Crocodylus
Crocodylus – rodzaj zauropsyda z rodziny krokodylowatych (Crocodylidae).
| Crocodylus[1] | |||
| Laurenti, 1768[2] | |||
 Przedstawiciele rodzaju – krokodyle nilowe (C. niloticus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Crocodylus | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Crocodilus niloticus Laurenti, 1768 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujRodzaj obejmuje gatunki występujące w tropikalnych regionach Afryki, Azji, Australii oraz południowej części Ameryki Północnej i północnej części Ameryki Południowej[9][10].
Systematyka
edytujDo rodzaju Crocodylus zaliczano również gatunki opisane w oparciu o skamieniałości pochodzące z kredy, co sprawiło, że Crocodylus bywa postrzegany jako prastary i ewolucyjnie konserwatywny rodzaj. Cechy na podstawie których przypisywano mezozoiczne szczątki do tego rodzaju to jednak głównie plezjomorfie i jako takie nie są filogenetycznie informatywne. Nowsze analizy genetyczne jednoznacznie wskazują, że Crocodylus to znacznie młodsza radiacja, a poziom zróżnicowania genetycznego pomiędzy współczesnymi przedstawicielami rodzaju jest bardzo niski[11]. Badania genetyczne i morfologiczne sugerują, że krokodyl wąskopyski oddzielił się linii ewolucyjnej prowadzącej do pozostałych Crocodylus około 12–24 mln lat temu i jest od nich na tyle odmienny, że zasadne staje się zaliczenie go do odrębnego rodzaju Mecistops, a nie Crocodylus[12].
Etymologia
edytuj- Crocodylus: łac. crocodilus „krokodyl”, od gr. κροκoδιλος krokodilos lub κροκoδειλος krokodeilos „krokodyl”[13].
- Champse: gr. χαμψα khampsa „krokodyl”, od egipskiej nazwy oznaczającej krokodyla[14]. Gatunek typowy: Crocodilus biscutatus Cuvier, 1807 (= Crocodilus acutus Cuvier, 1807).
- Oopholis: gr. ωον ōon „jajo”[15]; φολις pholis, φολιδος pholidos „rogowa łuska”[16]. Gatunek typowy: Crocodilus oopholis Schneider, 1801 (= Crocodilus porosus Schneider, 1801).
- Palinia: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[5]. Gatunek typowy: Crocodilus rhombifer Cuvier, 1807.
- Bombifrons: gr. βομβος bombos „brzęczenie”[17]; łac. frons, frontis „czoło”[18]. Gatunek typowy: Crocodilus bombifrons Gray, 1844 (= Crocodilus palustris Lesson, 1831).
- Temsacus: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[7]. Gatunek typowy: Crocodilus intermedius Graves, 1819.
- Philas: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[8], być może od gr. φιλος philos „miłośnik”, od φιλεω phileō „kochać”[19]. Gatunek typowy: Crocodilus johnsoni Krefft, 1873.
Podział systematyczny
edytujDo rodzaju należą następujące gatunki żyjące współcześnie[9]:
- Crocodylus acutus (Cuvier, 1807) – krokodyl amerykański
- Crocodylus halli Murray, Russo, Zorilla & Mcmahan, 2019
- Crocodylus intermedius (Graves, 1819) – krokodyl orinokański
- Crocodylus johnsoni Krefft, 1873 – krokodyl australijski
- Crocodylus mindorensis Schmidt, 1935 – krokodyl filipiński
- Crocodylus moreletii (Duméril & Bibron, 1851) – krokodyl meksykański
- Crocodylus niloticus Laurenti, 1768 – krokodyl nilowy
- Crocodylus novaeguineae Schmidt, 1928 – krokodyl nowogwinejski
- Crocodylus palustris (Lesson, 1831) – krokodyl błotny
- Crocodylus porosus Schneider, 1801 – krokodyl różańcowy
- Crocodylus rhombifer (Cuvier, 1807) – krokodyl kubański
- Crocodylus siamensis Schneider, 1801 – krokodyl syjamski
- Crocodylus suchus Geoffroy Saint-Hilaire, 1807
oraz wymarłe[20]:
- Crocodylus anthropophagus Brochu, Njau, Blumenschine & Densmore, 2010
- Crocodylus checchiai Maccagno, 1957
- Crocodylus falconensis Scheyer, Aguilera, Delfino, Fortier, Carlini, Sánchez, Carrillo-Briceño, Quiroz & Sánchez-Villagra, 2013
- Crocodylus palaeindicus Falconer, 1859
- Crocodilus raninus Schlegel & Müller, 1844
- Crocodylus thorbjarnarsoni Brochu & Storrs, 2012
Przypisy
edytuj- ↑ Crocodylus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ J.N. Laurenti: Specimen medicum, exhibens synopsin reptilium emendatam cum experimentis circa venena et antidota reptilium austracorum, quod authoritate et consensu. Joan. Thomae, 1768, s. 53. (łac.).
- ↑ B. Merrem: Versuch eines Systems der Amphibien. Marburg: J.C. Kreiger, 1820, s. 36. (niem.).
- ↑ Gray 1844 ↓, s. 58.
- ↑ a b Gray 1844 ↓, s. 60.
- ↑ Gray 1862 ↓, s. 269.
- ↑ a b Gray 1862 ↓, s. 272.
- ↑ a b J.E. Gray. On Crocodilus johnstoni, Krefft. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1874, s. 178, 1874. (ang.).
- ↑ a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Crocodylus. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
- ↑ R. Midtgaard: Crocodylus. RepFocus. [dostęp 2021-02-26]. (ang.).
- ↑ Christopher A. Brochu. Phylogenetic approaches toward crocodylian history. „Annual Review of Earth and Planetary Science”. 31, s. 357–397, 2003. DOI: 10.1146/annurev.earth.31.100901.141308. (ang.).
- ↑ L. Rex McAliley, Ray E. Willis, David A. Ray, P. Scott White, Christopher A. Brochu, Llewellyn D. Densmore III. Are crocodiles really monophyletic?—Evidence for subdivisions from sequence and morphological data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 39 (1), s. 16–32, 2006. DOI: 10.1016/j.ympev.2006.01.012. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 62.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 46.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 154.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 172.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 33.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 93.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 171.
- ↑ J. Zijlstra: Crocodylus. Hesperomys project. [dostęp 2022-03-02]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- J.E. Gray: Catalogue of the tortoises, crocodiles, and amphisbaenians, in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1844, s. 1–85. (ang.).
- J.E. Gray. A Synopsis of the Species of Crocodiles. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third series. 10, s. 265–274, 1862. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).