El Pendo
El Pendo – jaskiniowe stanowisko archeologiczne położone w pobliżu Camargo w hiszpańskiej wspólnocie autonomicznej Kantabria.
 Fragment odkrytego w 1997 roku panelu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wspólnota autonomiczna | |
| Położenie |
okolice Camargo |
| Data odkrycia |
1878 |
| Odkrywca | |
Położenie na mapie Kantabrii  | |
Położenie na mapie Hiszpanii  | |
| 43°23′17″N 3°54′44″W/43,388056 -3,912222 | |
| Strona internetowa | |
Jaskinię odkrył w 1878 roku Marcelino Sanz de Sautuola[1]. Wobec częściowego zawalenia się wapiennego stropu niektóre części jaskini są współcześnie niedostępne[2]. W trakcie prowadzonych w XX wieku prac archeologicznych odsłonięto długą sekwencję stratygraficzną obejmującą 20 warstw[2], sięgających od datowanych na ok. 82 tys. lat temu poziomów środkowopaleolitycznych do poziomów epoki brązu z ok. 1500 p.n.e.[1] Z datowanych na 14000–11500 p.n.e. warstw magdaleńskich wydobyto ozdobione rytami wyroby z kości i rogu[2].
W 1997 roku ekipa archeologów pod kierownictwem Ramóna Montesa Barquina odkryła długi na 25 metrów panel z malowidłami naskalnymi, niewidoczny wcześniej z powodu porastającej ścianę warstwy grzybów[2]. Datowane na okres między 21000 a 16500 p.n.e. (kultura solutrejska) malowidła wykonane zostały czerwoną farbą[2]. Zawierają one 12 wizerunków jeleni, którym towarzyszy koza, koń, dwie nieokreślone postaci zoomorficzne oraz zbiór abstrakcyjnych symboli w postaci punktów i linii[1].