Fort VII w Poznaniu

Jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań

Fort VII (Colomb, Floriana Dąbrowskiego) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Woli przy al. Polskiej[1][2].

Fort VII
Fort 7
Zabytek: nr rej. A-180 z 19 czerwca 1964[1][2]
Ilustracja
Koszary szyjowe fortu
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Adres

al. Polska[1]
ob. 21 ark. 22 dz. 11, 12, 13[3]

Typ budynku

fort

Architekt

Hans Alexis von Biehler

Rozpoczęcie budowy

1876

Ukończenie budowy

1880

Ważniejsze przebudowy

1887-1888, 1913-1914, 1939

Kolejni właściciele

Ludowe Wojsko Polskie,
Agencja Mienia Wojskowego

Obecny właściciel

Miasto Poznań[3]

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Fort VIIFort 7”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Fort VIIFort 7”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Fort VIIFort 7”
Ziemia52°25′01″N 16°52′05″E/52,416944 16,868056

Historia

edytuj

Zbudowany został w latach 1876–1880, w pierwszym etapie budowy twierdzy fortowej[4][5]. Fort otrzymał nazwę Colomb na cześć Friedricha von Colomba (do 1902 nazwę tę nosił Bastion IV Colomb). W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort VII otrzymał imię majora Floriana Dąbrowskiego.

W czasie powstania wielkopolskiego, 4 stycznia 1919, Niemcy broniący Ławicy zagrozili wysadzeniem tej części miasta i fortu (w którym znajdowało się kilkaset ton bomb lotniczych), w wypadku ich zaatakowania[6][7]. 6 stycznia rozpoczęła się bitwa o Ławicę[7]. Oddział POW otrzymał zadanie obsadzenia fortu; jednocześnie przecięto kabel elektryczny Poznań-Ławica oraz zablokowano łączność telefoniczną, tak by uniemożliwić odpalenie ładunków wybuchowych[6][8]. Po I wojnie światowej fort wykorzystywany był jako magazyn[5] amunicji m.in. dla 3 pułku lotniczego[9].

W latach 1939–1944 w forcie był zorganizowany obóz koncentracyjny KL Posen[5][10]. Pod koniec wojny produkowano tam radiostacje firmy Telefunken Gesellschaft für drahtlose Telegraphie[5][11][12].

Po II wojnie światowej Ludowe Wojsko Polskie korzystało z fortu w celach magazynowych[5][13]. Od lat 60. XX wieku rozpoczęły się działania mające na celu otwarcie fortu dla zwiedzających[14]. Od 1979 w lewej części fortu funkcjonuje Muzeum Martyrologii Wielkopolan[5].

W 2000 roku Rada Miasta Poznania zadecydowała o przekazaniu Agencji Mienia Wojskowego Fortu VIII, w zamian otrzymując Fort VII[15].

Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)[16].

Lokalizacja i konstrukcja

edytuj
 
Zdjęcie satelitarne fortu (1965).

Dojazd do fortu drogą rokadową (Al. Polska)[17]. W pobliżu obiektu zabudowa domków jednorodzinnych (m.in. osiedle Lotników Wielkopolskich), na zachodzie cmentarz jeżycki, na północ – linia kolejowa Poznań – Szczecin.

Kąt między odcinkami czoła – 140°[18]. Fort nie posiada wału piechoty (podobnie jak Fort IX)[19].

Przebudowy

edytuj

Obiekt był modernizowany w latach 1887-1888, dobudowane zostały sześciostanowiskowe baterie dołączone przy barkach[13][5]. W 1913-1914 wybudowano 2 schrony w przeciwskarpie i zamurowano część okien[13]. Dwa schrony i dwie kopuły obserwacyjne zamontowano w 1939[13].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego (31-03-2013). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013. s. 160. [dostęp 2013-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-12)]. (pol.).
  2. a b Miasto Poznań, System Informacji Przestrzennej, Miejski Konserwator Zabytków: Zespół Fortów Zewnętrznego Pierścienia Fortyfikacji Pruskich. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
  3. a b Geopoz: Przeglądarka danych SIP. Miasto Poznań. [dostęp 2013-06-24]. (pol.)., warstwa: Grunty Miasta Poznania
  4. Maria Strzałko, Raport o stanie zabytków miasta Poznania, Miasto Poznań, 2007.
  5. a b c d e f g Luiza Szumiło, Leszek Wróbel: Muzeum Martyrologii Wielkopolan - Fort VII. [dostęp 2013-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)].
  6. a b Bogusław Polak. Walki powstańcze w Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 4/1986, s. 48. Wydawnictwo Miejskie. (pol.). 
  7. a b Dziesięciolecie zdobycia Ławicy. Święto 3-go pułku lotniczego. „Wielkopolska Ilustracja”. 15/1929, s. 6, 1929-01-13. (pol.). 
  8. Dziesięciolecie zdobycia Ławicy. Święto 3-go pułku lotniczego. „Wielkopolska Ilustracja”. 15/1929, s. 10, 1929-01-13. (pol.). 
  9. Polak 1988 ↓, s. 177.
  10. Rezler 1989 ↓, s. XXII.
  11. Tadeuszw Świtała. Sylwetki poznaniaków. „Kronika Miasta Poznania”. 1/1971, s. 150. Wydawnictwo Miejskie. (pol.). 
  12. Polak 1988 ↓, s. 190-197.
  13. a b c d Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 212.
  14. Czesław Knoll. Ochrona pomników walki i męczeństwa w Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 4/1985, s. 55. Wydawnictwo Miejskie. (pol.). 
  15. Przegląd wydarzeń sierpień-październik 2000. „Kronika Miasta Poznania”. 4/2000, s. 278. Wydawnictwo Miejskie. (pol.). 
  16. Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
  17. Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 211.
  18. Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 132.
  19. Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 140.

Bibliografia

edytuj
  • Zbigniew Szumowski: Boje o Poznań 1945. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1985, s. 290, 349., ryc.
  • Marek Rezler: Wielkopolska i Wielkopolanie w latach 1939–1945. Poznań: Wielkopolska Biblioteka Publiczna w Poznaniu, 1989, s. XXII.
  • Bogusław Polak: Poznańskie Fortyfikacje. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1988.
  • Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku.. Poznań: 2006.

Linki zewnętrzne

edytuj