Ewangelia Filipa (tytuł oryg.: Peuaggelion pkata Philippos) – tekst gnostycki zaliczający się do apokryfów, znaleziony w Egipcie wśród wczesnochrześcijańskich tekstów odkrytych w Nag Hammadi w 1945 r. Rękopis jest datowany na około 350 n.e., ale oryginalny tekst jest o wiele starszy, możliwie z drugiego stulecia naszej ery[1].

Nie jest to narracja o życiu Jezusa, tak jak Ewangelie kanoniczne, ani też zbiór wypowiedzi Jezusa, jak Ewangelia Tomasza. Ewangelia Filipa składa się ze zdań o treści duchowej, wypowiedzi, przypowieści Jezusa i polemik duchowych. Są one zbiorem nauk wczesnochrześcijańskich, czymś w rodzaju katechizmu, przeznaczonego dla neofitów, przygotowujących się na przyjęcie do Kościoła. Tekst jest jednym z najstarszych z opisami "sakramentów", które były praktykowane we wspólnocie chrześcijańskiej w drugim stuleciu naszej ery[2]. W swojej treści wyraźnie nawiązuje do Ewangelii Tomasza. Do naszych czasów Ewangelia Filipa zachowała się w języku koptyjskim (Nag Hammadi Codex II), jako tłumaczenie wcześniejszego tekstu greckiego. Teologia Ewangelii Filipa jest podobna do szkoły Walentyna Egipcjanina, gnostyka ur. około 100 n.e.[3]

Źródło Ewangelii

edytuj

Według Wesleya Isenberga[4] i Hansa-Martina Schenke[5] tekst najprawdopodobniej powstał we wspólnocie w Syrii, w drugim stuleciu naszej ery. Zawiera on wiele wątków teologicznych, które przewijają się w nauce Walentyna Egipcjana, (100-160 n.e., biskup i teolog). Według Epifanesa był on kandydatem na biskupa Rzymu, później założył własną szkołę w Aleksandrii. Autorem Ewangelii albo jej redaktorem mógł być uczeń Walentyna. Możliwe, iż tekst miał kilku autorów i był kilkakrotnie redagowany. Hugo Ludhaug[6] zaprzecza teorii „walentyńskiej” i uważa, iż tekst powstał później, w czwartym wieku w Egipcie, i przedstawia ortodoksyjne poglądy Cyryla z Aleksandrii. Z kolei Elaine Pagels[7] sugeruje, żeby uznać Ewangelię Filipa za niezależny dokument, niemający nic wspólnego z żadnym z wymienionych środowisk. Chociaż są w nim „gnostyckie” wpływy, jego teologia niewiele różni się od nauczania Klemensa Aleksandryjskiego i Orygenesa.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. James Robinson, The Nag Hammed Library in English, 1977.
  2. Paul Kieniewicz, Ewangelia Filipa, 2020.
  3. Einar Thomassen, The Spiritual Seed - Church of the Valentinians, 2008.
  4. Wesley Isenberg, The Gospel of Philip, w Nag Hammadi Library, Ed. J. Robinson, 1977.
  5. Hans-Martin Schenke, New Testament Apocrypha, Vol 1, Ed Wilhelm Schneemelcher, 1991.
  6. Hugo Lundhaug, Begotten, not made to arise in this flesh: The Post-Nicene soteriology of the Gospel of Philip, Beyond the Gnostic Gospels: Studies Building on the Work of Elaine Pagels, edited by Eduard Iricinschi, 2013.
  7. Elaine Pagels, Ritual in the Gospel of Philip, Nag Hammadi Library after 50 years, ed.J. Turner, 1977.

Linki zewnętrzne

edytuj