Rodzaj (biologia)

Rodzaj (łac. genus, l.mn. genera) – podstawowa, obowiązkowa kategoria systematyczna obejmująca gatunek lub monofiletyczną grupę gatunków wyróżnionych na podstawie jednej, lub więcej cech taksonomicznych. Nazwą rodzaj określany jest też każdy takson w randze rodzaju.

Schematyczne przedstawienie podstawowych jednostek używanych w klasyfikacji biologicznej. Kolejno od góry: życie, domena, królestwo, typ (w zoologii) lub gromada (w botanice), gromada (w zoologii) lub klasa (w botanice), rząd, rodzina, rodzaj i gatunek

Kategoriami pomocniczymi dla rodzaju są nadrodzaj (supergenus) i podrodzaj (subgenus).

Naukowa nazwa rodzaju

Zasady tworzenia nazw rodzajowych i gatunkowych opisują Międzynarodowe Kodeksy Nomenklatury Botanicznej, Zoologicznej i Bakterii.

Rodzajowi nadawana jest unikatowa i uninominalna (jednoczłonowa) nazwa, która wchodzi w skład binominalnej (dwuczłonowej) nazwy gatunkowej oraz trynominalnej (trójczłonowej) nazwy podgatunku.

Nazwa rodzaju jest rzeczownikiem w mianowniku liczby pojedynczej, pochodzącym z greki, łaciny lub zlatynizowania z innego języka. Ma określony rodzaj gramatyczny – męski, żeński lub nijaki – zależny od słowa, od którego ta nazwa pochodzi. Naukową nazwę rodzaju zapisuje się zawsze wielką literą i krojem pisma odróżniającym ją od pozostałego tekstu, a identycznym z krojem epitetu gatunkowego, jeśli wchodzi w skład nazwy gatunku.

Na przykład:

1. Ptak z gatunku Cardinalis cardinalis to znany dobrze kardynał.
2. Ptak z gatunku Cardinalis cardinalis to znany dobrze kardynał.
3. Ptak z gatunku Cardinalis cardinalis to znany dobrze kardynał.
4. Ptak z gatunku Cardinalis cardinalis to znany dobrze kardynał.

Tradycyjnie w tekście prostym stosuje się kursywę (przykład 1).

Autor nazwy rodzajowej

Po nazwie podawane jest nazwisko autora i – oddzielona przecinkiem – data pierwszej publikacji, np. Cardinalis Bonaparte, 1838.

Typy nomenklatoryczne

Typem nomenklatorycznym rodzaju jest gatunek typowy, czyli gatunek, w oparciu o który został opisany dany rodzaj, natomiast na podstawie rodzaju typowego opisywana jest rodzina.

Pozycja taksonomiczna

Wyższą od rodzaju kategorią podstawową jest rodzina, niższą gatunek. Pozycja rodzaju w układzie hierarchicznym (z uwzględnieniem kategorii pomocniczych) wygląda następująco.

• rodzina
• podrodzina
• nadrodzaj
• rodzaj
• podrodzaj
• gatunek

Zobacz też

• taksonomia roślin
• taksonomia zwierząt
• lista najliczniejszych rodzajów roślin okrytonasiennych

Bibliografia

• International Code of Zoological Nomenclature. International Commission on Zoological Nomenclature, 1999. [dostęp 2010-02-27]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Nomenclator Zoologicus. uio.mbl.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-07)]. – indeks nazw rodzajowych w nomenklaturze zoologicznej od 1758 do 2004
• ZooBank – oficjalny rejestr nomenklatury zoologicznej Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej (ICZN)