Podział administracyjny Polski

podział terytorialny Polski

Podział terytorialny Polski – zmieniał się wielokrotnie. Od II wojny światowej reformy miały miejsce w latach 1946, 1950, 1957 i 1975. Obecny trójstopniowy podział administracyjny obowiązuje od ostatniej zmiany, wprowadzonej 1 stycznia 1999 r.

Podział administracyjny Polski
Województwa
Mapa administracyjna Polski (stan na 1 stycznia 2020 r.) z zaznaczonymi województwami, powiatami, gminami i miastami w gminach miejsko-wiejskich.
LEGENDA:
czarne linie – granice województw
czerwone linie – granice powiatów
zielone linie – granice gmin
szare linie – granice miast w gminach miejsko-wiejskich
Powiaty, stan na 1 stycznia 2020 r.
Gminy
Porównanie podziałów administracyjnych sprzed i po reformie z 1999 r.
Siedziby władz wojewódzkich (od 1999 roku):
– Siedziby wojewodów i sejmików wojewódzkich
– Siedziby wojewodów
– Siedziby sejmików wojewódzkich

Stan na 1 stycznia 2022[1]:

  • jednostki I stopnia – 16 województw
  • jednostki II stopnia – 380 powiatów, w tym:
    • 66 miast na prawach powiatu – gminy o statusie miasta, wykonujące zadania powiatu, potocznie zwane „powiatami grodzkimi”,
    • 314 powiatów – skupiają od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą[a] gmin, potocznie zwane „powiatami ziemskimi”; mogą mieć siedzibę w mieście na prawach powiatu, które nie leży na ich obszarze
  • jednostki III stopnia – 2477 gmin, w tym:

Dane statystyczne edytuj

Stan na 30 czerwca 2023 r.[2][3]

Herb Flaga Województwo Siedziba władz Powierz
chnia
w km²
Ludność
(30 VI 2023)
Gęstość
zaludn.
na km²
Miasta[4] II stopień adm. Gminy
powiaty m. na prawach powiatu ogółem miejskie miejsko-wiejskie wiejskie
    dolnośląskie Wrocław 19 946,70 2 883 133 144,54 93 26 4 169 35 58 76
    kujawsko-pomorskie BydgoszczToruń 17 971,34 2 001 670 111,38 56 19 4 144 17 39 88
    lubelskie Lublin 25 122,46 2 017 807 80,32 54 20 4 213 20 34 159
    lubuskie Gorzów WielkopolskiZielona Góra 13 987,93 977 493 69,88 44 12 2 82 9 35 38
    łódzkie Łódź 18 218,95 2 370 370 130,10 60 21 3 177 18 42 117
    małopolskie Kraków 15 182,79 3 428 728 225,83 64 19 3 182 14 50 118
    mazowieckie Warszawa 35 558,47 5 509 351 154,94 110 37 5 314 35 75 204
    opolskie Opole 9 411,87 939 470 99,82 37 11 1 71 3 34 34
    podkarpackie Rzeszów 17 845,76 2 075 827 116,32 54 21 4 160 16 38 106
    podlaskie Białystok 20 187,02 1 140 681 56,51 40 14 3 118 13 27 78
    pomorskie Gdańsk 18 323,68 2 358 323 128,70 42 16 4 123 22 20 81
    śląskie Katowice 12 333,09 4 333 066 351,34 74 17 19 167 49 25 93
    świętokrzyskie Kielce 11 710,50 1 173 285 100,19 50 13 1 102 5 45 52
    warmińsko-mazurskie Olsztyn 24 173,47 1 362 433 56,36 50 19 2 116 16 34 66
    wielkopolskie Poznań 29 826,50 3 490 364 117,02 119 31 4 226 19 100 107
    zachodniopomorskie Szczecin 22 904,72 1 636 293 71,44 66 18 3 113 11 55 47
    Polska Warszawa 312705,25 37 698 294 120,56 1013 314 66 2477 302 711 1464

Oceny podziału administracyjnego edytuj

Bohdan Wyżnikiewicz (Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową) wskazuje, że różnice w wielkości i potencjale województw są znaczne i że wynika to z faktu, że tworzeniu nowych województw towarzyszyły przetargi polityczne w sprawie ich liczby. Przedstawia ponadto, że mniejsze i słabsze ekonomicznie województwa rozwijają się wolniej niż duże i silne ekonomicznie regiony[5].

W 2000 rząd Jerzego Buzka uznał potrzebę rozpoczęcia pilnych działań prowadzących do łączenia się miast na prawach powiatu i powiatów mających siedzibę swych władz w tych miastach, z uwagi na znaczące dysproporcje występujące w zakresie potencjału instytucjonalnego jednostek powiatowych. Analizy rządowe wskazywały na znacząco wyższy potencjał miast na prawach powiatu i szczególnie niski potencjał powiatów pozbawionych większych ośrodków miejskich. Dane wskazują, że powiaty pozbawione dużych miast mają znacząco mniejsze zasoby służące do wypełniania powiatowych zadań publicznych[6].

W 2001 Sejm i Senat zgodnie uznały nowy zasadniczy podział terytorialny państwa za poprawny i spełniający założenia reformy administracji publicznej. Senat wskazał na konieczność wspierania inicjatyw zmierzających do racjonalizacji podziału terytorialnego kraju na powiaty[7]. Sejm stwierdził, że część powiatów jest zbyt słaba ekonomicznie, a przez to mało sprawna i mało efektywna. Analiza potencjału rozwojowego jednostek powiatowych wskazuje na duże zróżnicowanie między miastami na prawach powiatu a powiatami pozbawionymi ośrodków miejskich. Za korzystne dla wykonywania funkcji publicznych Sejm uznał łączenie się miast na prawach powiatu i otaczających je powiatów mających siedziby w tych miastach[8].

Podział administracyjny Polski edytuj

Poniższa lista przedstawia podział administracyjny Polski na województwa. Najpierw wymienione jest miasto (lub miasta) wojewódzkie (wytłuszczoną czcionką) oraz pozostałe miasta na prawach powiatu. Dalej wszystkie powiaty wraz z miastami będącymi siedzibą władz powiatu. Podział powiatów na gminy przedstawiono na stronach „Dokładniejsze informacje”.

województwo dolnośląskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa dolnośląskiego.

województwo kujawsko-pomorskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa kujawsko-pomorskiego.

województwo lubelskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubelskiego.

województwo lubuskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubuskiego.

województwo łódzkie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa łódzkiego.

województwo małopolskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa małopolskiego.

województwo mazowieckie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa mazowieckiego.

województwo opolskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa opolskiego.

województwo podkarpackie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podkarpackiego.

województwo podlaskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podlaskiego.

województwo pomorskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa pomorskiego.

województwo śląskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa śląskiego.

województwo świętokrzyskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa świętokrzyskiego.

województwo warmińsko-mazurskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa warmińsko-mazurskiego.

województwo wielkopolskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa wielkopolskiego.

województwo zachodniopomorskie edytuj

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa zachodniopomorskiego.

Historyczny podział Polski edytuj

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. Gminy nie zawsze sąsiadują ze sobą bezpośrednio, np. gmina Fabianki w powiecie włocławskim nie posiada granicy z żadną inną gminą w tym powiecie.

Przypisy edytuj

  1. Raport: Liczba jednostek podziału terytorialnego, eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2022-08-13].
  2. GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca, stat.gov.pl [dostęp 2023-11-11] (pol.).
  3. GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia 2022 r., stat.gov.pl [dostęp 2023-04-29] (pol.).
  4. Stan na 1 stycznia 2024 r.
  5. Bohdan Wyżnikiewicz: Mazowieckie ma silniejszą gospodarkę niż Słowacja i Bułgaria. Biznes.pl, 2012-06-13. [dostęp 2016-11-09].
  6. Zasadniczy, trójstopniowy podział terytorialny państwa. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, 2001-05-31. [dostęp 2012-07-15].
  7. Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 stycznia 2001 w sprawie oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 2, poz. 24).
  8. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 maja 2001 w sprawie oceny funkcjonowania zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 16, poz. 249).

Linki zewnętrzne edytuj