Wikipedia

Danae Tycjana (Tetmajer)

Danae Tycjana – sonet Kazimierza Przerwy-Tetmajera[1][2][3], opublikowany w tomiku Poezje. Seria trzecia, wydanym w 1898.

Tycja, Danae, Ermitaż
Tycjan, Autoportret
Autorem, który w największym stopniu rozpropagował formę sonetu, był czternastowieczny włoski liryk i epik Francesco Petrarca
Kazimierz Przerwa-Tetmajer pozował do portretu Leonowi Wyczółkowskiemu

Forma edytuj

Utwór jest napisany klasycznym sylabicznym jedenastozgłoskowcem ze średniówką[4] po sylabie piątej i rymuje się zgodnie z modelem włoskim (petrarkowskim)[5][6][7] gatunku abba abba cdc dcd[8][9][10].

Na miękkim puchu białego posłania
promienna cała od słońca pozłoty,
Danae, Zeusa spragniona pieszczoty,
z osłon swe ciało dziewicze odsłania.
Z niebios się ku niej świetlny obłok słania
i nagle deszcz zeń na nią spada złoty:
to bóg, miłosnej czując żar tęsknoty,
zwisł nad cichego pełną pożądania.
Nagie jej ciało widzi i błękitu
jej wielkich cudnych źrenic blask przymglony,
senny, wśród boskiej rozkoszy zachwytu.
Przed złotym deszczem, od słonecznej strony,
u stóp jej białych, podobny do świtu,
gdy dnieje: Amor uchodzi spłoniony.

Treść edytuj

Utwór jest świadomym i otwartym nawiązaniem do obrazu Tycjana[11], istniejącego w kilku wersjach, zatytułowanego Danae. Bohaterką malowidła i wiersza jest znana z mitologii greckiej Danae[12], na którą w postaci złotego deszczu zstąpił bóg Zeus. Owocem tego niecodziennego zbliżenia był syn, Perseusz[13], który został sławnym herosem. Historię Danae przekazał w dziele Metamorfozy rzymski poeta Owidiusz[14]. Poezja Owidiusza stała się źródłem inspiracji dla wielu malarzy. Z kolei obraz Tycjana zainspirował polskiego poetę. Pod względem stylistycznym utwór Tetmajera należy do nurtu parnasistowskiego[15].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer. culture.pl. [dostęp 2017-04-01]. (pol.).
  2. ↑ Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865-1940). dzieje.pl. [dostęp 2017-04-01]. (pol.).
  3. ↑ Tetmajer Kazimierz, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-04-01].
  4. ↑ średniówka, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-04-06].
  5. ↑ sonnet, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-04-06] (ang.).
  6. ↑ Nelson Miller: Basic Sonnet Forms. sonnets.org. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).
  7. ↑ Melissa J. Sites: Sonnet. rc.umd.edu. [dostęp 2017-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-25)]. (ang.).
  8. ↑ Sonetto. treccani.it. [dostęp 2017-04-06]. (wł.).
  9. ↑ sonet, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-04-06].
  10. ↑ Wiktor Jarosław Darasz: Mały przewodnik po wierszu polskim. Kraków: Towarzystwo Milośników Języka Polskiego, 2003, s. 156-157. ISBN 83-900829-6-9.
  11. ↑ Tycjan, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-04-06].
  12. ↑ Danae, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-04-06].
  13. ↑ Perseusz, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-04-06].
  14. ↑ Owidiusz, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-04-06].
  15. ↑ Robert Bednarz: Gatunki Młodej Polski. hamlet.edu.pl. [dostęp 2017-04-06]. (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Kazimierz Przerwa-Tetmajer: Poezye. Archive.org, 1900. [dostęp 2017-04-01]. (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj

  • Kazimierz Przerwa-Tetmajer: Danae Tycjana. literat.ug.edu.pl. [dostęp 2017-04-06]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Danae_Tycjana_(Tetmajer)&oldid=68398773”