Powiat bieszczadzki (województwo rzeszowskie)

Powiat bieszczadzki – dawny powiat ze stolicą w Lesku, istniejący w latach 1972–1975 w woj. rzeszowskim. Obszar dawnego powiatu odpowiada dzisiejszym powiatom leskiemu, bieszczadzkiemu i sanockiemu w woj. podkarpackim.

Powiat bieszczadzki

powiat
1972–1975
Bieszczady
Państwo	Polska
Województwo	rzeszowskie
Data powstania	1 listopada 1972
Data likwidacji	1 czerwca 1975
Siedziba	Lesko
Powierzchnia	2909 km²
Populacja (1973) • liczba ludności	70 100
• gęstość	25 os./km²
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich 2 Liczba gmin wiejskich 12
brak współrzędnych

Utworzenie powiatu (1972)

Przygotowania do reformy administracyjnej (1975), wprowadzającej w PRL 49 województw, skutkowały utworzeniem 1 listopada 1972 roku eksperymentalnego powiatu bieszczadzkiego. Był to największy powiat w Polsce o powierzchni 2909 km². Siedzibą powiatu, mimo protestów większych Ustrzyk Dolnych, zostało Lesko. Utworzenie powiatu bieszczadzkiego motywowano celem stworzenia właściwych warunków dla dalszego rozwoju gospodarczego całego regionu bieszczadzkiego ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb stale rozwijającej się turystyki oraz celem lepszego zaspokajania potrzeb gospodarczych socjalno-kulturalnych zamieszkałej tam ludności.

Powiat został złożony z powiatów (łącznie 60,216 mieszk. wg stanu z 1971 roku, w tym 8780 mieszk. w miastach) :

• powiatu ustrzyckiego w całości (12,169 mieszk., w tym 7118 w gromadach):
  • miasto Ustrzyki Dolne (5051 mieszk.),
  • gromada Czarna (1064 mieszk.) – Bystre (33), Chrewt (21), Czarna Dolna (172), Czarna Górna (353), Lipie (98), Michniowiec (83), Paniszczów (0), Polana (134), Rabe (103), Rosochate (0), Rosolin (0), Serednie Małe (0), Sokołowa Wola (4), Tworylne (1), Wydrne (0) i Żłobek (62 ),
  • gromada Jasień (1399 mieszk.) – Bandrów Narodowy (297), Brzegi Dolne (268), Dźwiniacz Dolny (105), Hoszowczyk (60), Hoszów (159), Jałowe (100), Jasień (115), Łodyna (204), Moczary (54), Wola Romanowa (3) i Zadwórze (34),
  • gromada Krościenko (416 mieszk.) – Krościenko (268) i Liskowate (148),
  • gromada Lutowiska (1119 mieszk.) – Brzegi Górne (6), Caryńskie (4), Chmiel (49), Dwernik (135), Dźwiniacz Górny (41), Hulskie (8), Lutowiska (224), Nasiczne (44), Procisne (35), Ruskie (0), Skorodne (9), Smolnik (95), Stuposiany (38), Ustrzyki Górne (200), Wołosate (48), Zatwarnica (180) i Żurawin (3),
  • gromada Łobozew (429 mieszk.) – Daszówka (22), Łobozew Dolny (161), Łobozew Górny (133), Sokole (2), Teleśnica Oszwarowa (111) i Teleśnica Sanna (0),
  • gromada Ropienka (689 mieszk.) – Ropienka (451), Stańkowa (164) i Zawadka (74),
  • gromada Ustjanowa (791 mieszk.) – Równia (252), Strwiążek (58), Ustjanowa Dolna (135) i Ustjanowa Górna (346),
  • gromada Wańkowa (541 mieszk.) – Brelików (128), Leszczowate (55), Paszowa (122), Serednica (39) i Wańkowa (197),
  • gromada Wojtkowa (670 mieszk.) – Arłamów (11), Grąziowa (28), Jamna Dolna (0), Jamna Górna (0), Jureczkowa (129), Kwaszenina (42), Nowosielce Kozickie (128), Trójca (3), Trzcianiec (63), Wojtkowa (135) i Wojtkówka (131);

• powiatu leskiego w całości (25,106 mieszk., w tym 21,377 w gromadach):
  • miasto Lesko (3729 mieszk.),
  • gromada Baligród (2297 mieszk.) – Baligród (1178), Bystre (13), Cisowiec (89), Huczwice (0), Jabłonki (136), Kielczawa (60), Kołonice (1), Łubne (52), Mchawa (424), Rabe (13), Roztoki Dolne (149) i Stężnica (182),
  • gromada Cisna (1732 mieszk.) – Buk (44), Cisna (332), Dołżyca (121), Habkowce (15), Jaworzec (0), Kalnica (129), Krzywe (56), Liszna (211), Łopienka (0), Łuh (0) Przysłup (84), Smerek (111), Solinka (53), Strzebowiska (44), Wetlina (388), Zawój (0) i Żubracze (144),
  • gromada Hoczew (2455 mieszk.) – Bachlawa (142), Dziurdziów (206), Hoczew (614), Nowosiółki (304), Średnia Wieś (851), Zahoczewie (272), Żerdenka (45), Żernica Niżna (0) i Żernica Wyżna (21),
  • gromada Lesko (1943 mieszk.) – Glinne (365), Huzele (448), Jankowce (399), Łączki (70), Posada Leska (255), Postołów (162), Weremień (157), Wola Postołowa (87) i Zasanie (0),
  • gromada Łukawica (1475 mieszk.) – Bezmiechowa Dolna (459), Bezmiechowa Górna (252), Łukawica (361) i Manasterzec (403),
  • gromada Łukowe (870 mieszk.) – Choceń (0), Kalnica (90), Kamionki (0), Łukowe (536), Sukowate (0) i Średnie Wielkie (244),
  • gromada Myczków (1024 mieszk.) – Berezka (303), Myczków (402), Polańczyk (184), Solina (0) i Wola Matiaszowa (135),
  • gromada Olszanica (2096 mieszk.) – Olszanica (1223), Rudenka (232) i Stefkowa (550),
  • gromada Tarnawa Górna (2746 mieszk.) – Brzozowiec (96), Czaszyn (1015), Olchowa (277), Tarnawa Dolna (720) i Tarnawa Górna (638),
  • gromada Uherce Mineralne (2967 mieszk.) – Bereżnica Niżna (0), Bóbrka (449), Myczkowce (448), Orelec (353), Uherce Mineralne (1063), Zabrodzie (339) i Zwierzyń (315),
  • gromada Wołkowyja (1772 mieszk.) – Bereżnica Wyżna (241), Bukowiec (254), Górzanka (219), Horodek (0), Polanki (15), Radziejowa (0), Rajskie (23), Rybne (180), Sakowczyk (44), Studenne (0), Terka (155), Tyskowa (0), Werlas (117), Wola Górzańska (40), Wołkowyja (310) i Zawóz (174);

• większej części powiatu sanockiego (26,670 mieszk.):
  • gromada Bukowsko (2302 mieszk.) – Bukowsko (1489), Kamienne (25), Tokarnia (134), Wola Piotrowa (160), Wolica (293) i Zboiska (201),
  • gromada Jurowce (4585 mieszk.) – Czerteż (301), Falejówka (663), Jurowce (298), Kostarowce (638), Raczkowa (474), Srogów Dolny (282), Srogów Górny (458), Strachocina (1207) i Zabłotce (264),
  • gromada Komańcza (2525 mieszk.) – Balnica (30), Czystohorb (186), Dołżyca (109), Duszatyn (53), Jawornik (21), Komańcza (780), Maniów (72), Mików (109), Nowy Łupków (218), Osławica (22), Prełuki (18), Radoszyce (178), Smolnik (256), Szczerbanówka (0), Wisłok Wielki (373), Wola Michowa (100) i Zubeńsko (0),
  • gromada Markowce (2973 mieszk.) – Dudyńce (178), Jędruszkowce (211), Markowce (268), Pisarowce (713), Pobiedno (538), Prusiek (586) i Sanoczek (479),
  • gromada Mrzygłód (2236 mieszk.) – Dębna (314), Dobra (359), Hłomcza (275), Łodzina (230), Międzybrodzie (116), Mrzygłód (550) i Tyrawa Solna (392),
  • gromada Niebieszczany (3445 mieszk.) – Bełchówka (0), Morochów (254), Niebieszczany (1991), Poraż (1186), Ratnawica (14) i Zawadka Morochowska (0),
  • gromada Nowotaniec (1408 mieszk.) – Nadolany (552), Nagórzany (282), Nowotaniec (355) i Wola Sękowa (219),
  • gromada Olchowce (2730 mieszk.) – Bykowce (558), Liszna (389), Płowce (234), Stróże Małe (145), Stróże Wielkie (55), Trepcza (705), Wujskie (318) i Załuż (326),
  • gromada Szczawne (2605 mieszk.) – Karlików (66), Kulaszne (277), Mokre (478), Płonna (44), Przybyszów (0), Rzepedź (1039), Szczawne (192), Turzańsk (399) i Wysoczany (110),
  • gromada Tyrawa Wołoska (1861 mieszk.) – Hołuczków (229), Kreców (35), Lachawa (0), Rakowa (264), Rozpucie (430), Siemuszowa (231), Tyrawa Wołoska (655) i Wola Krecowa (17).

Pozostałe jednostki powiatu sanockiego włączono do:

• powiatu krośnieńskiego – miasto Rymanów oraz gromady Besko, Jaćmierz, Jaśliska, Nowosielce, Posada Górna, Sieniawa, Wróblik Szlachecki i Zarszyn;
• powiatu brzozowskiego – tylko wsie Lalin i Pakoszówka z gromady Jurowce, które włączono do gromady Grabownica Starzeńska.

Miasto Sanok nie weszło w skład powiatu bieszczadzkiego, lecz utworzono z niego powiat miejski. Włączono do niego równocześnie ze zniesionego powiatu sanockiego:

• osiedle Zagórz (obejmujące od 31 grudnia 1959 miejscowości Dolina, Wielopole, Zagórz i Zasław),
• wsie Olchowce i Zahutyń z gromady Olchowce.

Gminy w miejsce gromad (1973)

Zaledwie dwa miesiące po utworzniu powiatu nastąpiła likwidacja gromad i osiedli, a w ich miejsce utworzono gminy jako podstawowe jednostki podziału administracyjno-gospodarczego na terenach wiejskich. Skład powiatu bieszczadzkiego przekształcono w następujący sposób:

• 2 miasta: Lesko i Ustrzyki Dolne
• 14 gmin: Baligród, Bukowsko, Cisna, Czarna, Komańcza, Lesko, Lutowiska, Olszanica, Ropienka, Sanok, Tarnawa Górna, Tyrawa Wołoska, Ustrzyki Dolne i Wołkowyja

Gminy Ropienka, Tarnawa Górna i Wołkowyja zniesiono 1 lutego 1977, wtedy też powstała gmina Solina.

Likwidacja powiatu (1975)

Powiat bieszczadzki przetrwał dwa lata i siedem miesięcy. Reforma administracyjna w 1975 roku wprowadziła dwustopniowy podział administracyjny kraju, przez co zlikwidowano powiaty. Całe terytorium powiatu bieszczadzkiego znalazło się w 1 czerwca 1975 w województwie krośnieńskim.

Zobacz też

• podział administracyjny Polski 1957–1975
• Powiaty w Polsce od 1945
• powiat bieszczadzki
• powiat ustrzycki
• powiat leski
• powiat sanocki