Edison Gjergo
Edison Gjergo też jako: Edison Gjerko (ur. 16 kwietnia 1939 w Tiranie, zm. 25 czerwca 1989 tamże[1]) – albański malarz.
| Data i miejsce urodzenia |
16 kwietnia 1939 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 czerwca 1989 |
| Narodowość |
albańska |
| Język |
albański |
| Alma Mater |
Instytut Sztuk w Tiranie |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo |
| Ważne dzieła | |
|
Epika e yjeve te mengjesit (1971) | |
.svg)
| |
Życiorys edytuj
Syn Vangjela i Kornelii[2]. Ukończył studia w Instytucie Sztuk w Tiranie[3]. Początkowo tworzył obrazy w konwencji socrealistycznej, ale pod wpływem zmian w albańskiej polityce kulturalnej w początkach lat 70. jego twórczość ewoluowała w kierunku modernizmu i kubizmu[4]. W 1971 powstał najbardziej znany obraz artysty Epika e yjeve te mengjesit (Epika gwiazd porannych), w którym przedstawił partyzantów komunistycznych w ciemnych, niepokojących barwach, odmiennych od dotychczasowej konwencji. Aresztowany 15 stycznia 1975 przez funkcjonariuszy Sigurimi[5]. 29 kwietnia 1975 skazany przez Sąd Okręgowy w Tiranie na karę 8 lat więzienia za "uprawianie agitacji i propagandy skierowanej przeciwko władzy ludowej"[1]. Przed sądem publicznie skrytykował sztukę socrealistyczną[4]. Karę odbywał w więzieniu w Spaçu, wspólnie z Maksem Velo[6][4]. Uwolniony 28 października 1982, przez ostatnie lata życia pracował jako dekorator w przedsiębiorstwie produkującym pomoce szkolne[5][7]. Prowadząca nadal inwigilację Gjergo Sigurimi w 1989 przygotowywała przeciwko niemu kolejną sprawę karną, ale w tym samym roku artysta zmarł[4].
W zbiorach Narodowej Galerii Sztuki w Tiranie znajdują się cztery zachowane obrazy Edisona Gjergo. W 2017 w ramach wystawy w tirańskim Shtepia e Gjetheve udostępniono publicznie materiały z inwigilacji artysty i raporty tajnych współpracowników Sigurimi dotyczące Gjergo[2]. Imię artysty nosi jedna z ulic we wschodniej części Tirany (dzielnica Ali Demi).
Przypisy edytuj
- ↑ a b Azem Qazimi: Fjalor enciklopedik i viktimave te terrorit komunist, tom.3. Tirana: 2014, s. 24.
- ↑ a b “Shtëpia e gjetheve”: Zbardhet dosja e piktorit Edison Gjergo [online], observatorikujteses.al, 2017 (alb.).
- ↑ Zbulohen spiunët që fundosën Edison Gjergon, nga “Bufeja e madhe” te “Artisti” [online], panorama.com.al, 2017 (alb.).
- ↑ a b c d Fjoralba Mata: History of Communism in Europe vol. 2: Avatars of Intellectuals under Communism''. Zeta Books, 2011, s. 83-85. ISBN 978-606-8266-14-5.
- ↑ a b Rrëfehet ish-e fejuara e piktorit Edison Gjergo: Më shkatërruan jetën, mbetet i paharruar në zemrën time [online], kultplus.com, 2017 (alb.).
- ↑ Klotilda Saracini, Margariti: Homazh piktorit Edison Gjergo, u dënua se doli jashtë kornizave të realizmit socialist [online], ata.gov.al, 2022 (alb.).
- ↑ “The tragic fate of the conductor Çurçia, the painters Gjergo and Hila, as well as the text editor, Sadik Bejko, who fired him [online], memorie.al, 2022 (alb.).
Bibliografia edytuj
- Azem Qazimi: Fjalor enciklopedik i viktimave te terrorit komunist, tom.3. Tirana: 2014, s. 24.