Dieta aspirynowa
Dieta aspirynowa lub dieta niskosalicylanowa (ang. Low salicylate diet) – potoczna nazwa modyfikacji diety podstawowej, która polega na zmniejszeniu podaży salicylanów, a zwłaszcza kwasu salicylowego spożywanych z produktami spożywczymi[1] lub przyjmowanych jako farmaceutyki[2].
Nazwa dieta aspirynowa, choć jest używana w Polsce, nie jest poprawna, ponieważ aspiryna jest kwasem acetylosalicylowym a nie kwasem salicylowym.
Założeniem tej diety jest utrzymanie podaży salicylanów w spożywanych pokarmach na poziomie, przy którym nie występują objawy niepożądane, przy czym jest to poziom indywidualny[1] Objawy niepożądane po przyjęciu kwasu salicylowego są łagodniejsze (świąd skóry, obrzęk warg i języka) i występują przy dawkach wielokrotnie wyższych niż w przypadku kwasu acetylosalicylowego (objawy analogiczne do astmy lub pokrzywka)[3][4]. Nie jest wskazana eliminacja produktów zawierających salicylany a jedynie ograniczenie ilościowe, takich jak niektóre owoce (np. porzeczka) czy zioła (np. korzeń lukrecji)[5].
Zalecana jest jako środek ostrożności u pacjentów, u których występuje astma aspirynowa[2] lub pokrzywkowo-obrzękowa nadwrażliwością na aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (zwana potocznie pokrzywką aspirynową lub uczuleniem na aspirynę)[3]. Modyfikacja diety tego rodzaju nie ma udowodnionych właściwości leczniczych, ponieważ zarówno astmę aspirynową jak i nadwrażliwość pokrzywkowo-obrzękową wywołuje, spośród związków salicylowych, jedynie kwas acetylosalicylowy, a ten nie występuje w owocach, warzywach czy ziołach[6]. W spożywanych ziołach występuje natomiast kwas salicylowy (o odmiennym mechanizmie działania i nie powodujący astmy aspirynowej).
Dieta ta mimo braku podstaw była zalecana u dzieci z ADHD, badania wykazały jednak brak związków występowania objawów zaburzenia z zawartością salicylanów w diecie[7].
Salicylany w pożywieniu
edytujSalicylany w postaci soli lub kwasu salicylowego zawierają zioła, np. rozmaryn, tymianek oraz przyprawy, np. garam masala, sproszkowana papryka, curry[8] mięta lub korzeń lukrecji[8]. Mimo że obecność salicylanów jest typowa dla łodyg i liści, to pietruszka czy koper nie zawiera znaczącej ilości salicylanów.
Badania wykazały, że sole kwasu salicylowego obecne w pożywieniu po spożyciu, stanowiąc źródło kwasu salicylowego[4].
Kwas salicylowy był stosowany jako konserwant (związek bakteriobójczy działanie analogiczne do pasteryzacji), jednak obecnie nie jest stosowany jako dodatek do żywności. Jest natomiast stosowany w preparatach do użytku zewnętrznego (nie odnotowano uczulenia lub toksyczności w przypadku kontaktu ze skóra). Salicylany są też powszechnie obecne w kosmetykach, np. perfumach, szamponach, płynnych mydłach, kremach do golenia, dezodorantach, kremach ochronnych z filtrem UV. Związek nie jest toksyczny w kontakcie ze skórą, jednak może powodować poważne uszkodzenie oczu i może być toksyczny po połknięciu, dlatego nie jest wskazany w przypadku kosmetyków dla niemowląt (ryzyko zatarcia oka lub dostanie się do ust w trakcie ssania palców)[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Health information – Low salicylate diet. epharmacy.com.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-14)]. (ang.)
- ↑ a b E. Niżankowska, A. Bestyńska-Krypel, G. Bochenek, A. Szczeklik Astma aspirynowa – zapobieganie i leczenie, w "Alergia, astma, immunologia", 1997, 2(3), strony 147–154
- ↑ a b Wiesław Gliński i inni, Diagnostic and therapeutic guidelines in urticaria, „Przewodnik Lekarza/Guide for GPs”, 10 (3), 2007, ISSN 1505-8409 [dostęp 2018-10-26] (ang.).
- ↑ a b John R. Paterson i inni, Salicylic acid content of spices and its implications, „Journal of Agricultural and Food Chemistry”, 54 (8), 2006, DOI: 10.1021/jf058158w, PMID: 16608205 (ang.).
- ↑ E. Podolecka i M. Gawron-Kiszka Czy nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy uniemożliwia jego stosowanie w chorobie niedokrwiennej serca? w "Choroby serca i naczyń", 2008, tom V, numer 1, str. 28 – 30
- ↑ Karin Janssen i inni, Acetylsalicylate and salicylates in foods, „Cancer Letters”, 114 (1–2), 1997, DOI: 10.1016/S0304-3835(97)04650-8, PMID: 9103279 (ang.).
- ↑ Paul E.A. Gray i inni, Salicylate elimination diets in children: is food restriction supported by the evidence?, „The Medical Journal of Australia”, 198 (11), 2013, s. 600–602, DOI: 10.5694/mja12.11255 [dostęp 2018-10-25] (ang.).
- ↑ a b Anne R. Swain, Stephen P. Dutton, A. Steward Truswell, Salicylates in foods, „Journal of the American Dietetic Association”, 85 (8), 1985, PMID: 4019987 [dostęp 2017-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-05] (ang.).
- ↑ Sweet i inni, Fetal and neonatal effects of maternal disease, St. Louis: Mosby Year Book, 1991, s. 392-400, ISBN 0-8151-8640-1, OCLC 22983494 [dostęp 2018-10-26].
