Eurosceptycyzm brytyjski

Eurosceptycyzm brytyjski – uwarunkowana historycznie, społecznie i gospodarczo decyzja Wielkiej Brytanii o nieprzystąpieniu do unii walutowej.

Traktat z Maastricht (umowa międzynarodowa parafowana 10 grudnia 1991 r., podpisana 7 lutego 1992 r. w Maastricht w Holandii) określił kryteria konwergencji (wskaźniki ekonomiczne) które należy spełnić aby zostać zakwalifikowanym do unii walutowej:

• dług publiczny nie powinien być większy niż wartość referencyjna – 60% PKB,
• deficyt budżetowy mierzony w roku poprzedzającym ocenę w cenach rynkowych nie powinien przekraczać 3% PKB danego kraju,
• średnia stopa inflacji w ciągu roku poprzedzającego akcesję do UGW nie powinna przekroczyć 1,5 punktu procentowego od pułapu wyznaczonego przez średni poziom inflacji obliczony dla trzech państw o najniższej inflacji w Unii Europejskiej,
• długoterminowe stopy procentowe nie powinny przekraczać więcej niż o 2 punkty proc. odnośnie do stopy procentowej występującej w trzech państwach członkowskich UE, które odnotowały najniższą stopę inflacji,
• waluta danego państwa członkowskiego powinna uczestniczyć w ERM i pozostawać w ramach dopuszczalnego przedziału wahań w ciągu dwóch lat.

Wielka Brytania wypełniła kryteria traktatu z Maastricht, np. w 1998 r. czwarty rok z rzędu spełniła kryterium dotyczące długu publicznego (60% PKB) z którym nie radziły sobie niektóre państwa będące już w unii walutowej. Nie było zatem formalnych przeszkód aby przystąpić do unii walutowej, jednak politycy brytyjscy w obliczu sprzeciwu społeczeństwa, a także w obawie przed negatywnymi skutkami dla gospodarki, odrzucili tę propozycję dzięki klauzuli opt-out, dającej Wielkiej Brytanii możliwość samodzielnego podjęcia decyzji co do uczestnictwa w unii gospodarczej i walutowej.

Brytyjczycy mieli trudności polityczne i psychologiczne z dostosowaniem się do systemu, którego sami nie tworzyli. Jak wynika z badań, przeciętny mieszkaniec wysp w pierwszej kolejności czuje się przede wszystkim „Wyspiarzem” a dopiero później Europejczykiem. Ma to swoje uzasadnienie w położeniu geograficznym, ale również, a może głównie w historii Wielkiej Brytanii, która to przede wszystkim koncentrowała się na własnych interesach a sprawy na kontynencie europejskim nie zawsze były w centrum jej politycznych zainteresowań, np. w XIX w. Brytyjczycy stworzyli imperium kolonialne podporządkowane i realizujące mocarstwowe interesy Wielkiej Brytanii. Po II wojnie światowej Brytyjczycy przestali być głównym mocarstwem decydującym o losach świata, a wstąpienie do struktur europejskich wydawało się nieuchronne z politycznego punktu widzenia. Przystępując do Wspólnot Europejskich byli pełni obaw o swoją niezależność w polityce wewnętrznej, jak i zewnętrznej, czego wyrazem od samego początku uczestnictwa we wspólnotach były działania konfederacyjne (m.in. odrzucenie członkostwa w EWWiS, wspólnej polityki obronnej, ochrona własnych strategicznych gałęzi gospodarki, a także sprzeciw wobec wszelkich działań federacyjnych zmierzających do utworzenia instytucji ponadnarodowych) które chroniły strategiczne interesy Wielkiej Brytanii i zapewniały jej niezależność w polityce międzynarodowej.

Brytyjczycy odrzucili euro również z takich powodów, jak przywiązanie do własnej waluty i tradycji. Wyraźnie wskazywały na to różnego rodzaju ankiety i sondaże, gdzie przeciętni Brytyjczycy, jak i zajmujący dyrektorskie stanowiska, byli zdecydowanie przeciwni wspólnej walucie, twierdząc że osłabiłoby to brytyjską gospodarkę.

Kolejnym czynnikiem wzmacniającym eurosceptycyzm były słabe wyniki gospodarcze krajów które przyjęły euro i towarzyszący im wzrost cen większości produktów.

Brytyjscy eurosceptycy z zadowoleniem przyjęli odrzucenie przez Szwedów wspólnej europejskiej waluty w referendum, gdyż obawiano się izolacji Wielkiej Brytanii w przypadku gdyby pozostała jedynym krajem, który nie przyjął wspólnej waluty.

Większość Brytyjczyków sprzeciwia się nie tylko nowej walucie, ale nawet próbie zorganizowania takiego referendum.

Zobacz też

• Czarna środa