Dawid I (cesarz Etiopii)
Dawid I (gyyz. ዳዊት, Dauit, ur. ? – zm. 6 października 1413 r.) – cesarz Etiopii rządzący w latach 1382-1411. Pochodził z dynastii salomońskiej. Był młodszym synem cesarza Nyuaje Krystosa. Dawid objął rządy po swoim bracie Nyuaje Marjamie.
| Cesarz Etiopii | |
| Okres |
od 1382 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data śmierci |
6 października 1413 |
| Przyczyna śmierci |
wypadek |
| Miejsce spoczynku |
Klasztor św. Stefana na wyspie Daga na jeziorze Tana |
| Ojciec | |
| Rodzeństwo | |
| Dzieci | |
Pielgrzymka do Jerozolimy edytuj
Cesarz Dawid zorganizował pielgrzymkę do Jerozolimy i wrócił do Etiopii z relikwiami krzyża Chrystusa. W wyprawie tej uczestniczyli ważni możnowładcy etiopscy i według tradycji cesarz nadał wówczas tytuły arystokratyczne i funkcje takie jak na przykład fitaurari, czy dedżazmacz. Pielgrzymka do Jerozolimy odbyła się dzięki otwarciu szlaków komunikacyjnych przez muzułmanów, dzięki porozumieniu z Egiptem. Otwarcie szlaków miało wpływ na odnowienie kontaktów między Etiopią, a chrześcijańskim Wschodem.
Polityka zagraniczna edytuj
Stosunki z Egiptem edytuj
Etiopski historyk Taddesse Tamrat omówił tradycję, według której Dawid I na początku swojego panowania prowadził kampanię militarną przeciwko Egiptowi, docierając aż do Asuanu. W odpowiedzi emir Egiptu zmusił patriarchę Aleksandrii, Mateusza I, do wysłania Dawidowi delegacji i zmuszenia go do powrotu do Etiopii. Taddesse napisał:
Wydaje się nie być wątpliwości, że w przeddzień nastania dynastii Burdżytów mameluckiego Egiptu, król Dawid tak naprawdę wysłał swoje oddziały daleko poza północne granice swojego królestwa i wprowadził dużo spustoszenia pomiędzy muzułmańskimi mieszkańcami regionu, będącego w egipskiej strefie wpływu od XIII stulecia[1].
Cesarz miał najwyraźniej dużo przyjaźniejsze relacje z następcą sułtana As-Saliha al-Mansura Hadżdżiego, ponieważ według średniowiecznego historyka Al-Makriziego, Dawid wysłał dwadzieścia dwa wielbłądy jako dar dla sułtana Az-Zahira Barkuka, pierwszego sułtana z dynastii Burdżytów, rządzącego w latach 1382-1389[2].
Stosunki z sułtanatem Adalu i Felaszami edytuj
W odpowiedzi na ataki ze strony sąsiednich państw muzułmańskich ze wschodniej strony, Dawid odpowiedział licznymi kontratakami. Według Al-Makriziego, cesarz w 1403 roku zaprowadził sułtana Adalu, Sad ad-Dina II do Saylac, gdzie zabił Sad ad-Dina i złupił miasto. Jakkolwiek inne współczesne źródło datuje śmierć Sad ad-Dina na rok 1415 i przypisuje je autorstwu cesarza Izaaka. Z kolei w stosunku do Felaszów, czyli etiopskich żydów Dawid I wykazywał również zdecydowaną politykę i tłumił ich bunty[3].
Poselstwo wysłane do Europy edytuj
Dawid wysłał poselstwo do Etiopii, które dotarło do Wenecji dwudziestego trzeciego czerwca 1402, żądając przysłania do Etiopii rzemieślników. W 1927 włoski orientalista Carlo Conti Rossini zebrał ocalałe dokumenty dotyczące poselstwa. Dokumenty te wykazują, iż pięciu rzemieślników odeszło z etiopskimi posłami we wrześniu, ale nie wiadomo na ich podstawie, czy udało im się dotrzeć do Etiopii. Badaczka Marilyn E. Heldman znalazła dowody świadczące o posrebrzanym kielichu wyprodukowanym w Wenecji i obecnym w Etiopii. Prawdopodobnie właśnie ten kielich w XVI wieku zauważył portugalski misjonarz Francisco Álvares, przebywający przez wiele lat na dworze cesarza Lybne Dyngyla. Innym dowodem na przybycie posłów z powrotem jest spisana trasa wiodąca z Wenecji przez Rodos, Cypr, Jerozolimę, Kair i Aksum na dwór "Księdza Jana" w Szeua. Brytyjski archeolog Osbert Guy Stanhope Crawford datuje sporządzenie tej trasy na czasy rządów cesarza Dawida. Crawford ponadto uważa ten dokument za pierwszą jednoznaczną relację etiopskiej geografii, która przetrwała i z pewnością odnosi się do podróży z Europy i którą można zidentyfikować dość dokładnie[4].
Polityka wewnętrzna edytuj
Działalność w dziedzinie kultury edytuj
Dawid I fundował liczne kościoły na terenie Etiopii i zachęcał do misji chrystianizacyjnych w prowincji Godżam. Przetrwały trzy spośród fundacji postawionych niegdyś w Uelkajt, Seraje, Adijabo, Szyrie, Addi Arkaj, północnym Semien, Garalta, Manbarta i Karnesem, który leży na północ od dzisiejszej Asmary[5]. Za czasów Dawida były również wytwarzane ilustrowane rękopisy, z czego dwa z nich przetrwały do dziesiejszych czasów. Jednym z nich jest tłumaczenie cudów Marii, matki Jezusa, opisane w języku arabskim i wykonywane na osobiste polecenie cesarza Dawida. Jest to najstarszy zachowany ilustrowany rękopis zlecony na życzenie etiopskiego cesarza. Drugi rękopis, oceniany jako "jedna z najpiękniejszych ilustrowanych książek z okresu" jest kopią Ewangelii, która jest obecnie zachowana w klasztorze św Gabriela na wyspie Kebran w południowej części jeziora Tana.
Spory wewnątrz Kościoła etiopskiego edytuj
Cesarz Dawid I od początku wspierał mnichów reguły eustachiańskiej, która wykształciła się w XIV wieku za sprawą mnicha Eustachego i miała swą siedzibę w Debre Bizen. Mnisi eustachiańscy otrzymywali dziedziczne nadania ziemskie od cesarza Dawida i między innymi dzięki temu stali się najbardziej wpływowym zakonem na północy Etiopii. W Kościele Etiopskim dochodziło jednak do wewnętrznych konfliktów. Mimo cesarskiego poparcia, uczeń Eustachego i założyciel klasztoru w Debre Bizen, abba (czyli ojciec) Filip, został oskarżony o głoszenie herezji i uwięziony przez ważnego dostojnika kościelnego, akabie seata Serke Byrhana[6]. Prawdopodobnie decyzja ta była podyktowana obawami wyższego duchowieństwo o zbyt duże wpływy zakonu eustachiańskiego. Po śmierci akabie seata, abba Filip wyszedł z więzienia na jeziorze Hajk. Po uwolnieniu Filipa, cesarz Dawid nie przeszkadzał mnichom reguły Eustachego w zakładaniu nowych klasztorów i umacnianiu swojej pozycji. Nie jest pewne jakie znaczenie miały sympatie Dawida w stosunku do zakonu eustachiańskiego wobec jego abdykacji w 1411 roku. Najprawdopodobniej miało to znaczenie, ponieważ cesarz został nakłoniony do zrzeczenia się tronu przez jeden z zakonów, choć nie wiadomo który. Według legendy Dawid miał spytać o swoją przyszłość pustelników i mnichów "z wysp i grot", którzy poradzili mu przekazać tron swojemu synowi, Teodorowi. Przepowiednię potwierdzili mnisi z jeziora Hajk. Posunięcie to miało zapewne na celu pozbycie się nieprzychylnego cesarza i zastąpienie go bardziej wygodnym następcą. Dawid nie chcąc narażać się duchowieństwu ustąpił na rzecz swojego syna w 1411, a zmarł w wyniku wypadku w 1413 roku. Jeden z jego koni kopnął go w glowę. Został pochowany na wyspie daga na jeziorze Tana.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Taddesse Tamrat: Church and State in Ethiopia. Oxford: Clarendon Press, 1972, s. 255.
- ↑ E. A. Wallis Budge: A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia. Oosterhout: Anthropological Publications, 1970, s. 301.
- ↑ J. Spencer Trimingham: Islam in Ethiopia. Londyn: University Press, 1952, s. 74.
- ↑ O. G. S. Crawford: Some Medieval Theories about the Nile. 1949, s. 8, seria: Geographical Journal, (114).
- ↑ G.W.B. Huntingford: The Historical Geography of Ethiopia. Londyn: The British Academy, 1989, s. 82.
- ↑ Andrzej Bartnicki, Joanna Mantel-Niećko: Historia Etiopii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971, s. 57-58.
Bibliografia edytuj
- Andrzej Bartnicki, Joanna Mantel-Niećko: Historia Etiopii, Wrocław: Ossolineum, 1971, s. 57-58.
- Taddesse Tamrat, Church and State in Ethiopia (Oxford: Clarendon Press, 1972).
- E. A. Wallis Budge, A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia, 1928 (Oosterhout, the Netherlands: Anthropological Publications, 1970).
- G.W.B. Huntingford, The Historical Geography of Ethiopia (London: The British Academy, 1989).
- J. Spencer Trimingham, Islam in Ethiopia (London: Geoffrey Cumberlege for the University Press, 1952).
- Jacques Mercier, "Ethiopian Art History" in Ethiopian Art: The Walters Museum (London: Third Millennium, 2001).
- Heldman, "A Chalice from Venice for Emperor Dāwit of Ethiopia", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 53 (1990).
- O. G. S. Crawford, "Some Medieval Theories about the Nile", Geographical Journal, 114 (1949).