Dniepr (ukr. Дніпро, ros. Днепр) – ukraińsko-rosyjska rakieta nośna będąca zmodyfikowanym wycofanym z użytku pociskiem balistycznym R-36M2 (oznaczenie NATO: SS-18 SATAN). Usługi transportowe tą rakietą oferuje firma ISC Kosmotras.

Dniepr
Dnepr, Ikar, RS-20K, 15A18M2
Rodzina rakiet nośnych R-36M
Ilustracja
Start rakiety Dniepr z silosu
Producent

KB Jużnoje, Jużmasz

Data pierwszego startu

21 kwietnia 1999

Data ostatniego startu

25 marca 2015

Statystyki
Wszystkie starty

22

Udane starty

21 (95%)

Nieudane starty

1

Zdolność wynoszenia

4500 kg na orbitę o wys. 200 km i nachyleniu 46,2°; 3200 kg na orbitę ISS (wys. 407 km, nachylenie 50,5°)[1]

Siła ciągu przy starcie

4525 kN

Wymiary
Długość

34,3 m

Średnica

3 m

Masa całkowita

211 000 kg

Stopnie rakiety
Stopień 1.

1 × R-36M2-1

Stopień 2.

1 × R-36M2-2

Stopień 3.

1 × R-36M2-3

Stopień 4.

SpaceTug 1 lub SpaceTug 2 (opcjonalnie)

Stopień 5.

SpaceTug 2 (opcjonalnie; wymagany SpaceTug 1)

Rakieta Dniepr w silosie startowym

O komercyjnym zastosowaniu około 150 pocisków R-36M i R-36M2, mających zostać zniszczonych do 2007 na mocy układu START II, myślano już od lat 90. XX wieku. Pierwsze wersje rozważane do użytku cywilnego i komercyjnego (Frakht, Lift) posiadały jeszcze pojemniki MIRV. Pierwszą oferowaną wersją była oznaczona jako RS-20K „Konwersija” – pocisk prawie nie zmieniony. Pod nazwą „Dniepr” opracowano silnie zmodyfikowaną wersję rakiety mającej startować z platform startowych i używać mieszanki nafta-ciekły tlen. Zainteresowanie nią było jednak minimalne. Nazwę „Dniepr” przejęła więc prawie niezmieniona rakieta R-36M2 wystrzeliwana tradycyjnie, czyli z silosów.

Zanim pocisk wszedł do użytku cywilnego, rosyjskie Strategiczne Siły Rakietowe wystrzeliły ponad 160 rakiet typu „Dniepr”. Ich bezawaryjność sięgała wtedy 97%.

Aby zwiększyć nośność rakiety, kosztem wielkości i masy ładunku, opracowuje się dla niego 4. i 5. człon o wspólnej nazwie SpaceTug. Umożliwi on osiąganie wyższych orbit, nawet międzyplanetarnych.


Chronologia startów

edytuj
  1. 21 kwietnia 1999, 04:59:12 GMT; s/n 6703542509; miejsce startu: Bajkonur (LC109/95), Kazachstan
    Ładunek: UoSAT-12; Uwagi: start udany
  2. 26 września 2000, 10:05:00 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC109/95), Kazachstan
    Ładunek: Tiungsat 1, MegSat 1, UniSat, SaudiSat 1A, SaudiSat 1B; Uwagi: start udany
  3. 20 grudnia 2002, 17:00:00 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC109/95), Kazachstan
    Ładunek: LatinSat 1, LatinSat 1, SaudiSat 1S, UniSat 2, Rubin 2; Uwagi: start udany
  4. 29 czerwca 2004, 06:30:06 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC109/95), Kazachstan
    Ładunek: LatinSat C, LatinSat D, DEMETER, SaudiComSat 1, SaudiComSat 2, SaudiSat 2, UniSat 3, AO-51; Uwagi: start udany
  5. 23 sierpnia 2005, 21:09:59 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur (LC109/95), Kazachstan
    Ładunek: Kirari, Reimei; Uwagi: start udany
  6. 12 lipca 2006, 14:53:36 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij, Rosja
    Ładunek: Genesis I; Uwagi: start udany
  7. 26 lipca 2006, 19:43:05 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur, Kazachstan
    Ładunek: BiełKA, Baumanets, UniSat 4, PICPOT, Illinois Observing Nanosatellite, SACRED, KUTESat, ICECube 1, ICECube 2, RINCON, SEEDS, HAUSAT 1, NCUBE 1, MEROPE, CalPoly 1, CalPoly 2 AeroCube 1, Mea Huaka'i; Uwagi: start nieudany – z powodu nienormalnej pracy pompy hydraulicznej czwartej komory spalania 1. członu rakiety, jej silniki zostały wyłączone w 73,89 sekundy po starcie, po przekroczeniu granicznego odchylenia od toru lotu. Szczątki rakiety spadły ok. 150 km na południe od kosmodromu, powodując skażenie niezamieszkanego terenu. Kazachstan domagał się 330 mln USD odszkodowania. W efekcie zmieniono procedury startowe, aby uniknąć powtórzenia się podobnego wypadku.
  8. 17 kwietnia 2007, 06:46 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur, Kazachstan
    Ładunek: Egyptsat 1, Saudisat-3, Saudicomsat-3-7, AKS-1, AKS-2, Aerocube-2, Polysat 3, Polysat 4, CSTB-1, MAST, CAPE-1, Libertad 1; Uwagi: start udany
  9. 15 czerwca 2007, 02:14 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur, Kazachstan
    Ładunek: TerraSAR-X; Uwagi: start udany
  10. 28 czerwca 2007, 15:02 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij, Rosja
    Ładunek: Genesis II; Uwagi: start udany
  11. 29 sierpnia 2008, 07:15:53,783 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur, Kazachstan
    Ładunek: RapidEye-1, -2, -3, -4, -5; Uwagi: start udany
  12. 1 października 2008, 06:37:21 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij, Rosja
    Ładunek: THEOS; Uwagi: start udany
  13. 29 lipca 2009, 18:46:29 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur, Kazachstan
    Ładunek: Deimos-1, DubaiSat-1, UK DMC-2, NanoSat-1B, AprizeSat-3, AprizeSat-4; Uwagi: start udany
  14. 8 kwietnia 2010, 13:57 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur, Kazachstan
    Ładunek: CryoSat-2; Uwagi: start udany
  15. 15 czerwca 2010, 14:42 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij, Rosja
    Ładunek: Prisma, Picard, BPA-1; Uwagi: start udany
  16. 21 czerwca 2010, 02:14 GMT; s/n ?; miejsce startu: Bajkonur, Kazachstan
    Ładunek: TanDEM-X; Uwagi: start udany
  17. 17 sierpnia 2011, 07:12:20 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij, Rosja
    Ładunek: Sicz-2, NigeriaSat-2, NX, Rasat, EduSat, AprizeSat-5, AprizeSat-6, BPA-2; Uwagi: start udany
  18. 22 sierpnia 2013, 14:39:20 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij, Rosja
    Ładunek: Arirang-5; Uwagi: start udany
  19. 21 listopada 2013, 07:10 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij (LC-370), Rosja
    Ładunek: DubaiSat-2, STSAT-3, SkySat 1, WNISAT-1, BRITE-PL "Lem", AprizeSat-7, AprizeSat-8, UniSat-5, Delfi-n3xt, Dove 3, Dove 4, Triton 1, KHUSat-1, KHUSat-2, CubeBug 2, GOMX-1, NEE-02 Krysaor, FUNCube-1, HiNCube, ZACube, ICube-1, HumSat-D, PUCPSat-1, Pocket-PUCP, UWE-3, BeakerSat 1, QubeScout 1, WREN, $50Sat, First-MOVE, Velox-P2, OPTOS, BPA-3; Uwagi: start udany
  20. 19 czerwca 2014, 19:11:11 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij (LC-370), Rosja
    Ładunek: KazEOSat-2, Hodoyoshi-4, Unisat-6, Deimos-2, Tita, Hodoyoshi-3, Saudisat 4, TabletSat-Aurora, AprizeSat-9, AprizeSat-10, BRITE-Toronto, Duchifat-1, PACE, Flock 1c-10, NanoSatC-Br 1, QB50P1, Flock 1c-7, Flock 1c-1, POPSAT-HIP1, Flock 1c-2, DTUSat-2, Flock 1c-4, QB50P2, Flock 1c-11, ANTELSAT, Flock 1c-9, Flock 1c-6, Perseus-M 2, Flock 1c-5, Perseus-M 1, Flock 1c-8, Flock 1c-3, PolyITAN 1, Tigris, Lemur-1, Aerocube 6A, Aerocube 6B, BRITE-Montreal; Uwagi: start udany
  21. 6 listopada 2014, 07:35:55 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij (LC-370), Rosja
    Ładunek: ASNARO-1, Hodoyoshi-1, Kinshachi 1, Tsukushi, Tsubame; Uwagi: start udany
  22. 25 marca 2015, 22:08:53 GMT; s/n ?; miejsce startu: Dombarowskij (LC-370), Rosja
    Ładunek: Arirang-3A; Uwagi: start udany

Przypisy

edytuj
  1. Wykres zdolności wynoszenia na stronie Kosmotrasu. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-28)]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Kosmotras (ang. • ros.)
  • Mark Wade: Dnepr. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-30)]. (ang.).
  • Jonathan McDowell: Launchlog. Jonathan's Space Home Page. [dostęp 2017-06-11]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj