Don Whillans właściwe Donald Desbrow Whillans (ur. 18 maja 1933 w Salford, na przedmieściach Manchesteru – zm. 4 sierpnia 1985 w Oksfordzie) – legendarny brytyjski wspinacz, alpinista i himalaista, wynalazca sprzętu wspinaczkowego (za młodu kształcił się do zawodu hydraulika).

Don Whillans
Donald Desbrow Whillans
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1933
Salford

Data i miejsce śmierci

4 sierpnia 1985
Oksford

Zawód, zajęcie

himalaista
alpinista

Chata Pamięci Don Whillansa

Wspinał się od 1951, najpierw będąc pod wpływem starszego o kilka lat Joe Browna z Llanberis, a potem z Chrisem Boningtonem, tworząc z nimi bardzo silne zespoły w Alpach.

Ważniejsze wspinaczki

edytuj

Skałki i góry Wielkiej Brytanii

edytuj

Najwcześniej, znaczące wyniki osiągnął we wspinaczce skalnej na terenach Peak District i Snowdonii (był m.in. autorem nowych dróg na słynnej Clogwyn Du'r Arddu po północno-zachodniej stronie Snowdon, nad Llanberis).

Wyprawy

edytuj
  • Maszerbrum, 7821 m, w Karakorum, 1957, próba I wejścia do wysokości ok. 7700 m (w dwójce z Josephem Walmsleyem)
  • Trivor, 7728 m, w Karakorum, 1960, udział (przerwany chorobą) w zakończonej sukcesem wyprawie (po której wracał motocyklem)
  • Torre Central del Paine, w Patagonii, I wejście, 1963, z Boningtonem
  • Gauri Shankar, 7145 m (Nepal), 1964, próba I wejścia, do wysokości 6700 (w dwójce z Ianem Cloughem)
  • Roraima, 1967, północną granią (od strony Gujany)
  • Annapurna, 1970, nowa droga południową ścianą (ok. 2600 m wysokości), największy sukces wyprawowy Whillansa. Szczyt osiągnęli 27 maja wraz z Dougalem Hastonem (wyprawą kierował Bonington). Wejście to stanowiło olbrzymi przełom jakościowy w himalaizmie, otwierając epokę wejść wielkim trudnymi ścianami w Himalajach
  • Mount Everest, 1971, próba nowej drogi ścianą północno-zachodnią w wyprawie międzynarodowej (w dwójce z Dougalem Hastonem osiągnął wysokość ok. 8350 m)
  • Tiricz Mir, wejście i zejście drogą hiszpańską 1975 (wyprawa straciła wcześniej istotną część sprzętu)

Ciekawostki

edytuj

Don Whillans stał się postacią legendarną także ze względu na swój styl życia, charakter i specyficzne poczucie humoru (przy czym nawet źródła angielskie zaznaczają, że nie wszystko z tych legend musi być prawdą). Jednak szeroko znany jest jego powrót na motocyklu z Karakorum po wyprawie w 1960, co zajęło mu ok. 6 tygodni, jedynie z mapą naszkicowaną w zeszycie[1].

Wspinacze polscy poznali Whillansa w lecie 1961, gdy wraz z Boningtonem oczekiwał on miesiąc na pogodę pod Eigerem, planując pierwsze angielskie przejście ściany. Tego samego celu próbował wtedy 4-osobowy zespół polski z Janem Długoszem, z którym potem Brytyjczycy pokonali nową drogę na Filarze Frêney i który zawarł kilka anegdot w swym ostatnim opowiadaniu Świecznik Filara Frêney – m.in. o dziurawym namiocie Boningtona i Whillansa bez podłogi, zwanym "chatką-szmatką", czy o uzasadnieniu przez Whillansa, dlaczego wspina się bez kasku w kruchej ścianie: bo wtedy wpinaczka jest bardziej podniecająca[2].

Był też postacią kontrowersyjną, skromną i niezależną, ale z czasem zbyt kłopotliwą (miał opinię bitnika i nie wylewał za kołnierz). Jego wielka kariera alpinistyczna zakończyła się, gdy miał ok. 42 lata. Zmarł w wieku 52 lat na atak serca.

Don Whillans był też wynalazcą sprzętu, m.in. zaprojektował pierwszą uprząż biodrową, zwaną pasem Don Whillansa (ang. Whillans Harness), najbardziej rozpowszechnioną na przełomie lat 1960. i 1970. i dającą większą swobodę alpinistom na długich drogach i wyprawach. Zaprojektował też odporny namiot wyprawowy (Whillans-box).

Jego imieniem nazwano schronisko górskie w pobliżu Roaches w Peak District w północnej Anglii (utrzymywane przez brytyjskie zrzeszenie wysokogórskie, BMC).

Bibliografia i filmy

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Jill Neate: High Asia. An illustrated history of the 7,000 metre peaks. "The Mountainerrs", Seattle 1989, ISBN 0-89886-278-8, s. 109
  2. Jan Długosz: Świecznik Filara Frêney, [w:] Jan Długosz: Komin Pokutników, wyd. I 1964, s. 268, wyd. I pełne 1994, s. 170, wyd. II pełne 1995, s. 178

Bibliografia

edytuj
  • Zbigniew Kowalewski i Janusz Kurczab: Na szczytach Himalajów, SiT Warszawa 1983, ISBN 83-217-2412-4. Rozdziały: Annapurna, s. 69-75, Mount Everest, 118-122, Masherbrum, 337-338, Gauri Shankar, 387-388.
  • Ivan Dieška a kolektív. Horolezectvo – encyklopédia, Wydawn. "Šport", Bratislava, 1989, ISBN 80-7096-015-9, hasło: Don Whillans, s. 316-317, (słow.) [źródło szeroko stosowane przez wspinaczy w Polsce]
  • Jan Długosz: Świecznik Filara Frêney, [w:] Jan Długosz: Komin Pokutników, wyd. I pełne z komentarzem historyczno-edytorskim Ewy Dereń i Grzegorza Głazka, "Text", Warszawa 1994, ISBN 83-86144-01-7, s. 177-201, i komentarz s. 246-263 (wyd. II pełne, "Ati", Kraków 1995, ISBN 83-86219-14-9, s. 175-211 i 260-278)

Linki zewnętrzne

edytuj