Lesko

miasto w województwie podkarpackim

Lesko (do 1931 roku Lisko, hebr. ‏לסקו‎), rusiń. Ліськоmiasto w woj. podkarpackim, siedziba powiatu leskiego oraz gminy miejsko-wiejskiej Lesko. Położone nad Sanem, na obszarze Gór Sanocko-Turczańskich.

Lesko
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Rynek z ratuszem
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

leski

Gmina

Lesko

Burmistrz

Adam Snarski

Powierzchnia

15,33[1] km²

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


5 347[2]
354,3 os./km²

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-600

Tablice rejestracyjne

RLS

Położenie na mapie gminy Lesko
Mapa konturowa gminy Lesko, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lesko”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Lesko”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Lesko”
Położenie na mapie powiatu leskiego
Mapa konturowa powiatu leskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Lesko”
Ziemia49°28′28″N 22°19′44″E/49,474444 22,328889
TERC (TERYT)

1821034

SIMC

0953409

Urząd miejski
ul.Parkowa 1
38-600 Lesko
Strona internetowa

Leży w historycznej ziemi sanockiej[3]. Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1469 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim[4].

W latach 1954–1972 miasto nie należało, ale było siedzibą władz gromady Lesko. W latach 1972–1975 Lesko było siedzibą powiatu bieszczadzkiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego.

Według danych GUS-u z 1 stycznia 2019 roku Lesko liczyło 5 432 mieszkańców[2].

Toponimia edytuj

Nazwa de Leszko pojawia się pierwszy raz w roku 1480 na oznaczenie nowo założonego miasta. Następne nazwy: Lyesko 1511, Liesko 1565, Lesko 1722. Od 1745 roku do 1931 roku oficjalna nazwa miasta brzmiała Lisko. 24 lutego 1931, z inicjatywy hr. Augusta Krasickiego, przywrócono dawną nazwę miasta[5]. Nazwa Lesko może pochodzić od imienia Lestka, drugiego księcia Polan z dynastii Piastów, o którym wspomina Anonim zwany Gallem w swej kronice – syn Siemowita i ojciec Siemomysła. Nazwa Lesko może też pochodzić od słowa „leszczyna”[6].

Historia edytuj

Ziemie te były zasiedlone już w czasach prehistorycznych oraz w okresie wpływów rzymskich. Potwierdzają to znaleziska archeologiczne datowane od IV w. p.n.e. do IV w. n.e., a także późniejsze średniowieczne.

Królestwo Polskie edytuj

Osada na terenie Leska powstała prawdopodobnie w XIV wieku, pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1436. Zasadźcą i pierwszym wójtem był Filip, mieszczanin sanocki, który zrzekł się wójtostwa na rzecz właściciela Jana Kmity.

W 1443 – Jan Kmita w sprawie sądowej między Marciszem z Iwonicza a jego stryjenką Jagienką Krzywiecką, żoną Jana Krzywieckiego ręczy za dotrzymanie umowy przez Jagienkę daniem intromisji (wprowadzenia nowego dziedzica w posiadanie dóbr) Marciszowi na wsie Lesko, Łukawica, Jankowce i inne położone pod zamkiem Sobień.

Około 1470 Lesko otrzymało prawa miejskie nadane przez Kmitów, którzy nadali miastu herb Szreniawa i krzyż maltański. W 1477 Jan Kmita nadal miastu prawo magdeburskie. W 1490 r. Kazimierz Jagiellończyk nadał miastu przywilej do organizowania dwóch jarmarków rocznie i cotygodniowych targów.

Około 1507 Kmitowie, ze względu na zniszczenie przez Węgrów w 1474 zamku w Sobniu, przenieśli tu centrum administracji swych rozległych dóbr. Zmieniono wtedy lokalizację Leska. Z pierwotnego miejsca nad brzegiem Sanu (ob. wieś Posada Leska) przeniesiono gród na wysokie wzgórze Baszta (422 m). Lesko staje się siedzibą możnego rodu i istotnym ośrodkiem gospodarczym, opartym na rzemiośle i handlu oraz stolicą wschodnich majątków Kmitów. Pierwszą murowaną budowlą w mieście był kościół pw. Nawiedzenia NMP wzniesiony ok. 1530. W 1533 Stanisław Kmita wzniósł murowaną wieżę mieszkalną. Po śmierci Stanisława Kmity w 1538 r., Lesko staje się własnością jego starszego brata Piotra Kmity. Piotr Kmita buduje w Lesku zamek, kościół i cerkiew. W 1550, gdy dziedzicem Leska był Piotr Kmita wojewoda krakowski, król Zygmunt August wydał dla miasta dwa przywileje: w jednym potwierdził dwa jarmarki i dodał trzeci, a w drugim zwolnił od podatków, m.in. zatwierdzony został statut cechów leskich i utworzono specjalny sąd dla „beskidników”, czyli zbójców napadających na podróżujących kupców, powstała także szkołą parafialna. Pod koniec XVI wieku istniało tu 11 cechów rzemieślniczych obejmujących około 40 specjalności. W Lesku działały dwa kościoły rzymskokatolickie, dwie cerkwie oraz synagoga. Miasto posiadało wały obronne, zwodzone mosty w głównych bramach – Lwowskiej i Węgierskiej. Był tu wodociąg, wybrukowany rynek, prawo składu win węgierskich, co przynosiło wówczas wysokie dochody.

W okresie I Rzeczypospolitej edytuj

Po śmierci Piotra Kmity, w 1553 miasto było w posiadaniu wdowy po nim, Barbary Kmity z Herburtów, a w 1580 przeszło na rodzinę Stadnickich herbu Szreniawa, na Stanisława Stadnickiego (kasztelana przemyskiego) (w 1608), z Ożomli na Lesku h. Szreniawa (zm. 1610), stryja słynnego „diabła łańcuckiego” Stanisława Stadnickiego. W 1582, dokupił dalszą część Leska wraz z Zamkiem, od Jana Drohojowskiego (kasztelana sanockiego). W drugiej połowie XVIl w. wybudował on zamek z basztami i basteją, włączając starą wieżę Kmitów. Zamienił on miejscowy kościół na zbór kalwiński, który przetrwał w Lesku do połowy XVII wieku. Pod rządami Stadnickiego Lesko przeżywało okres największego rozwoju trwający do pierwszej połowy XVII wieku. W tym czasie było ono ważnym ośrodkiem handlu, rzemiosła i kultury lokalnej. Liczyło wówczas ok. 1500 mieszkańców. W 1565 – Pasko Kopina przyjął prawo miejskie Leska. W 1632 r. o zamku w Lesku we wspomina ks. Szymon Starowolski w Opisie Królestwa Polskiego za czasów Zygmunta III Wazy.

W 1702 oddziały szwedzkie Szperlinga najechały Lesko, dążąc do schwytania wodza obrony Jana Franciszka Stadnickiego – wojewody wołyńskiego. Mimo dzielnej obrony schwytano go na zamku, który został ograbiony i zniszczony. Podczas III wojny północnej miasto zostało ponownie zajęte przez oddziały szwedzkie Magnusa Stenbocka dnia 17 sierpnia 1704, które przebywały w nim do 28 sierpnia 1704, a następnie spalili. W rok później w czasie zarazy zmarło kilkuset mieszkańców. Zamek odbudowano w 1712 r. Miasto przez 40 lat po spaleniu przez Szwedów, nie mogło się podnieść, dlatego w 1744 król August obdarzył Lesko przywilejem na organizowanie 4 jarmarków.

Do około 1713 miasto było w posiadaniu Stadnickich. Z biegiem lat jako wiano Teresy ze Stadnickich przeszło na jej męża Józefa Kantego Ossolińskiego – chorążego wielkiego koronnego, a potem na jego córkę Mariannę Ossolińską z Balic h. Topór (1731–1802), która wyszła za mąż za Józefa Jan Wandalina Mniszcha (1742-1797) s. Jana Karola Mniszcha – i następnie miasto było własnością ich wnuczki Julii Teresy Wandalin-Mniszech, która poślubiła Ksawerego Franciszka Krasickiego z Siecina h. Rogala, a potem właścicielem został ich syn por. Edmund Krasicki z Siecina[7]. Lesko było własnością Krasickich (do 1944).

29 czerwca 1768 Jakub Bronicki – marszałek sanocki dla potrzeb Konfederacji barskiej uzyskał w Lesku od Józefa Kantego Ossolińskiego milicję nadworną, amunicję, dziewięć armat, pełne oporządzenie dla 50 ludzi i tysiąc czerwonych złotych. Ludność miejscowa wspierała konfederatów. Przechodzące następnie wojska rosyjskie niszczą i grabią miasto.

8 sierpnia 1769 pod Hoszowem w bitwie z Rosjanami zostaje ranny Franciszek Pułaski komornik bielski, rotmistrz przemyski konfederacji barskiej (stryjeczny kuzyn Kazimierza Pułaskiego), którego przewieziono na zamek leski, a po śmierci w dniu 18 sierpnia 1769, pochowano go w kaplicy św. Antoniego, kościoła pw. Nawiedzenia NMP w Lesku, gdzie zamieszczono jego epitafium.

W tym kościele znajduje się tablica; „D.O.M. Teresa z hrabiów na Żmigrodzie Stadnickich, herbu Szreniawa, Ossolinska, Wojewodzina, Wołyńska w Rymanowie, zmarła dn. 6 maja 1776 r. w Zagórzu u OO. Karmelitów pochowana.”

Lata 1772–1918 edytuj

Od 1772 Lesko znajduje się pod zaborem austriackim. W tym roku Lesko stało się siedzibą cyrkułu, którego siedzibę przeniesiono jednak w 1782 r. do Sanoka. W 1786 r. notował Ewaryst Andrzej, hr. Kuropatnicki w swym „Opisaniu królestw Galicyi i Lodomeryi”: Lisko. Miasto domu hrabiów Ossolińskich; ratusz murowany, kościół farny z bogatym probostwem, wielkie stare zamczysko mało zdatne do mieszkania, całą tego miasta ozdobą osobliwie po pożarach w roku 1785 nastąpionych[8].

Po wspomnianym pożarze z 1785 zamek popadł w ruinę. Nad jego odbudową czuwał później Wincenty Pol – poeta, patriota i etnograf, który po odrestaurowaniu obiektu według własnego planu, zamieszkał w nim w połowie 1839. Podczas zaboru austriackiego przez pewien czas miasto wchodziło w skład obwodu sanockiego[9].

W 1809 wojska Księstwa Warszawskiego, dowodzone przez księcia Józefa Poniatowskiego, wkroczyły na ziemie zaboru austriackiego. Ksawery Franciszek Krasicki w 1809 – zorganizował oddział z Leska i dowodził nim w wojnie polsko-austriackiej, m.in. w czerwcu, w ostatniej obronie zamku sanockiego przed wojskami austriackimi. W Cyrkule Leskim działacze ruchów niepodległościowych przystąpili natychmiast do tworzenia władz polskich na czele, których stał Józef Parys, i oddziałów wojskowych dowodzonych przez właściciela Nozdrzca Tadeusza Preka.

Właścicielem Liska był Ksawery Franciszek Krasicki (zmarły w 1844)[10][11]. Od około 1848 do lat 90. właścicielem był jego syn Edmund Krasicki[12][13][14].

W czasie Powstania krakowskiego 22 lutego 1846 od Przełęczy Łupkowskiej, z okolic Kalnicy i Leska, miał atakować zaborców w Sanoku Jerzy Bułharyn, dowodzący siłami miejscowymi (przygotowanymi przez W. Pola) i ochotnikami słowackimi. Po kilku potyczkach, przy dojściu do Zahutynia i nie mając wsparcia od północy, Bułharyn wycofał się na Węgry.

Od 1855 r. miasto było siedzibą powiatu. Wtedy też zaczęły powstawać pierwsze niewielkie zakłady przemysłowe. W 1872 r. Krasiccy nie zgodzili się na przeprowadzenie przez nadrzeczną część parku zamkowego linii kolejowej, stąd też Pierwsza Węgiersko-Galicyjska Kolej Żelazna znalazła się trzy kilometry od miasta, co wywarło ujemny wpływ na dalszy rozwój Leska. W II połowie XIX wieku Lesko, a szczególnie zamek, był ośrodkiem towarzysko – intelektualnym regionu. Przed każdymi wyborami sejmowymi zjeżdżała tu szlachta sanocka. Krasiccy utrzymywali żywe kontakty z wieloma działaczami patriotycznymi i twórcami kultury. Edmund Krasicki – uczestnik powstania 1831, jego syn Ignacy Krasicki – byli działaczami patriotycznymi.

W 1878 r. nawiedza miasto epidemia cholery, a w 1886 r. kolejny, olbrzymi pożar niszczy 134 domy, w tym wszystkie zabudowania wokół rynku i przy obecnej ulicy Unii Brzeskiej. Po pożarze z 1886 r., który strawił zwłaszcza drewnianą część miasta, odbudowano je już jako murowane. Na początku XX wieku w Lesku znajdowały się m.in. tartak, pierwsza w tym rejonie parowa fabryka konserw, rafineria ropy naftowej „Bracia Dym” i fabryka smarów. W czasie I wojny światowej przez Lesko przechodziły oddziały rosyjskie i austro-węgierskie. Rosjanie wycofując się z miasta podpalili zamek. Lesko będąc zapleczem frontu poniosło dotkliwe straty materialne.

W okresie II Rzeczypospolitej edytuj

W 1921 ok. 63% ogółu ludności (ok. 2400) stanowili Żydzi. Do 1931 miasto nosiło nazwę Lisko, zmienioną następnie na Lesko. Podczas obu wojen światowych miasto doznało znacznych zniszczeń. W czasie I wojny światowej liczba zabitych w okolicach Leska jest tak wielka, że utworzono nowy, a teraz odnowiony przez Stanisława Macielę (miłośnika historii miasta) cmentarz wojenny. Wojnę upamiętnia też znajdujący się naprzeciw ratusza obelisk z 1934 r. Po powrocie z wojny bolszewickiej zamek w Lesku odbudował August Krasicki.

Zobacz też: Powstanie leskie.

II wojna światowa edytuj

Pod Leskiem walki obronne z nacierającymi wojskami hitlerowskimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez płk. Jana Kotowicza wchodząca w skład grupy operacyjnej gen. bryg. Kazimierza Orlika-Łukoskiego. W dniu 9 września 1939 r. przez Lesko do Ustrzyk wycofywali się żołnierze batalionu Obrony Narodowej „Sanok” (dowódca batalionu kpt. Tadeusz Kuniewski) i toczyli walki w celu opóźnienia marszu Niemców na wschód.

Wkraczających do miasta 10 września Niemców ukraińska część ludności witała serdecznie. Zjechali tu Ukraińcy z całej okolicy ubrani w stroje narodowe i przyozdobieni niebiesko-żółtymi kokardkami. W powitaniu Niemców brali udział księża greckokatoliccy Lew Salwicki oraz proboszcz z Terki. Wystąpienia ludności ukraińskiej przeciw Polakom były w powiecie leskim szczególnie okrutne. Wkraczający Niemcy pozwalali Ukraińcom na bezkarność przez całą dobę. Po wkroczeniu wojsk niemieckich stacjonujące tu wcześniej wojska słowackie wycofały się. Uspokojenie sytuacji nastąpiło po oddaniu miasta Sowietom[15]. 28 września 1939 r. w czasie kampanii wrześniowej z miasta wycofały się oddziały niemieckie. Zgodnie z planem rozbioru Polski ustalonym w tajny protokole do paktu Ribbentrop-Mołotow 23 sierpnia 1939 r., w dniu 29 września 1939 miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną. Lesko okupowane było przez wojska sowieckie i stało się miastem nadgranicznym z granicą sowiecko-niemiecką wzdłuż Sanu. Zamek stał się siedzibą dowództwa garnizonu a jego wyposażenie uległo całkowitej dewastacji. Wokół powstała linia betonowych bunkrów, zniszczona w 1941. 22 października 1939 odbyły się wybory do Zgromadzenia Narodowego Ukraińskiej SRR. 1 listopada 1939 na prośbę Zgromadzenia Narodowego Ukraińskiej SRR Rada Najwyższa ZSRR wydała ustawę o włączeniu tych ziem do Ukraińskiej SRR. Miasto oraz okolice weszły wówczas w skład obwodu drohobyckiego, a siedzibą rejonu zostało Lesko. W wyniku przeprowadzonych wyborów deputowanym do Rady Narodowości w Kijowie, został leski Ukrainiec – tow. Figas. Zamek leski zostaje zajęty przez Rosjan a ostatni właściciel zamku hr. August Krasicki uzyskuje schronienie w Porażu w zamku Gubrynowiczów. Wokół miasta powstała linia betonowych bunkrów (Linia Mołotowa), zniszczona przez wojska słowacko-niemieckie latem 1941.

Sowiecka okupacja Leska trwała do 22 czerwca 1941 r. 27 czerwca 1941 r. miasto zostało zdobyte przez oddziały słowackie (zob. Rychla Skupina) współdziałające z Niemcami. Po przejęciu Leska przez okupanta hitlerowskiego 27 czerwca 1941, zamek leski stał się siedzibą dowództwa garnizonu.

W okresie okupacji na terenie Leska działała Placówka Armii Krajowej Lesko nr VI. Jej dowódcą od stycznia 1942 r. do stycznia 1943 r. był por. Stanisław Zieliński „Fal”, a od stycznia 1943 r. do września 1943 r. Stanisław Wajda „Szefunio” vel „Pająk”, po nim od września 1943 r. do 1944 r. ppor. Jerzy Garapich „Granit”.

Hitlerowcy utworzyli na terenie miasta przejściowe getto, z którego kierowali obywateli narodowości żydowskiej do tzw. obozu pracy przymusowej Zwangsarbeitslager Zaslaw, który powstał na terenie dawnej fabryki celulozy. W rzeczywistości był to obóz zagłady, przez który przeszło 15 tysięcy Żydów z całych Bieszczadów (około 2,5 tysiąca Żydów z Leska), z czego 10 tysięcy hitlerowcy zamordowali na miejscu, a 5 tysięcy wywieźli do obozu zagłady w Bełżcu. Egzekucje odbywały się w lasku zwanym „Malinki”. Próby ratowania ludności żydowskiej karane były śmiercią, zgodnie z zarządzeniem, jakie obowiązywało w całym Generalnym Gubernatorstwie. Instytut Jad Waszem w Jerozolimie przyznał medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata leskowianom: Franciszce i Józefowi Zwonarzom oraz dr. Mironowi Lisikiewiczowi za ratowanie rodzin żydowskich.

W Lesku w okresie operacji wschodniokarpackiej znajdował się sztab głównodowodzącego sił Armii Czerwonej. Tu również 17 października 1944 r. dowódca 1 Armii węgierskiej gen. Béla Miklós von Dalnoki (późniejszy premier Węgier) po własnej dezercji wezwał przez radio oddziały węgierskie do zmiany strony i przyłączenia się do sił Armii Czerwonej.

Miasto zostało zajęte 15 września 1944 roku przez oddziały sowieckie wchodzące w skład 1 Armii Gwardyjskiej 4 Frontu Ukraińskiego (22 lipca 1945 roku na Placu Wolności odsłonięto pomnik ku ich czci)[16].

Okres powojenny edytuj

Po wojnie odrębna gmina miejska, a także siedziba gmin wiejskich: Lesko, Hoczew, Wola Michowa i Wołkowyja[18].

W latach 1944–1947 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali mieście lub w jego pobliżu 26 Polaków[19].

Działania Ukraińskiej Powstańczej Armii, wysiedlenia ludności ukraińskiej do ZSRR, Akcja „Wisła”, a także bliskość granicy z ZSRR, zatrzymały rozwój miasta na całą dekadę.

Dopiero po zmianach granicznych w 1951 i odzyskaniu przez Polskę rejonu Ustrzyk Dolnych, a także wdrożeniu przez rząd specjalnego programu zasiedlania i zagospodarowania Bieszczadów, od połowy lat 50. rozpoczął się stopniowy rozwój miasta. W latach 1972–1975 Lesko stało się na krótko siedzibą największego w Polsce pod względem powierzchni, powiatu bieszczadzkiego – nowo utworzony tzw. Wielki Sanok stał się enklawą na prawach powiatu[20]. W tym też czasie utworzono Zakład Przemysłu Meblowego. Powstał też okazały biurowiec Powiatowej Rady Narodowej przy południowej pierzei rynku.

W wyniku wprowadzonej 1 stycznia 1999 reformy administracyjnej przewidującej m.in. restytucję powiatów, Lesko znalazło się w granicach powiatu bieszczadzkiego z siedzibą w Ustrzykach Dolnych. Po licznych akcjach protestacyjnych mieszkańców miasta (Powiat dla Leska!) rząd Jerzego Buzka w ramach modyfikacji reformy administracyjnej, na mocy specjalnego rozporządzenia z maja 2001 roku utworzył 9 nowych powiatów – wśród nich powiat leski. Postanowienie Prezesa Rady Ministrów weszło w życie 1 stycznia 2002. Odtąd Lesko stało się siedzibą powiatu leskiego, będąc jednocześnie w skali kraju jednym z najmniejszych miast pełniących funkcję stolicy powiatu.

Demografia edytuj

Według danych z 31 grudnia 2014 miasto miało 5615 mieszkańców[21].

  • Piramida wieku mieszkańców Leska w 2014 roku[2], w oparciu o dane GUS:

 

Zabytki edytuj

  • Zamek Kmitów z ok. 1507, w następnych latach kilkakrotnie przebudowany, niszczony i odbudowany
  • Dawna synagoga z przełomu XVI i XVII w. (niektórzy podają, że z 1725 r.), zniszczona w czasie II wojny św., utraciła funkcje sakralne, odbudowana w latach 1960–1963, obecnie mieści galerię sztuki
  • Kościół farny pw. Nawiedzenia NMP z ok. 1539, w 1760 i 1889 r. przebudowany; obok kościoła barokowa dzwonnica budowana w latach 1725–1765, w kościele krypta grobowa oraz epitafium Franciszka Pułaskiego, rotmistrza przemyskiego, stryjecznego brata Kazimierza Pułaskiego, jednego z dowódców konfederacji barskiej, rannego w bitwie pod Hoszowem.
  • Dom parafialny murowany z 1890 r.
  • Ratusz miejski z 1894 r.
  • Cmentarz żydowski (kirkut) z nagrobkami (z 1600 r.) XVI–XX w.
  • kamienice z XVII–XIX w.
  • kapliczki przydrożne.
  • wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe.
Synagogi

Pomniki edytuj

  • Głaz Legionowy[22]
  • Pomnik poległych i pomordowanych w walkach z UPA (do 2019 r. pomnik poległych milicjantów)[17][23]

Transport edytuj

Około 8 km na północny wschód od miasta funkcjonuje lądowisko Bezmiechowa, ok. 18 km na południe prywatne lądowisko Dolina Ruchlinu-Żernica, a ok. 40 km na południowy wschód również prywatne lądowisko Dolina Ruchlinu-Horodek.

W 2014 przy ul. Kazimierza Wielkiego oddano do użytku sanitarne lądowisko dla helikopterów.

W odległości około 4 km od centrum miasta znajdują się dwa przystanki kolejowe: Lesko Łukawica oraz Jankowce.

Atrakcje turystyczne edytuj

Kultura edytuj

W Lesku i okolicach rozgrywa się akcja powieści Zbigniewa Nienackiego z serii Pan Samochodzik zatytułowana Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic.

Sport edytuj

Kluby sportowe:

Wspólnoty wyznaniowe edytuj

Miasta partnerskie edytuj

Ludzie związani z miastem edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Leskiem.
Honorowi obywatele

Przed 2011 honorowe obywatelstwo Leska otrzymali: Józef Bielak, Emil Krawczykiewicz, Aleksander Śliżyński (wszyscy trzej burmistrzowie sprzed 1939), dr Miron Lisikiewicz, Magdalena Gużkowska, prof. dr Sydney M. Perlman (amerykański okulista), Adam Pałacki, Tadeusz Góra[27].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. W styczniu 2020 r. tekst na pomniku został zmieniony na „Pamięci poległych i pomordowanych w walkach z OUN-UPA w latach 1944–1947. Społeczeństwo Leska”. Zdemontowany został też orzeł[17].

Przypisy edytuj

  1. Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].
  2. a b c Lesko w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-11-19] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS., w oparciu o dane GUS.
  3. Maurycy Horn: Ruch budowlany w miastach ziemi przemyskiej i sanockiej w latach 1550–1650 na tle przesłanek urbanizacyjnych. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu, Opole 1968, s. 37.
  4. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 169.
  5. Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 7, s. 135, 1 maja 1931. 
  6. https://web.archive.org/web/20080915024338/http://www.lesko.pl/pl/dokumenty/historia.
  7. Karol Wild: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: 1855, s. 116.
  8. Ewaryst Andrzej Kuropatnicki: „Geografia albo dokładne opisanie królestw Galicyi i Lodomeryi”, Przemyśl 1786, s. 58.
  9. Zob.: Galicja pod względem topograficzno-geograficzno-historycznym / skreslona przez Hipolita Stupnickiego. Z mapą. Lwów: nakładem autora, Drukarnia Zakładu narodowego im. Ossolińskich, 1849, s. 55–56.
  10. Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1838. Lwów: 1838, s. 271.
  11. Franz Krasicki figurował jeszcze jako właściciel w Szematyzmie z 1848. Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1848. Lwów: 1848, s. 397.
  12. Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1849. Lwów: 1849, s. 352.
  13. Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 108.
  14. Obwieszczenie. „Gazeta Lwowska”. Nr 264, s. 10, 19 listopada 1893. 
  15. Sanok-Zagórz-Lesko 1939–194. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 7, s. 16, 2007. Sanok: Archiwum Ziemi Sanockiej. 
  16. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 392.
  17. a b c Ewa Gorczyca, Z pomnika poległych w walkach z UPA w Lesku zdemontowano orła. Mieszkańcy poruszeni, burmistrz tłumaczy: to decyzja IPN, plus.nowiny24.pl, 31 stycznia 2020 [dostęp 2020-02-21].
  18. Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
  19. Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 372–373, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  20. Dz.U. z 1972 r. nr 43, poz. 273.
  21. Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2014 r. (strona 88). stat.gov.pl. [dostęp 2015-07-13].
  22. Parada w Lesku. „Wschód”, s. 2, nr 6 z 20 marca 1936. 
  23. Kontrowersje wokół pomników w Lesku. Pomnik poległych w walkach z UPA zostaje, „pomnik wdzięczności” musi być wyburzony, plus.nowiny24.pl, 14 listopada 2019 [dostęp 2020-02-21].
  24. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-01-02].
  25. Informacje na stronie Baranowa Sandomierskiego.
  26. Karpackie-Lesko. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-25)].
  27. Andrzej Potocki: Wstęp. Lesko. W: Ryszard Nater, Zygmunt Nater: Lesko. Nasze miasto. Lesko: 2001, s. 19. ISBN 83-910156-3-7.

Bibliografia edytuj

  • Adam Fastnacht, Dzieje Leska do 1772 roku. KAW, Rzeszów 1988.
  • Józef Budziak, Dzieje Leska 1772–1918. Lesko 1995.
  • Józef Budziak, Dzieje Leska 1918–1939. Lesko 2001.
  • Julian Bukowski, Dzieje reformacyi w Polsce, od wejścia jej do Polski az do jej upadku... t. 1, 1883, s. 269.

Linki zewnętrzne edytuj