Powiat opolski (województwo lubelskie)
Powiat opolski – powiat w Polsce (województwo lubelskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Opole Lubelskie.
| powiat | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| TERYT |
3.06.09.12.00.0 | ||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta | |||||||||
| Powierzchnia |
804,14 km² | ||||||||
| Populacja (31.12.2020) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość |
73,6 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja |
30,05% | ||||||||
| Nr kierunkowy |
+48 81 | ||||||||
| Kod pocztowy |
24-300 24-310 24-313 24-320 24-335 24-340 24-350 | ||||||||
| Tablice rejestracyjne |
LOP | ||||||||
Adres urzędu: ul. Lubelska 424-300 Opole Lubelskie | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa_map.svg)
| |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
| 51°09′N 21°58′E/51,150000 21,966667 | |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Portal  Polska
| |||||||||
_location_map.png)
Podział administracyjnyEdytuj
W skład powiatu wchodzą:
- miasta: Józefów nad Wisłą, Opole Lubelskie, Poniatowa
- gminy miejsko-wiejskie: Józefów nad Wisłą, Opole Lubelskie, Poniatowa
- gminy wiejskie: Chodel, Karczmiska, Łaziska, Wilków
HistoriaEdytuj
Powiat opolski (pod nazwą powiat opolsko-lubelski) został powołany dnia 13 listopada 1954 roku w województwie lubelskim, jako jeden z pierwszych powiatów utworzonych tuż po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat opolsko-lubelski złożyły się 32 gromady, które wyłączono z powiatu puławskiego w tymże województwie[2]:
- gromady Braciejowice, Chruślina, Dobre, Głusko Duże, Godów, Idalin, Józefów nad Wisłą, Kaliszany, Kamień, Karczmiska Pierwsze, Kluczkowice, Komaszyce Stare, Kowala, Kraczewice, Łaziska, Łubki, Niezabitów, Niezdów, Opole Lubelskie, Poniatowa, Prawno, Rogów, Skoków, Słotwiny, Spławy, Wandalin, Wilków, Wronów, Wrzelowiec, Wrzelów, Zagłoba i Zagrody[3]
Na uwagę zasługuje fakt, iż w momencie utworzenia powiat nie obejmował miast; Opole Lubelskie, stolica powiatu, utraciła prawa miejskie w 1870 roku i otrzymała je dopiero 1 stycznia 1957 roku[4] a Józefów nad Wisłą, Prawno i Wrzelowiec utraciły prawa miejskie w XIX wieku. Poniatowa stała się 1 stycznia 1956 roku osiedlem[5], którym pozostała do 18 lipca 1962 roku, kiedy to nadano jej prawa miejskie[6].
1 stycznia 1956 roku w województwie lubelskim powstał powiat bełżycki, przez co 3 gromady powiatu opolsko-lubelskiego – Godów, Łubki i Wronów – weszły w jego skład[7]. Równocześnie do powiatu opolsko-lubelskiego przyłączono gromady Boiska i Świeciechów, które wyłączono z powiatu kraśnickiego w tymże województwie[7]. Decyzja ta okazała się niefortunna ponieważ już rok później, 1 stycznia 1957 roku, gromada Świeciechów powróciła do powiatu kraśnickiego (wraz z Sosnową Wolą, którą wyłączono z gromady Boiska i włączono do gromady Dzierzkowice w powiecie kraśnickim); wtedy też do powiatu opolsko-lubelskiego przyłączono z powrotem gromadę Godów z powiatu bełżyckiego[8].
8 maja 1958 roku z gromady Kamień wyłączono wsie Kępa Gostecka i Kępa Solecka i włączono je do gromady Solec w powiecie lipskim w województwie kieleckim[9]. Zmiana przynależności wojewódzkiej tych wsi była nietypowa, ponieważ spowodowała utworzenie enklawy powiatu lipskiego na obszarze powiatu opolskiego (a więc na prawym brzegu Wisły).
1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla a w ich miejsce reaktywowano gminy[10]. Z powiatu bełżyckiego wyłączono sołectwa Dąbrowa Wronowska, Poniatowa, Poniatowa-Kolonia i Plizin, które włączono do powiatu opolsko-lubelskiego oraz odwrotnie, z powiatu opolsko-lubelskiego wyłączono sołectwa Antonówka, Godów (czwarta zmiana przynależności powiatowej w ciągu 20 lat), Granice i Świdno, które włączono do powiatu bełżyckiego[11]. Po tym manewrze powiat opolsko-lubelski podzielono na 2 miasta i 7 gmin[12] :
- miasta Opole Lubelskie i Poniatowa
- gminy Józefów[13], Karczmiska, Łaziska, Opole Lubelskie, Poniatowa, Wilków i Wrzelowiec[14]
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu opolsko-lubelskiego włączono do nowego (mniejszego) województwa lubelskiego[15]. Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono w województwie lubelskim powiat opolski o kształcie przybliżonym do granic z 1975 roku[16]; powiat powiększył się o gminę Chodel, która w latach 1973-75 leżała w powiecie bełżyckim a do 1954 roku w powiecie lubelskim. Porównując obszar dzisiejszego powiatu opolskiego z obszarem z 1954 roku można zauważyć że niektóre tereny znajdują się obecnie w powiatach puławskim i lubelskim.
31 lipca 2004 roku zmieniono granice powiatu opolskiego (a zarazem województwa lubelskiego) przez wyłączenie z gminy Solec nad Wisłą (w powiecie lipskim w województwie mazowieckim) wsi Kępa Gostecka i Kępa Solecka i włączenie ich do gminy Łaziska w powiecie opolskim[17]. Przyczyną tego manewru było wyjątkowe położenie tych wsi (od 1958 roku), czyli po prawej stronie Wisły; z powodu dużej odległości od najbliższego mostu, wsie te były odizolowane od pozostałych terenów gminy, a także jej siedziby, Solca.
DemografiaEdytuj
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 63 360 | 100 | 32 433 | 51,19 | 30 927 | 48,81 |
| Miasto | 18 902 | 29,83 | 9957 | 15,71 | 8945 | 14,12 |
| Wieś | 44 458 | 70,17 | 22 476 | 35,47 | 21 982 | 34,69 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu opolskiego w 2014 roku[18].
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[19] powiat zamieszkiwało 59 208 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwały 58 952 osoby[20].
Sąsiednie powiaty i gminyEdytuj
- powiat puławski (gm. Janowiec, Kazimierz Dolny, Wąwolnica)
- powiat lubelski (gm. Bełżyce, Borzechów, Wojciechów)
- powiat kraśnicki (gm. Annopol, Dzierzkowice, Urzędów)
- powiat opatowski (świętokrzyskie) (gm.Tarłów)
- powiat lipski (mazowieckie) (gm. Chotcza, Solec nad Wisłą)
- powiat zwoleński (mazowieckie) (gm. Przyłęk)
Miasta i wsie gminneEdytuj
| Miasto/wieś gminna | Liczba ludności | Powierzchnia | Gęstość zaludnienia |
|---|---|---|---|
| Poniatowa | 10 867 | 15.23 km2 | 711.2 os./km2 |
| Opole Lubelskie | 8 065 | 15.12 km2 | 569.1 os./km2 |
| Karczmiska Pierwsze | 1 556 | 5.5 km2 | 282.9 os./km2 |
| Chodel | 1 500 | 3.7 km2 | 405.4 os./km2 |
| Józefów nad Wisłą | 923 | 3.65 km2 | 252 os./km2 |
| Łaziska | 500 | 2.16 km2 | 231.4 os./km2 |
| Wilków | 195 | 0.76 km2 | 256.5 os./km2 |
Opole Lubelskie - miasto powiatowe
Poniatowa - miasto
Wilków - wieś gminna
Instytucje publiczneEdytuj
Starostwo powiatowe - ul. Lubelska 4 Opole Lubelskie
Sąd rejonowy - Stary Rynek 46 Opole Lubelskie
Powiatowy Urząd Pracy - Stary Rynek 14-16 Opole Lubelskie
Szpital Powiatowy - ul. Fabryczna 18 Poniatowa
Urząd Skarbowy - ul. J. Piłsudskiego 12 Opole Lubelskie
Zarząd Dróg Powiatowych - ul. Młodzieżowa 6 Poniatowa
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 240
- ↑ obecnie część Opola Lubelskiego
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 33
- ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 45, poz. 299
- ↑ Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188
- ↑ a b Dz.U. z 1955 r. nr 45, poz. 296
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 28
- ↑ Dz.U. z 1958 r. nr 25, poz. 105
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 324
- ↑ Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974
- ↑ 1 stycznia 2004 roku gminę Józefów i jej siedzibę Józefów przemianowano na Józefów nad Wisłą – Dz.U. z 2003 r. nr 134, poz. 1248
- ↑ 2 lipca 1976 roku gmina Wrzelowiec została zniesiona a jej obszar włączony do gmin Józefów (nad Wisłą) i Opole Lubelskie – Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
- ↑ Dz.U. z 2004 r. nr 169, poz. 1767
- ↑ Powiat opolski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
- ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.