 5 672 ofiar hitleryzmu (w tym 131 zidentyfikowanych[1]). Groby mają formę betonowych obramowań.
Pochowani
edytuj- 4 985 niezidentyfikowanych jeńców radzieckich, których zamordowano w obozie przejściowym w Wólce Pełkińskiej
- 471 (w tym 72 znanych z nazwiska) Polaków, Żydów, Cyganów i Ukraińców zamordowanych podczas okupacji
- 25 żołnierzy niemieckich oraz 1 cywil poległych podczas wojny
- 15 nieznanych żołnierzy Wojska Polskiego
- 176 (w tym 33 zidentyfikowanych) żołnierzy Armii Radzieckiej poległych podczas walk w 1944 roku i ekshumowanych na cmentarz z sąsiednich miejscowości[2]
Na cmentarzu jest ustawionych kilka symbolicznych macew, na grobach, w których pochowano 375 Żydów ekshumowanych w latach 1947–1948, okolic Przeworska i z Kańczugi[3].
Na tym cmentarzu spoczywają Żydzi zamordowani w Markowej, ukrywający się u rodziny Ulmów[4].
Historia
edytujW 1941 roku Niemcy po napadzie na ZSRR, na obszarze 100 hektarów pod Wólką Pełkińską utworzyli przejściowy obóz dla jeńców radzieckich o powierzchni 100 hektarów, których w latach 1941–1943 rozstrzeliwano w pobliskim lesie w Niechciałkach[5]. W 1942 roku rozstrzelano Żydów z Jarosławia i obozu w Pełkiniach[6].
W 1947 roku na tym cmentarzu pochowano ekshumowanych Żydów z okolic Przeworska i z Kańczugi oraz Żydów zamordowanych w Markowej.
W 1979 roku ufundowano tablicę pamiątkową osadzoną na betonowym postumencie o treści:
CMENTARZ OFIAR HITLERYZMU W JAGIELLE – NIECHCIAŁKACH 1939 – 1945.
MOGIŁA ZBIOROWA PONAD 5OOO ISTNIEŃ LUDZKICH
ZAMORDOWANYCH W OBOZIE PRZEJŚCIOWYM
DLA ŻOŁNIERZY RADZIECKICH W WÓLCE PEŁKIŃSKIEJ.
OBOK GROBÓW ŻOŁNIERSKICH
SPOCZYWAJĄ POMORDOWANI W TYM REJONIE POLACY, ŻYDZI I CYGANIE.
CZEŚĆ ICH PAMIĘCI.
PATRONAT SZKOŁA PODSTAWOWA W JAGIELLE
ZARZĄD CMENTARZAMI URZĄD GMINY W TRYŃCZY
LIPIEC 1979.
W 2016 roku podczas remontu cmentarza, na zbiorowych grobach Żydów zamordowanych w Gniewczynie Łańcuckiej i Kańczudze ustawiono obeliski pamięci z nazwiskami, które odsłonięto 20 listopada 2016 roku[7].
W latach 2020, 2021 i 2022 roku gmina Tryńcza otrzymała dofinansowanie na I, II i III etap remontu cmentarza[8][9][10]. W latach 2020–2023 przeprowadzono generalny remont cmentarza.
10 września 2023 roku podczas wizyty Prezydenta PR odsłonięto Pomnik Pamięci Żydów Obywateli II Rzeczypospolitej[11].
Wizyta Prezydenta
edytuj10 września 2023 roku na cmentarzu wojennym ofiar hitleryzmu w Jagielle-Niechciałkach, prezydent RP Andrzej Duda wraz z małżonką złożył wieniec przed pomnikiem Żydów zamordowanych w Markowej[12]. Modlili się także: prefekt watykańskiej Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych kard. Marcello Semeraro, metropolita łódzki kard. Grzegorz Ryś oraz naczelny Rabin Polski Michael Schudrich. W uroczystości uczestniczyli m.in. ministrowie z Kancelarii Prezydenta, przedstawiciele IPN, władz regionalnych i lokalnych, mieszkańcy okolicznych miejscowości[13][14].
Przypisy
edytuj- ↑ Pochowani - Jagiełła - Niechciałki - cmentarz ofiar II wojny światowej [online], mpn.rzeszow.uw.gov.pl [dostęp 2024-07-16].
- ↑ Jagiełła – Niechciałki – cmentarz ofiar II wojny światowej [online], mpn.rzeszow.uw.gov.pl [dostęp 2024-07-16].
- ↑ Witold Piecuch, To są groby konkretnych ludzi [online], rzeszow.wyborcza.pl [dostęp 2016-05-12].
- ↑ Na Podkarpaciu upamiętniono Żydów zamordowanych w Markowej [online], ipn.gov.pl [dostęp 2024-07-16].
- ↑ Pomnik w Wólce Pełkińskiej [online], www.jaroslawswki.pl [dostęp 2024-07-17].
- ↑ Janusz Motyka, Niechciałka - zagubiona w lesie wojenna nekropolia [online], nowiny24.pl [dostęp 2010-01-05].
- ↑ Macewy z nazwiskami zastąpiły tabliczki z numerami [online], zycie.pl [dostęp 2016-11-30].
- ↑ Dbają o cmentarz [online], jaroslawska.pl [dostęp 2020-10-13].
- ↑ Wyremontują cmentarz [online], jaroslawska.pl [dostęp 2021-04-07].
- ↑ Monika Rusinek, Wyremontują cmentarze [online], zycie.pl [dostęp 2022-11-01].
- ↑ Na cmentarzu w Jagielle odsłonięto Pomnik Pamięci Żydów Obywateli II Rzeczypospolitej [online], dziejesienapodkarpaciu.pl [dostęp 2023-09-11].
- ↑ Para prezydencka odwiedziła cmentarz ofiar hitleryzmu w miejscowości Jagiełła-Niechciałki (zdjęcia) [online], radio.rzeszow.pl [dostęp 2023-09-10].
- ↑ Para prezydencka złożyła wieniec przed pomnikiem Żydów zamordowanych w Markowej [online], dzieje.pl [dostęp 2023-09-10].
- ↑ W Jagielle-Niechciałkach odbyła się modlitwa za Żydów, którzy zginęli z Ulmami [online], www.ekai.pl [dostęp 2023-09-11].