Fort V Twierdzy Toruń
Fort V Twierdzy Toruń (dawniej III Scharnhorst, obecnie Jan Karol Chodkiewicz) – główny fort artyleryjski przy ulicy Polnej.
 nr rej. A/672 z 5 października 1971
| |
 Wejście główne do Fortu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Polna 9 |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy |
1878 |
| Ukończenie budowy |
1884 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°02′34,87″N 18°36′17,09″E/53,043019 18,604747
| |
Powierzchnia fortu wynosi 4,26 ha[1].
Historia
edytujZostał wzniesiony w latach 1879–1884[2] z betonu i cegły na planie pięciokąta jako część północnej linii obrony miasta[potrzebny przypis] oraz obrony linii kolejowej do Grudziądza[2]. Jej ogień mógł docierać do Łysomic[2]. Koszt budowy fortu wyniósł 2 434 202 marek niemieckich[3].
Jest to bardzo dobrze zachowany do naszych czasów standardowy fort główny o zarysie barkanowym, otoczony umocnieniami ziemnymi, z 14 otwartymi stanowiskami artyleryjskimi (bez betonowych umocnień spotykanych w późniejszych konstrukcjach tego typu). Dodatkowe stanowiska położone były na stoku bojowym i umożliwiały ostrzał w promieniu 800 m. Już po 10 latach od zakończenia prac nad fortem musiał on przejść prace modernizacyjne, przede wszystkim przykrycie sklepienia nad koszarami (32 pomieszczenia mieszkalne) metrową warstwą betonu i uzupełnienie roślinności maskującej. Dodatkowo wzniesiono 56 niewielkich budynków magazynowych na przedpolu obiektu. Na północ od fortu zlokalizowano fabrykę amunicji[potrzebny przypis].
Fort przechodził modernizacje w latach 1889–1893, ok. 1905 i w 1914[4]. W 1914 roku zamurowano część okien, pozostałe uzupełniając okiennicami pancernymi, wzniesiono trawersy w głównych przejściach wewnętrznych. Obiekt stale pełnił funkcje koszarowe[5].
Odchodząc z Torunia, wojska niemieckie zabrały większość urządzeń mechanicznych fortu, choć i tak w porównaniu z innymi warowniami toruńskimi zachował on najwięcej pierwotnego wyposażenia[potrzebny przypis]. W latach 1920–1922 stał pusty, od 1922 roku do 1923 roku kwaterowała w nim 1 kompania wartownicza warsztatów amunicyjnych, następnie kompania 63 toruńskiego pułku piechoty[5]. Polski Zarząd Forteczny dokonał uzupełnienia i remontu instalacji elektrycznej[potrzebny przypis].
Fort należy do osoby prywatnej[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 12.
- ↑ a b c Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 182.
- ↑ Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 13.
- ↑ a b Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 40.
- ↑ a b Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 184.
Bibliografia
edytuj- Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer: Twierdza Toruń. Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004. ISBN 83-89706-12-1.
- Mirosław Giętkowski, Adam Kowalkowski: Forty artyleryjskie Twierdzy Toruń. Toruń: Muzeum Twierdzy Toruń, 2023. ISBN 978-83-66208-29-2.