Dypodia
Dypodia – wers złożony z dwóch stóp[1]. W wierszu polskim występują w czystej postaci dypodie:
- trocheiczna SsSs
- jabiczna sSsS
- amfibrachiczna sSssSs
- anapestyczna ssSssS
- peoniczna III ssSsssSs
Dypodia daktyliczna SssSss w wierszu polskim nie występuje, jest natomiast naturalna w poezji czeskiej[2]. W praktyce w wierszu polskim funkcjonują dypodia daktyliczna katalektyczna SssSs i dypodia anapestyczna hiperkatalektyczna ssSssSs. Najbardziej naturalne dla wersyfikacji polskiej są dypodie trocheiczna i amfibrachiczna. Czterozgłoskowiec w praktyce przyjmuje postać dypodii trocheicznej, natomiast sześciozgłoskowiec nierzadko jest konsekwentnie amfibrachiczny. W Chórze strzelców Adama Mickiewicza występują dypodie amfibrachiczne akatalektyczne (sSssSs) i katalektyczne (sSssS)
- Kto żubra wywiedzie
- Z ostępu za rogi?
- Kto kudły niedźwiedzie
- Podesłał pod nogi?
- Hej! lasy i niwy
- Ozwijcie się w chór!...
- Zatrąbił myśliwy,
- Król lasów i gór.
W ten sam sposób zbudowane są polskie przekłady piosenki z dramatu Roberta Browninga Pippa przechodzi[3]. Dypodie amfibrachiczne pełne i skrócone można odnaleźć również w słynnym wierszu Stanisława Grochowiaka Święty Szymon Słupnik[4]. Dwustopowego amfibracha użyła również Maria Konopnicka w utworze Modlitwy wiosenne. Dypodie trocheiczne występują u Konopnickiej w wierszu Grünwald.
- Z drogi! z drogi tej przeszłości,
- Co z zamierzchu i z nicości
- Cała krwawa,
- Zmartwychwstawa,
- Jak zwycięstwa duch!
Natomiast w wierszu Adama Asnyka Choć pól i łąk obok trypodii jambicznych hiperkatalektycznych (sSsSsSs) stoją dypodie jambiczne akatalektyczne (sSsS).
- Nie wskrzesisz złud,
- Pojących wprzód
- Zachwytem serce moje:
- Nie dla mnie już
- Rumieńce róż
- I świeżych uczuć zdroje!
W ten sposób zbudowane są polskie przekłady wiersza Edgara Allana Poe Eldorado (między innymi Antoniego Langego, Jerzego Żuławskiego, Stanisława Barańczaka i Wiktora J. Darasza).
Przypisy
edytuj- ↑ Aleksandra Okopień-Sławińska, Stopa, [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.
- ↑ Wiktor J. Darasz, Hipometria i hipermetria, Język polski, 3/2001, s. 190.
- ↑ Zobacz Jerzy Pietrkiewicz, Antologia liryki angielskiej 1300-1950, Warszawa 1997.
- ↑ Adam Kulawik, Wersologia, Kraków 1999, s. 197-199.