Powiat kluczborski

powiat

Powiat kluczborski – powiat w Polsce (województwo opolskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Kluczbork.

Powiat kluczborski
powiat
Ilustracja
Gołkowice
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

TERC

1604

Siedziba

Kluczbork

Starosta

Mirosław Birecki

Powierzchnia

851,59 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności


65 470[1]

• gęstość

76,9 os./km²

Urbanizacja

51,05%

Tablice rejestracyjne

OKL

Adres urzędu:
ul. Katowicka 1
46-200 Kluczbork
Szczegółowy podział administracyjny
Plan powiatu kluczborskiego
Liczba gmin miejsko-wiejskich

3

Liczba gmin wiejskich

1

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

W skład powiatu wchodzą:

Polska reforma administracyjna (1999) przeniosła do powiatu kluczborskiego gminę Lasowice Wielkie, w przeszłości znajdującą się w granicach powiatu oleskiego.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 65 470 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 65 266 osób[3].

Położenie edytuj

Powiat kluczborski położony jest na Nizinie Śląskiej nad Stobrawą – prawym dopływem Odry, w północnej części województwa opolskiego. Większość jego obszaru nie wykracza poza wysokość 250 m n.p.m. W krajobrazie dominują tereny nizinne, a występujące nierówności terenu z reguły nie wykraczają poza wartości 20-40 m.

Historycznie większość terenów powiatu leży na Dolnym Śląsku, lecz często są kojarzone z Górnym Śląskiem; do prowincji Oberschlesien zostały włączone po 1818 roku[4]. Nie dotyczy to gminy Lasowice Wielkie, dotychczas znajdującej się na Górnym Śląsku, w granicach powiatu oleskiego, oraz terenów gminy Kluczbork, gdzie naturalną granicą obu krain jest rzeka Stobrawa[5].

Powiat kluczborski administracyjnie podzielony jest na cztery gminy: Kluczbork, Wołczyn, Byczyna i Lasowice Wielkie – trzy pierwsze to gminy miejsko-wiejskie, czwarta to gmina wiejska. Na powierzchni powiatu liczącej 852 km² zamieszkuje obecnie około 72 800 osób. Na jego terytorium krzyżują się szlaki kołowe dróg krajowych nr 11 LubliniecPoznań oraz nr 45 OpoleŁódź. Miasto Kluczbork to również ważny węzeł kolejowy z liniami łączącymi: KatowiceWrocław, Katowice – Poznań oraz kierunkami: Lubliniec i Opole.

Historia edytuj

W okresie przynależności tych terenów do Prus istniał powiat kluczborski (niem. Landkreis Creuzburg O.S., Landkreis Creuzburg in Oberschlesien), do którego wchodziły obok Kluczborka miasta Wołczyn oraz Byczyna, a także 63 gminy.

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku odnotowuje dane statystyczne z roku 1861 gdzie ludność powiatu szacuje się na 27 780 z czego było wówczas "(...) 72,79% ewangelików, 9620 lub 25,21% katolików oraz 763 Żydów"". Z danych dotyczących nauczania w regionie w połowie XIX wieku wynika, że większość mieszkańców powiatu stanowiła ludność polskojęzyczna. W szkołach elementarnych, gimnazjach oraz seminariach zatrudnionych było 36 kleryków, 104 nauczycieli, a uczyło się w nich 5592 uczniów z czego 1535 mówiło po niemiecku, a 4057 po polsku jako językiem macierzystym - "Unterrichtet werden 36 Seminaristen, 104 Realschuler und 5592 Schulkinder. Von diesen find 1535, welche das Deutsche und 4057, welche das Polnische als ihre Muttersprache reden"[6].

Ochrona przyrody edytuj

Gospodarka edytuj

Powiat ma charakter rolniczo-przemysłowy. Ponad połowę jego powierzchni zajmują użytki rolne. Średnia jakość gleb oraz łagodny klimat sprzyjają uprawie żyta, pszenicy i roślin okopowych. Do bogactw tych terenów należą zasoby mineralne: przede wszystkim lecznicza solanka wołczyńska, a także złoża żwirów budowlanych, piasków oraz torfu. Do najważniejszych działów kluczborskiej gospodarki można zaliczyć przemysły: elektromaszynowy, spożywczy i budowlany. Przemysł skupiony jest głównie w stolicy regionu – Kluczborku. Największe firmy gminy to: Fabryka Maszyn i Urządzeń „Famak”, PV „Prefabet – Kluczbork” S.A. Wśród inwestorów zagranicznych dominuje kapitał niemiecki. Okucia do stolarki okiennej i drzwi produkuje tu firma SIEGENIA-AUBI, płyty i rury betonowe – wspomniany już P.V. Prefabet. Swoje markety usytuowały tu sieci francuska i niemiecka. Drugim ważnym ośrodkiem przemysłowym w powiecie jest Wołczyn. W końcu XIX wieku powstał tu zakład produkujący drożdże działający do dziś pod nazwą Lesaffre Bio-Corporation Sp. z o.o.. Działa tu również Huta Szkła Kama Vitrum. Obecnie na terenie powiatu zarejestrowanych jest blisko 5 tys. podmiotów gospodarczych.

Współpraca partnerska edytuj

Powiat kluczborski w marcu 2000 r. podpisał akt partnerstwa z niemieckim powiatem Bad Dürkheim, a w maju 2000 r. deklarację o wzajemnej współpracy z powiatem brzeżańskim na Ukrainie.

Demografia edytuj

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
  osób % osób % osób %
Ogółem 70 519 100 36 059 51,13 34 460 48,87
Miasto 36 009 51,06 18 695 26,51 17 314 24,55
Wieś 34 510 48,94 17 364 24,62 17 146 24,31

Państwowy Urząd Repatriacyjny rozpoczął akcję polskiego osadnictwa na terenie powiatu w dniu 8 kwietnia 1945 - wtedy to przybył do Kluczborka i Strzelec Opolskich pierwszy transport osiedleńców ze Stanisławowa i Kołomyi (40 rodzin, 240 osób). Do końca 1945 osiedliło się w powiecie 27.160 osób (w miastach 8800). W lutym 1946 przekroczono pojemność osadniczą (w kwietniu nadwyżka wynosiła 1100 osób). Weryfikacja ludności rodzimej rozpoczęta w czerwcu 1945 spowodowała uznanie za Polaków około 9000 ludzi, a 5000 Niemców repatriowano na tereny tego kraju. 700 osób przesiedlono z powiatu na inne tereny polskie. W 1955 przekroczono liczbę ludności sprzed 1939. Osadnictwo było niejednorodne - Gminy Wierzbica Górna i Krzywiczyny, gdzie wysiedlenia były największe, zasiedlono repatriantami z województw tarnopolskiego, stanisławowskiego, lwowskiego, wołyńskiego i z Polski centralnej. W pozostałych jedynie uzupełniano osadnictwo. Liczba ludności wynosiła:

  • w 1939 - 50.500 osób,
  • w 1945 - 3200 osób,
  • w 1948 - 45.000 osób,
  • w 1955 - 51.356 osób,
  • w 1961 - 54.271 osób[7].
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu kluczborskiego w 2014 roku[8].


 

Starostowie kluczborscy edytuj

Sąsiednie powiaty edytuj

Przypisy edytuj

  1. Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  2. l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  3. GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
  4. Poznań - NaszeMiasto.pl, www.mmpoznan.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  5. http://www.skladnica-gornoslaska.pl/index.php?go=granice_g%F3rnego
  6. Triest 1865 ↓, s. 201.
  7. Stefan Sokołowski, Z zagadnień demograficznych powiatu kluczborskiego, w: Czasopismo Geograficzne, tom XXXIV, zeszyt 4, PTG, Wrocław, 1963, s.383-384
  8. Powiat kluczborski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj