Podział administracyjny Polski

podział terytorialny Polski

Podział terytorialny Polski – zmieniał się wielokrotnie. Od II wojny światowej reformy miały miejsce w latach 1946, 1950, 1957 i 1975. Obecny trójstopniowy podział administracyjny obowiązuje od ostatniej zmiany, wprowadzonej 1 stycznia 1999 r.

Podział administracyjny Polski
Województwa
Mapa administracyjna Polski (stan na 1 stycznia 2020 r.) z zaznaczonymi województwami, powiatami, gminami i miastami w gminach miejsko-wiejskich.
LEGENDA:
czarne linie – granice województw
czerwone linie – granice powiatów
zielone linie – granice gmin
szare linie – granice miast w gminach miejsko-wiejskich
Powiaty, stan na 1 stycznia 2020 r.
Gminy
Porównanie podziałów administracyjnych sprzed i po reformie z 1999 r.
Siedziby władz wojewódzkich (od 1999 roku):
– Siedziby wojewodów i sejmików wojewódzkich
– Siedziby wojewodów
– Siedziby sejmików wojewódzkich

Stan na 1 stycznia 2025[1]:

  • jednostki I stopnia – 16 województw
  • jednostki II stopnia – 380 powiatów, w tym:
    • 66 miast na prawach powiatu – gminy o statusie miasta, wykonujące zadania powiatu, potocznie zwane „powiatami grodzkimi”,
    • 314 powiatów – skupiają od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą[a] gmin, potocznie zwane „powiatami ziemskimi”; mogą mieć siedzibę w mieście na prawach powiatu, które nie leży na ich obszarze
  • jednostki III stopnia – 2479 gmin, w tym:

Dane statystyczne

edytuj

Stan na 30 czerwca 2024 r.[2][3]

Herb Flaga Województwo Siedziba władz Powierz
chnia
w km²
Ludność
(30 czerwca 2024)
Gęstość
zaludn.
na km²
Miasta[4] II stopień adm. Gminy
powiaty m. na prawach powiatu ogółem miejskie miejsko-wiejskie wiejskie
    dolnośląskie Wrocław 19 946,70 2 874 496 144 93 26 4 169 35 58 76
    kujawsko-pomorskie BydgoszczToruń 17 971,34 1 990 323 111 56 19 4 144 17 39 88
    lubelskie Lublin 25 122,46 2 003 475 80 57 20 4 213 20 37 156
    lubuskie Gorzów WielkopolskiZielona Góra 13 987,93 972 140 69 44 12 2 82 9 35 38
    łódzkie Łódź 18 218,95 2 354 135 129 60 21 3 177 18 42 117
    małopolskie Kraków 15 182,79 3 429 685 226 64 19 3 183 14 50 119
    mazowieckie Warszawa 35 558,47 5 510 618 155 111 37 5 314 35 76 203
    opolskie Opole 9 411,87 933 349 99 37 11 1 71 3 34 34
    podkarpackie Rzeszów 17 845,76 2 067 139 116 54 21 4 160 16 38 106
    podlaskie Białystok 20 187,02 1 135 201 55 40 14 3 119 13 27 79
    pomorskie Gdańsk 18 323,68 2 359 956 129 43 16 4 123 22 21 80
    śląskie Katowice 12 333,09 4 305 126 350 74 17 19 167 49 25 93
    świętokrzyskie Kielce 11 710,50 1 163 001 99 51 13 1 102 5 46 51
    warmińsko-mazurskie Olsztyn 24 173,47 1 353 374 56 50 19 2 116 16 34 66
    wielkopolskie Poznań 29 826,50 3 484 177 117 120 31 4 226 19 101 106
    zachodniopomorskie Szczecin 22 904,72 1 626 876 71 66 18 3 113 11 55 47
    Polska Warszawa 312705,25 37 563 071 120 1020 314 66 2479 302 718 1459

Oceny podziału administracyjnego

edytuj

Bohdan Wyżnikiewicz (Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową) wskazuje, że różnice w wielkości i potencjale województw są znaczne i że wynika to z faktu, że tworzeniu nowych województw towarzyszyły przetargi polityczne w sprawie ich liczby. Przedstawia ponadto, że mniejsze i słabsze ekonomicznie województwa rozwijają się wolniej niż duże i silne ekonomicznie regiony[5].

W 2000 rząd Jerzego Buzka uznał potrzebę rozpoczęcia pilnych działań prowadzących do łączenia się miast na prawach powiatu i powiatów mających siedzibę swych władz w tych miastach, z uwagi na znaczące dysproporcje występujące w zakresie potencjału instytucjonalnego jednostek powiatowych. Analizy rządowe wskazywały na znacząco wyższy potencjał miast na prawach powiatu i szczególnie niski potencjał powiatów pozbawionych większych ośrodków miejskich. Dane wskazują, że powiaty pozbawione dużych miast mają znacząco mniejsze zasoby służące do wypełniania powiatowych zadań publicznych[6].

W 2001 Sejm i Senat zgodnie uznały nowy zasadniczy podział terytorialny państwa za poprawny i spełniający założenia reformy administracji publicznej. Senat wskazał na konieczność wspierania inicjatyw zmierzających do racjonalizacji podziału terytorialnego kraju na powiaty[7]. Sejm stwierdził, że część powiatów jest zbyt słaba ekonomicznie, a przez to mało sprawna i mało efektywna. Analiza potencjału rozwojowego jednostek powiatowych wskazuje na duże zróżnicowanie między miastami na prawach powiatu a powiatami pozbawionymi ośrodków miejskich. Za korzystne dla wykonywania funkcji publicznych Sejm uznał łączenie się miast na prawach powiatu i otaczających je powiatów mających siedziby w tych miastach[8].

Podział administracyjny Polski

edytuj

Poniższa lista przedstawia podział administracyjny Polski na województwa. Najpierw wymienione jest miasto (lub miasta) wojewódzkie (wytłuszczoną czcionką) oraz pozostałe miasta na prawach powiatu. Dalej wszystkie powiaty wraz z miastami będącymi siedzibą władz powiatu. Podział powiatów na gminy przedstawiono na stronach „Dokładniejsze informacje”.

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa dolnośląskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa kujawsko-pomorskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubelskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubuskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa łódzkiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa małopolskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa mazowieckiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa opolskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podkarpackiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podlaskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa pomorskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa śląskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa świętokrzyskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa warmińsko-mazurskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa wielkopolskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa zachodniopomorskiego.

Historyczny podział Polski

edytuj

Zobacz też

edytuj
  1. Gminy nie zawsze sąsiadują ze sobą bezpośrednio, np. gmina Fabianki w powiecie włocławskim nie posiada granicy z żadną inną gminą w tym powiecie.

Przypisy

edytuj
  1. Podział administracyjny 1 stycznia 2025
  2. GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2024 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  3. GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2024 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  4. Stan na 1 stycznia 2025 r.
  5. Bohdan Wyżnikiewicz: Mazowieckie ma silniejszą gospodarkę niż Słowacja i Bułgaria. Biznes.pl, 2012-06-13. [dostęp 2016-11-09].
  6. Zasadniczy, trójstopniowy podział terytorialny państwa. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, 2001-05-31. [dostęp 2012-07-15].
  7. Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 stycznia 2001 w sprawie oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 2, poz. 24).
  8. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 maja 2001 w sprawie oceny funkcjonowania zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 16, poz. 249).

Linki zewnętrzne

edytuj