Elfleda z Nortumbrii
Elfleda z Nortumbrii, Ælfflæd, Aelfleda (ur. 654 w Nortumbrii; zm. 8 lutego 713 Whitby Abbey) – anglosaska księżniczka, ksieni benedyktyńskiego klasztoru Whitby Abbey, święta kościoła katolickiego.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci |
naturalna |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
benedyktynka, ksieni klasztoru w Whitby |
| Miejsce zamieszkania |
Whitby Abbey |
| Wyznanie | |
| Rodzice | |
| Krewni i powinowaci |
Aldfrith (brat przyrodni) |
| Wspomnienie | |
|---|---|
| Szczególne miejsca kultu |
Elfleda była córką potężnego bretwalda Oswiu z Nortumbrii i jego trzeciej żony Enfledy[1] i wnuczką króla Edwina. Większość swego życia spędziła w klasztorze. Gdy była rocznym dzieckiem, ojciec oddał ją do zakonu Hartlepool Abbey[2], jako dziękczynienie za swoje zwycięstwo nad armią Pendy w bitwie pod Winwaed, by żyła w czystości na chwałę Boga[2][1]. Wraz z córką Oswiu przekazał klasztorowi znaczne nadania ziemskie, co pozwoliło Hildzie dwa lata później założyć nowy klasztor, w Streaneshalch (późniejsze Whitby), którego została ksienią. Zabrała tam ze sobą Elfledę[3].
Elfleda nie znała innego życia niż zakonne. Otrzymała staranne wykształcenie i była znana jako inteligentna, religijna i szczerze oddana Bogu zakonnica. Stephen Ripon w swoim Życiu biskupa Wilfryda nazywa ją wręcz świętą dziewicą. Po śmierci Oswiu w 670 roku dołączyła do niej w klasztorze jej matka, Enfleda. Kiedy po długiej chorobie zmarła Hilda, kierownictwo klasztoru objęły wspólnie Enfleda i Elfleda, a po śmierci matki, sama Elfleda[4]. W zarządzaniu klasztorem wspierał ją przez jakiś czas św. Trumwin, misjonarz, który odpoczywał tu po swej trudnej misji wśród Piktów[1].
Elfleda poszła w ślady matki i dołączyła do stronnictwa popierającego biskupa Wilfryda, stając się osobą o wielkich wpływach w nortumbryjskim kościele. Miała również znaczne wpływy polityczne, z racji swego pochodzenia i zaangażowania w sprawy bieżące. Beda twierdzi, że spotkała się ze św. Cuthbertem z Lindisfarne, który przekazał jej swoją wizję szybkiego końca rządów i rychłej śmierci jej brata Egfryta[5][6]. Historycy zauważają, że odegrała istotną rolę w rozstrzygnięciu sukcesji po Egfrycie, udzielając poparcia Aldfrithowi[7] (za radą Cuthberta[8]), a po jego śmierci również jego synowi Osredowi[9]. Próbowała również zażegnać konflikt między biskupem Wilfrydem a nortumbryjską rodziną panującą, z której sama pochodziła[10]. O mediację w tej sprawie prosił ją sam arcybiskup Canterbury Teodor[1]. Nie udało jej się to za życia króla Aldfritha, ale przekazał jej na łożu śmierci życzenie, by jego następca pojednał się z biskupem[1].
Św. Cuthbert był wielkim autorytetem dla Elfledy, która szukała u niego rady. Jej oddanie sięgało tak daleko, że gdy zmogła ją choroba, posłała posłańca z prośbą o jakiś przedmiot należący do niego, wierząc, że przyniesie jej uzdrowienie. Według legendy Cuthbert miał jej przysłać kawałek płótna, którym się przepasała i ozdrowiała w ciągu nocy[6]. Ich przyjaźń była tak silna, że Elfleda była przy translacji Cuthberta i osobiście owinęła jego szczątki w prześcieradło[1].
Elfleda zmarła 8 lutego 713 roku. Pochowano ją w opactwie Whitby, gdzie spoczywały już wcześniej szczątki jej dziada Edwina, ojca Oswiu i matki Enfledy[2]. Już za życia cieszyła się opinią świętej, a po śmierci i translacji jej kult dalej się rozwijał. Dniem jej wspomnienia jest 8 lutego.
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Prosopography of Anglo-Saxon England: Ælfflæd. eagle.cch.kcl.ac.uk:8080. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)].
- Beda Czcigodny Historia ecclesiastica gentis Anglorum dostępna w bibliotece cyfrowej
- Beda Czcigodny Life of St Cuthbert
- Barbara Yorke: Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16169-9.
- Bertram Colgrave, Saint Bede (the Venerable): Two lives of Saint Cuthbert: texts. Cambridge University Press, 1985. ISBN 0-521-31385-6.
- D.P. Kirby: The earliest English kings. Routledge, 2000. ISBN 978-0-415-24210-3.