Wikipedia

Beda Czcigodny

angielski uczony i duchowny katolicki

Beda (ang. Bede), zwany Czcigodnym[4] lub Wspaniałym, łac. Venerabilis, sang. Bǣda lub Bēda (ur. 672 w Wearmouth k. Sunderlandu w Anglii[5] lub 673[6], zm. 25 maja 735 w Jarrow) – anglosaski mnich benedyktyn, prezbiter, związany z klasztorami w Wearmouth oraz Jarrow w Nortumbrii (obecnie klasztor Wearmouth-Jarrow ), wszechstronny uczony.

Święty
Beda Czcigodny (OSB)
Bǣda (Bēda)
prezbiter
doktor Kościoła
odnowiciel Kościoła[1][2]
Ilustracja
Portret Bedy, autorstwa Bartolomé Romána (pierwsza połowa XVII wieku)
Data i miejsce urodzenia

672 albo 673
Wearmouth k. Sunderlandu

Data i miejsce śmierci

25 maja 735
Jarrow (Northumbria)

Czczony przez

Kościół katolicki
wspólnotę anglikańską
Kościoły protestanckie
Cerkiew prawosławną

Kanonizacja

1899
przez Leona XIII

Wspomnienie

23 i 25 maja oraz 9 czerwca

Atrybuty

księga, pióro, zwój pergaminu[3]

Patron

lektorów, angielskich pisarzy, historyków i Jarrow

Szczególne miejsca kultu

katedra w Durham

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Beda Czcigodny (ilustracja z Kroniki norymberskiej).
Zamek i katedra w Durham.

W Kościele katolickim, prawosławnym i anglikańskim uznany za świętego. W Kościele katolickim ponadto doktor Kościoła. Niektóre Kościoły protestanckie uznają go za bohatera wiary. Anglikanie i luteranie zaliczają go do odnowicieli Kościoła.

ŻyciorysEdytuj

Cały życiorys Bedy zawarty jest w krótkiej wzmiance w jego dziele Historii kościelnej narodu angielskiego (Historia ecclesiastica gentis Anglorum). Znalazł się w klasztorze Wearmouth w wieku 7 lat jako oblat. Trzy lata później Ceolfryd zabrał go do nowo założonej filii opactwa w Jarrow, gdzie spędził resztę życia. Zdobył wykształcenie klasztorne, ucząc się od wykształconych mnichów. W wieku lat 19 został diakonem. Święcenia kapłańskie przyjął, mając lat 30. Sam nauczał i pisał.

Był również przyrodnikiem, uważał, że Ziemia jest kulista[7]. Opracowywał tablice paschalne na 532 lata (tablice paschalne opracowywano w cyklach 84-letnich, a od V w. 95-letnich). Liczył lata od narodzenia Jezusa Chrystusa, możliwe że jako pierwszy uczony w Europie Zachodniej. Datowanie tym sposobem było wówczas nieznane w Europie Zachodniej[8].

DziełaEdytuj

 
De natura rerum, 1529

Jego dzieła pisane po łacinie to komentarze do Biblii, komputy, podręczniki pisowni, retoryki, kazania, biografie, listy, homilie (z których ocalało 50) i dzieje Kościoła angielskiego. Tworzył także poezje, ale nie dorównują one jego prozie. Jego metoda egzegezy została przyjęta przez cały Kościół i obowiązywała aż do XX wieku.

Z jego dzieł wyraźnie widać, że był erudytą i posiadł wszelką ówczesną wiedzę, znał grekę i nieco hebrajskiego, znał dzieła klasyczne Pliniusza, Wergiliusza, Lukrecjusza, Owidiusza i Horacego, a także astronomię, matematykę i muzykę. Napisał między innymi:

oraz:

Wydania pism Bedy:[8]

  • Strasburg 1473
  • Mediolan 1473
  • Paryż 1544–1545
  • Bazylea 1563
  • Kolonia 1602
  • Anglia 1843–1844

ZnaczenieEdytuj

W 836 roku Synod w Akwizgranie (Synodus Aquisgranensis) nadał mu przydomek Venerabilis – Czcigodny.

Kardynał Robert Bellarmin powiedział o Bedzie: „Zachód mądrością swoją oświecił”.

Współcześnie Beda Czcigodny uznawany jest za ostatniego z ojców Kościoła zachodniego. Wcześniej za ostatniego uznawani byli Grzegorz Wielki i Izydor z Sewilli.

PatronatEdytuj

Jest patronem lektorów[5], angielskich pisarzy i historyków oraz miasta Jarrow.

Dzień wspomnieniaEdytuj

Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest:

W Cerkwi prawosławnej święty mnich Beda Czcigodny, ros. Преподобный Беда Достопочтенный, wzmiankowany jest w literaturze żywotów prawosławnych świętych spisanych przez Bedę[9].

RelikwieEdytuj

Po śmierci Bedy jego ciało złożono w Jarrow, w kościele opackim. W roku 1030 zostały zabrane przez zawodowego złodzieja relikwii. Odnaleziono je w Durham w 1104 roku w trumnie św. Kutberta. Wydzielono je z urny wspólnej i relikwie św. Bedy złożono w nowym relikwiarzu wysadzanym drogimi kamieniami. W czasie odstępstwa od wiary króla Henryka VIII w roku 1541 sprofanowano śmiertelne szczątki św. Bedy i wyrzucono je z kościoła[8]. Część z nich zdołała ocaleć. Na 700-lecie jego urodzin (1373) wystawiono mu grobowiec w katedrze w Durham.

Proces kanonizacyjnyEdytuj

W 1899 roku papież Leon XIII podczas kanonizacji ogłosił Bedę doktorem Kościoła[5].

Zobacz teżEdytuj

 Portal: Święci

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Evangelical Lutheran Worship – Final Draft. Augsburg Fortress Press, 2006.
  2. ↑ Lutheran Service Book. Concordia Publishing House, 2006.
  3. ↑ Wiesław Aleksander Niewęgłowski: Leksykon świętych. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 83. ISBN 978-83-247-0574-0.
  4. ↑ Beda Czcigodny, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-10-02].
  5. ↑ a b c Saint Bede the Venerable (Święty Beda Czcigodny) na Saits.SQPN.com (ang.)
  6. ↑ H. Fros, F. Sowa – Księga imion i świętych, t. 1, Kraków 1997, kolumna 387.
  7. ↑ Beda, De temporum ratione, [w:] tenże, The complete works of Venerable Bede, t. 6, London 1943-44.
  8. ↑ a b c Paul Johnson: Historia Anglików. Gdańsk: Marabut, 1995, s. 41. ISBN 83-85893-16-4.
  9. ↑ Święci prawosławni według Martyrologium Bedy na pravoslavie.ru (ros.)

BibliografiaEdytuj

  • Święty Beda Czcigodny, prezbiter i doktor Kościoła na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 29.04.2010]
  • Beda Czcigodny, Komentarz do Listu Jakuba, (PSP 67), wprowadzenie, przekład, redakcja: Dariusz Sztuk, Wyd. UKSW, Warszawa 2013.
  • Beda Czcigodny, Komentarz do Dziejów Apostolskich, (PSP 68), wprowadzenie, przekład, redakcja: Dariusz Sztuk, Wyd. UKSW, Warszawa 2015.
  • Beda Czcigodny, Komentarz do Apokalipsy św. Jana, (PSP 73), wprowadzenie, przekład, redakcja: Dariusz Sztuk, Wyd. Naukowe UKSW, Warszawa 2019

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beda_Czcigodny&oldid=69224920”