Wikipedia

El Ilocano

filipiński dwutygodnik

El Ilocano – filipiński dwutygodnik[1]. Stworzony i finansowany przez Isabelo de los Reyesa. Publikował teksty o wydźwięku antyklerykalnym i niepodległościowym. Zamieszczano w nim treści o charakterze popularnonaukowym oraz skupiające się na tematyce regionalnej. Ukazywał się między 1889 a 1896 i był czasopismem dwujęzycznym, drukowanym po hiszpańsku i ilokańsku. Zapisał się w filipińskiej historii jako pierwsza gazeta kierowana w całości przez Filipińczyka. Uznaje się go za pierwsze ilokańskie czasopismo.

El Ilocano
Częstotliwość

dwutygodnik

Język

hiszpański, ilokański

Pierwszy numer

1889

Ostatni numer

1896

Tło edytuj

Ukazywał się w Manili[2][3]. Został założony przez Isabelo de los Reyesa[4], który był również jego redaktorem oraz osobą zapewniającą pismu finansowanie[2]. Funkcjonował między 1889 a 1896[5][6]. Miesięczna subskrypcja kosztowała czytelnika jedną pesetę. Zyskał znaczną popularność, co odróżnia go od wcześniejszych tytułów prasowych w językach rodzimych, takich jak istniejący zaledwie kilka miesięcy „Diariong Tagalog”[7]. Po czterech latach funkcjonowania można było zwiększyć nakład. Od tego też momentu de los Reyes drukował pismo przy użyciu własnej prasy drukarskiej, bez konieczności korzystania z usług firm zewnętrznych[8]. Kres działalności „El Ilocano” położyła rewolucja filipińska[9].

Treść edytuj

 
Isabelo de los Reyes, twórca „El Ilocano”

„El Ilocano” był pismem antyklerykalnym i niepodległościowym[10]. Mimo że de los Reyes nigdy nie należał do Katipunanu, tajnej organizacji rewolucyjnej stawiającej sobie za cel wyzwolenie Filipin spod panowania hiszpańskiego, jego dwutygodnik głosił w zasadzie hasła zbieżne z ideologią grupy[11]. Występował dodatkowo przeciwko uprzywilejowanej pozycji duchowieństwa katolickiego. Czynił to niekiedy w bardzo bezpośredni sposób. W źródłach pojawiają się sugestie, jakoby ataki na kler na obszarach zamieszkanych przez Ilokan[12][13] po wybuchu rewolucji z 1896 były w istocie pokłosiem agresywnej retoryki pisma[9].

Czasopismo poruszało jednocześnie szerokie spektrum tematów, nie ograniczając się jedynie do kwestii społeczno-politycznych. Starano się na jego łamach popularyzować naukę, zamieszczając artykuły poświęcone geografii, rolnictwu, prawu czy matematyce[14]. Nie pomijano też administracji czy kwestii religijnych[15]. Wyraźnie regionalne w swym wydźwięku[16], jego skoncentrowanie się na jednej tylko grupie etnicznej znajdowało swe odzwierciedlenie choćby w tekstach poświęconych historii Ilokan. Dwutygodnik czasem publikował również poezję oraz porady odnoszące się do życia codziennego. Zawierał dodatkowo sekcję skierowaną do kobiet[17].

Wśród współczesnych sobie rodzimych elit filipińskich budził pewnego rodzaju zakłopotanie. Chętnie bowiem i często publikowano w nim materiały poświęcone tradycjom i obyczajom archipelagu. Niechęć budziło nie tyle opisywanie filipińskich zwyczajów czy folkloru, co raczej przywoływanie praktyk uznawanych przez wykształconych w Europie Filipińczyków za przesądy[18].

Znaczenie edytuj

Mimo tego, iż ukazywał się przez zaledwie kilka lat, znalazł swoje miejsce w historii Filipin. Był czasopismem dwujęzycznym. Zamieszczane w nim teksty publikowano nie tylko po hiszpańsku, ale również w języku ilokańskim[19]. Jest tym samym uznawany za pierwszą ilokańską gazetę[20][21]. Za wyborem tych właśnie dwóch języków mogły stać względy natury tak praktycznej, jak i politycznej. Hiszpański pozwalał dotrzeć do czytelników spoza Filipin i pozwalał na umiędzynarodowienie pisma. Ilokański zapewniał z kolei istotne połączenie z grupą jego głównych i najważniejszych odbiorców. Prawdopodobnie de los Reyesowi zależało na podkreśleniu, że wszystkie rdzenne języki archipelagu mają takie same prawa do obecności w przestrzeni publicznej. Komentowano też niekiedy, iż starał się w ten sposób jednocześnie podważyć status tagalskiego jako lingua franca Filipin[8].

Znaczenie „El Ilocano” nie ogranicza się do dania początku ilokańskiej prasie. Był pierwszą gazetą finansowaną, redagowaną i wydawaną przez Filipińczyka, bez udziału osób przybyłych z metropolii. Wenceslao Retana nazwał go z tego powodu pierwszym prawdziwie filipińskim pismem[22][23]. Niekiedy mylnie uznaje się „El Ilocano” za pierwszą gazetę wydawaną w jednym z rodzimych języków Filipin[24][25][26].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Fernández Palacios 2014 ↓, s. 79.
  2. ↑ a b Cano 2011 ↓, s. 402.
  3. ↑ Thomas C. Middleton: Some notes on the bibliography of the Philippines. Philadelphia: Press of E. Stern & co., 1900, s. 23. (ang.).
  4. ↑ Isabel 2017 ↓, s. 16.
  5. ↑ Fernandez 1989 ↓, s. 320.
  6. ↑ Frank Cimatu: You know labor unions, but do you know Isabelo de los Reyes?. [w:] Rappler [on-line]. rappler.com, 2017-05-01. [dostęp 2023-05-03]. (ang.).
  7. ↑ Lent 1966 ↓, s. 743–744.
  8. ↑ a b Labiste 2016 ↓, s. 32.
  9. ↑ a b Carson Taylor: History of Philippine Press. Manila: P.I., 1927, s. 26. (ang.).
  10. ↑ Alicia Castellanos Escudier: Isabelo de los Reyes y Florentino. [w:] Diccionario Biográfico electrónico [on-line]. dbe.rah.es. [dostęp 2023-05-02]. (hiszp.).
  11. ↑ Lent 1966 ↓, s. 744.
  12. ↑ Filipińczycy, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-16].
  13. ↑ Ilokanie, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-16].
  14. ↑ Bernard Schiele, Bruce V. Lewenstein, Joan Leach, Luisa Massarani, Michelle Riedlinger, Peter Broks, Toss Gascoigne: Communicating Science A Global Perspective. Acton, Australian Capital Territory: Australian National University Press, 2020, s. 667. ISBN 978-1-76046-366-3. (ang.).
  15. ↑ University of Santo Tomas Miguel de Benavides Library and Archives: El Ilocano ; Año II, numero 0028 (July 25, 1890). ustdigitallibrary.contentdm.oclc.org. [dostęp 2023-05-02]. (ang.).
  16. ↑ Fernandez 1988 ↓, s. 5.
  17. ↑ University of Santo Tomas Miguel de Benavides Library and Archives: El Ilocano ; Año II, numero 0023 (May 16, 1890). ustdigitallibrary.contentdm.oclc.org. [dostęp 2023-05-02]. (ang.).
  18. ↑ Mellie Leandicho Lopez: A Handbook of Philippine Folklore. Quezon City: University of the Philippines Press, 2006, s. 4. ISBN 978-971-542-514-8. (ang.).
  19. ↑ Calleja Leal 2019 ↓, s. 125.
  20. ↑ Artemio R. Guillermo, May Kyi Win: Historical Dictionary of the Philippines Second Edition Historical Dictionaries of Asia, Oceania, and the Middle East, No. 54. Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK: The Scarecrow Press, Inc., 2005, s. 344. ISBN 0-8108-5490-2.
  21. ↑ Dominador D. Buhain: A History of Publishing in the Philippines. Quezon City: Rex Book Store, 1998, s. 23. ISBN 978-971-23-2324-9. (ang.).
  22. ↑ Thomas 2006 ↓, s. 388–389.
  23. ↑ Retana 1895 ↓, s. 366.
  24. ↑ Thomas 2006 ↓, s. 388.
  25. ↑ Philippine Yearbook. Manila: National Economic and Development Authority, National Census and Statistics Office, 1978, s. 754. (ang.).
  26. ↑ Today in Philippine History, July 7, 1864, Isabelo de los Reyes was born in Vigan, Ilocos Sur. [w:] The Kahimyang Project [on-line]. kahimyang.com. [dostęp 2023-05-02]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=El_Ilocano&oldid=70551363”