Efekt Augera
Efekt Augera, samojonizacja – zjawisko emisji elektronów przez atom, zachodzące dzięki energii uwolnionej na skutek wypełniania luk w niskich powłokach elektronowych przez elektrony z wyższych powłok[1]. Luki te mogą powstawać na skutek wychwytu elektronu z wewnętrznej powłoki przez jądro. Przyczyną pojawienia się luk na niższych powłokach może być również wybicie elektronu przez inną cząstkę, kwant promieniowania rentgenowskiego lub promieniowania γ.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Elektron_augera.png/200px-Elektron_augera.png)
Elektron emitowany przez atom podczas tego procesu nosi nazwę elektronu Augera. Pochodzi on z powłoki walencyjnej lub zbliżonej do niej. Energia elektronu Augera jest ściśle określona i zależy tylko od energii powłok, między którymi przechodzi elektron opadający na niższą powłokę
gdzie:
- – energia wiązania elektronu na poziomie 1 (wybitego na początku procesu),
- – energia elektronu na poziomie 2, który przechodzi z tego poziomu na poziom 1,
- – energia wiązania elektronu opuszczającego atom.
Na energię elektronów Augera nie ma wpływu energia uwalniana podczas wychwytu ani energia cząstki wybijającej elektron.
Energia unoszona jest z atomu tylko w postaci energii kinetycznej elektronu, dlatego o efekcie Augera mówi się, że jest to bezpromieniste przejście elektronu na niższą powłokę. Nie jest to jednak jedyny możliwy w tej sytuacji proces. Procesem konkurencyjnym jest emisja charakterystycznego promieniowania X i jest również wykorzystywane w spektroskopii.
Na skutek efektu Augera elektron opuszcza atom, dochodzi zatem do jego jonizacji. W konsekwencji (wskutek odpychania kulombowskiego) w cząsteczce może dojść do zerwania wiązań chemicznych.
Efekt odkryli niezależnie od siebie – austriacka fizyczka Lise Meitner i francuski fizyk Pierre Victor Auger, któremu odkrycie jest częściej przypisywane. Auger w 1925 r. zaobserwował w komorze Wilsona, że w wyniku naświetlania próbki promieniowaniem X z niektórych atomów wychodzą dwa ślady elektronów.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Augera zjawisko, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-12-16] .
Bibliografia
edytuj- Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06723-6. (pol.).