Efekt majątkowy

Efekt majątkowy (efekt bogactwa) – polega na zmianie poziomu autonomicznych wydatków konsumpcyjnych wynikającej ze zmiany realnych zasobów majątkowych (np. w efekcie wygrania nagrody w loterii, ale też hossy lub bessy na giełdzie). Powoduje on przesunięcie wykresu funkcji konsumpcji w górę lub w dół pod wpływem wzrostu lub spadku wydatków na każdym poziomie rozporządzalnych dochodów osobistych.

Efekt majątkowy na poziomie gospodarstw domowych

Jest to efekt oddziaływania zmian w poziomie cen lub stóp procentowych na poziom konsumpcji. Polega na zmianie wielkości konsumpcji, która następuje właśnie wskutek zmiany cen lub też stóp procentowych. Odnosi się głównie do gospodarstw domowych (i na ich przykładzie daje się w nieskomplikowany sposób wytłumaczyć), i dotyczy, co istotne, nie tylko gotówki w portfelu tychże gospodarstw, ale również innych aktywów finansowych, jak np. depozytów złożonych w banku.

Ogólnie rzecz ujmując, zmiany w poziomie cen lub też stóp procentowych w gospodarce wywierają wpływ na wartość pieniądza w tej gospodarce obowiązującego, a zatem także na siłę nabywczą zasobów pieniądza gospodarstw domowych (na przykład wraz ze wzrostem cen dochodzi do spadku siły nabywczej pieniądza), a zatem również dochodu i dochodu rozporządzalnego. To z kolei prowadzi do zmian w wielkości konsumpcji. Innymi słowy, zmiany poziomu cen/stóp procentowych skutkują zmianami realnych zasobów majątkowych i dostosowanie wydatków konsumpcyjnych do tych zmian.

Gospodarstwa domowe mogą różnie reagować (w kwestii zmiany poziomu wydatków na dane dobro)na zmiany majątku w ujęciu realnym. W zależności od tego, jak zmienia się przy zmianie realnej wartości nabywczej dochodu udział wydatków na dane dobro w budżecie gospodarstw domowych, można przeprowadzić podział dóbr na dwie grupy:

• dobra normalne – są to te dobra, których udział w wydatkach rośnie przy wzroście majątku
• dobra podrzędne – ich udział w wydatkach maleje ze wzrostem majątku.

Efekt majątkowy na poziomie makroekonomicznym

Zmiany realnej podaży pieniądza wpływają dwojako na rozmiar majątku gospodarstw domowych:

• bezpośrednio – jako że gotówka i jej ekwiwalenty (jedne z form aktywów konsumentów) rosną, jeśli realna podaż pieniądza wzrasta
• pośrednio – za pośrednictwem rynków kapitałowych; wzrost realnej podaży pieniądza powoduje spadek stopy procentowej. Jako że nasze przyszłe dochody (strumienie dywidend lub odsetek z obligacji skarbowych) muszą zostać zdyskontowane za pomocą tejże niższej stopy procentowej, wartość papierów wartościowych wzrasta, a gospodarstwa domowe czują się zasobniejsze.

Proces dyskontowania

$PV_{t}={\frac {FV_{t}}{(1+i)^{t}}}$

$PV_{t}$ – wartość zaktualizowana (present value)

$FV_{t}$ – wartość przyszła (future value)

i – stopa procentowa

t – czynnik czasowy

Przyczyny wzrostu/spadku majątku w ujęciu realnym

Wzrost realnej wartości majątku gospodarstw domowych może być spowodowany boomem w mieszkalnictwie (jaki miał miejsce choćby pod koniec lat siedemdziesiątych). Ceny nieruchomości rosły znacznie szybciej niż ceny innych dóbr, więc ich właściciele mieli poczucie nagłego wzrostu zamożności. Ich dochody rozporządzalne nie zmieniły się, lecz zaobserwowano wzrost wydatków konsumpcyjnych (np. na kupno nowego samochodu czy wykupienie wczasów zagranicą). Analogiczny wpływ ma wzrost ceny akcji i obligacji skarbowych.

Z kolei w wyniku krachów giełdowych (np. w 1929) następuje spadek wartości zasobów majątkowych posiadaczy papierów wartościowych i drastyczna redukcja rozmiarów konsumpcji. Generalnie jednak, bardzo gwałtowne zmiany zdarzają się rzadko, a wpływ korekty zależy od zaangażowania gospodarstw danego kraju w akcje. Bank Rozliczeń Międzynarodowych w Bazylei obliczył, że w Stanach Zjednoczonych dziesięcioprocentowy wzrost wartości posiadanego majątku powoduje w długim okresie wzrost konsumpcji zaledwie o 1,2 procent. W perspektywie rocznej ten efekt jest trzykrotnie niższy. Warto nadmienić, że w Stanach Zjednoczonych udział dochodów rozporządzalnych inwestowanych na rynkach kapitałowych jest ogromnie wysoki (ponad 140% dochodu osobistego do dyspozycji). Dla porównania w Niemczech stanowi on niecałe 20%.

Bibliografia

• David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch: Makroekonomia. PWE, 2007, s. 567. ISBN 978-83-208-1644-0.