Jerzy Buzek

polski polityk i inżynier, wykładowca akademicki, premier

Jerzy Karol Buzek (ur. 3 lipca 1940 w Śmiłowicach) – polski polityk i inżynier, profesor nauk technicznych. W latach 1997–2001 Prezes Rady Ministrów, w latach 2009–2012 przewodniczący Parlamentu Europejskiego.

Jerzy Buzek
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Jerzy Karol Buzek

Data i miejsce urodzenia

3 lipca 1940
Śmiłowice

Przewodniczący Parlamentu Europejskiego
Okres

od 14 lipca 2009
do 17 stycznia 2012

Przynależność polityczna

Europejska Partia Ludowa

Poprzednik

Hans-Gert Pöttering

Następca

Martin Schulz

Prezes Rady Ministrów
Okres

od 31 października 1997
do 19 października 2001

Przynależność polityczna

Akcja Wyborcza Solidarność

Poprzednik

Włodzimierz Cimoszewicz

Następca

Leszek Miller

Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej
Okres

od 27 lipca 1998
do 19 października 2001

Przynależność polityczna

Akcja Wyborcza Solidarność

Poprzednik

Ryszard Czarnecki

Następca

Leszek Miller

Przewodniczący Ruchu Społecznego AWS
Okres

od 17 stycznia 1999
do 21 października 2001

Przynależność polityczna

Ruch Społeczny AWS

Poprzednik

Marian Krzaklewski

Następca

Mieczysław Janowski

Faksymile
Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi Krzyż Wielki Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Order Krzyża Ziemi Maryjnej I Klasy (Estonia) Krzyż Wielki Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania) Krzyż Wielki II Klasy Orderu Zasługi RFN

Działacz opozycji demokratycznej w PRL. W latach 1997–2001 poseł na Sejm III kadencji, w latach 1998–2001 przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej, jeden z liderów Akcji Wyborczej Solidarność, w latach 1999–2001 przewodniczący Ruchu Społecznego AWS, od 2004 poseł do Parlamentu Europejskiego VI, VII, VIII i IX kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys edytuj

Rodzina i pochodzenie edytuj

Wywodzi się z ewangelickiej rodziny ze Śląska Cieszyńskiego. Bratem jego dziadka był Józef Buzek, przedwojenny senator I kadencji i organizator Głównego Urzędu Statystycznego. Ojciec Jerzego Buzka, Paweł (zm. 1953), z zawodu był inżynierem[1]. Matka, Bronisława z domu Szczuka (zm. 2003), była córką Jana Szczuki, nauczyciela i organisty ze Śmiłowic[2]. Po zakończeniu wojny rodzina Buzków z dwójką dzieci (Heleną i Jerzym) zamieszkała w Chorzowie.

Jerzy Buzek należy do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Mąż Ludgardy Buzek (doktor habilitowanej, wykładowczyni akademickiej), ojciec aktorki Agaty Buzek.

Wykształcenie i działalność naukowa edytuj

Uczył się w Szkole Podstawowej nr 24 w Chorzowie, a po jej ukończeniu – w latach 1953–1957 – w I Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego.

Ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Energetycznym Politechniki Śląskiej w 1963 ze specjalizacją w zakresie mechaniki i energetyki[3]. W 1969 obronił doktorat, habilitował się w 1979. W 1997 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk technicznych. Specjalizował się w zagadnieniach takich jak ochrona środowiska, procesy chemiczne w inżynierii ochrony środowiska, wymiana masy[4].

W 1963 podjął pracę w Instytucie Inżynierii Chemicznej Polskiej Akademii Nauk w Gliwicach. Na początku lat 70. przebywał na stażu w University of Cambridge. W 1974 został nauczycielem akademickim na Politechnice Śląskiej, a w 1994 wykładowcą na Politechnice Opolskiej. Przez trzynaście lat w PAN kierował zespołem eksperckim ds. ochrony powietrza[5].

Po przegranych wyborach parlamentarnych w 2001 został wykładowcą i prorektorem ds. nauki Akademii Polonijnej w Częstochowie. Był także członkiem i sekretarzem naukowym Komitetu Naukowego Inżynierii Chemicznej i Procesowej Polskiej Akademii Nauk w Gliwicach[4].

Działalność społeczna i polityczna edytuj

Działalność opozycyjna i związkowa edytuj

We wrześniu 1980 wstąpił do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, został przewodniczącym komisji zakładowej w swoim miejscu pracy. Współtworzył struktury górnośląskie, a następnie działał w Komisji Porozumiewawczej Nauki przy NSZZ „S”. W lipcu 1981 został wybrany na delegata na I Krajowy Zjazd Delegatów „S” w Gdańsku. wszedł w skład prezydium zjazdu, w jego pierwszej turze był jednym z prowadzących obrady, w drugiej – został przewodniczącym prezydium zjazdu. Po wprowadzeniu stanu wojennego uniknął internowania, od stycznia 1982 był jednym z wydawców i redaktorem naczelnym dwutygodnika „Regionalny Informator Solidarności Śląsko-Dąbrowskiej”. Tę ostatnią funkcję pełnił przez rok. W maju 1982 utworzył działającą w podziemiu strukturę „S” – tzw. Regionalną Komisję Konsultacyjną, przekształconą w styczniu 1983 w Regionalną Komisję Wykonawczą (został jej przewodniczącym). Jako przedstawiciel najpierw RKK, następnie RKW współpracował z Tymczasową Komisją Koordynacyjną, chociaż nie został jej formalnym członkiem. Posługiwał się pseudonimami Hubert i Karol. W czerwcu 1983 na stanowisku przewodniczącego RKW zastąpił go formalnie Tadeusz Jedynak, w praktyce dalej Jerzy Buzek kierował bieżącymi pracami komisji i uczestniczył w pracach TKK jako tzw. łącznik merytoryczny. W tym samym roku został koordynatorem zespołu łączników merytorycznych ze wszystkich regionów, odpowiadał za merytoryczne przygotowanie zebrań TKK, w tym projektów oświadczeń i wypowiedzi programowych. Pełnił tę funkcję do lipca 1986, następnie ograniczył działalność opozycyjną z uwagi na poważną chorobę córki, a w 1987 wyjechał za granicę w celu podjęcia jej leczenia[6].

Działalność związkową kontynuował po 1989, wchodził w skład władz regionalnych i krajowych związku, był także przewodniczącym IV, V i VI krajowego zjazdu delegatów.

Prezes Rady Ministrów edytuj

Osobny artykuł: Rząd Jerzego Buzka.

Został członkiem zespołu ekspertów Akcji Wyborczej Solidarność i współautorem gospodarczego programu AWS. W wyborach w 1997 otrzymał 1488 głosów w okręgu gliwickim. Mandat posła na Sejm III kadencji uzyskał z listy krajowej AWS[7].

Od października 1997 do października 2001 pełnił funkcję premiera, stojąc na czele gabinetu tworzonego przez koalicję AWS-UW, potem mniejszościowego rządu AWS. Po objęciu urzędu zawiesił członkostwo w NSZZ „Solidarność”. W 1998 został przewodniczącym Ruchu Społecznego AWS, a w 2000 stanął na czele całej AWS. W okresie jego rządów Polska przystąpiła do NATO, prowadzono także negocjacje nad członkostwem w Unii Europejskiej. Kierowany przez niego rząd wprowadził tzw. cztery reformy (emerytalną, zdrowia, administracji i oświaty). Jerzy Buzek był pierwszym w historii Polski luteraninem na stanowisku premiera, a także pierwszym premierem III RP urzędującym przez pełną czteroletnią kadencję parlamentu.

Działalność od 2001 edytuj

W wyborach w 2001 nie uzyskał poselskiej reelekcji, kandydując z ramienia AWSP[8], która nie przekroczyła progu wyborczego. Zrezygnował następnie ze stanowiska przewodniczącego Ruchu Społecznego AWS, ustępując na rzecz Mieczysława Janowskiego.

13 czerwca 2004 został wybrany na posła do Parlamentu Europejskiego z listy Platformy Obywatelskiej. Uzyskał w wyborach 173 389 głosów (to jest 22,14% wszystkich głosów oddanych w okręgu katowickim i najlepszy wynik w całym kraju).

W Parlamencie Europejskim przystąpił do największej frakcji politycznej, Europejskiej Partii Ludowej – Europejskich Demokratów (EPP-ED). W VI kadencji został członkiem Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz Ochrony Środowiska, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności. Pracował w Stałej Delegacji Parlamentu Europejskiego UE-Ukraina oraz w Delegacji do spraw stosunków z państwami Azji Południowo-Wschodniej i Stowarzyszeniem Państw Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN).

W 2009 z ramienia Platformy Obywatelskiej po raz drugi został eurodeputowanym z okręgu katowickiego, uzyskując najwyższe poparcie w skali kraju. Głosowało na niego 393 117 osób[9] (ponad 42% wszystkich głosów oddanych w tym okręgu). Wkrótce po wyborach został członkiem PO.

14 lipca 2009 został wybrany na przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Za jego kandydaturą głosowało 555 z 713 biorących udział w wyborze eurodeputowanych. Funkcję tę pełnił do 17 stycznia 2012. W 2010 został członkiem Komitetu Doradczego Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność.

W 2014 po raz trzeci z rzędu uzyskał mandat posła do Parlamentu Europejskiego[10]. Został przewodniczącym Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz Konferencji Przewodniczących Komisji Parlamentu Europejskiego. W 2019 z powodzeniem ubiegał się o reelekcję z listy Koalicji Europejskiej[11].

Wyniki wyborcze edytuj

Wybory Komitet wyborczy Organ Okręg Wynik
1997 Akcja Wyborcza Solidarność Sejm III kadencji nr 17[12] 1488 (0,35%) [7]
2001 KKW Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy Sejm IV kadencji nr 31 32 865 (9,14%) [8]
2004 Platforma Obywatelska RP Parlament Europejski VI kadencji nr 11 173 389 (22,71%) [13]
2009 Parlament Europejski VII kadencji 393 117 (42,17%) [14]
2014 Parlament Europejski VIII kadencji 254 319 (30,01%) [15]
2019 KKW Koalicja Europejska PO PSL SLD .N Zieloni Parlament Europejski IX kadencji 422 445 (26,41%) [11]

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

W 2012, w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla przemian demokratycznych w Polsce, za działalność naukową i państwową, za wybitne osiągnięcia w działalności politycznej na arenie międzynarodowej, został odznaczony przez Bronisława Komorowskiego Orderem Orła Białego[16]. Uroczystość odznaczenia odbyła się 11 listopada 2012[17]. 16 sierpnia 2013 wszedł w skład Kapituły Orderu Orła Białego. Zrezygnował z członkostwa w niej krótko przed 5 stycznia 2016 w okresie prezydentury Andrzeja Dudy[18].

W 1998 otrzymał Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii[19]. W 2001 został odznaczony hiszpańskim Krzyżem Wielkim Orderu Izabeli Katolickiej[20] i węgierskim Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Republiki, w 2014 estońskim Orderem Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy[21], w 2015 niemieckim Krzyżem Wielkim II Klasy Orderu Zasługi RFN[22].

Jerzy Buzek otrzymał tytuł doctora honoris causa uniwersytetów w Seulu, Dortmundzie oraz Isparcie, Uniwersytetu Śląskiego (2010)[23], Politechniki Opolskiej (2006)[24], Politechniki Śląskiej (2007)[25], Politechniki Łódzkiej (2010)[26], Akademii Górniczo-Hutniczej (2010)[27], Politechniki Wrocławskiej (2010)[28], Wojskowej Akademii Technicznej (2011)[29], Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (2012), Politechniki Świętokrzyskiej (2012)[30], Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (2014)[31] oraz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (2015)[32].

Otrzymał takie wyróżnienia jak: „Krzesło roku 1998” („The Warsaw Voice”), Medal Świętego Brata Alberta (1998)[33], Nagroda im. Grzegorza Palki (1998), „Europejczyk roku” (Forum Izb Gospodarczych Unii Europejskiej, 1998), Człowiek Roku tygodnika „Wprost” (1998 i 2009), Medal Golgoty Wschodu przyznany przez Fundację „Golgota Wschodu” (2001)[34], Gustav-Adolf-Preis (2004), „eurodeputowany roku” („The Parliament Magazine”, 2006), Śląska Nagroda Jakości (2007), „człowiek roku” województwa śląskiego („Forbes”, 2007), Nagroda im. Władysława Grabskiego przyznana przez Konfederację Lewiatan (2008)[35], Śląski Oskar (2008), Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej (2008), Złota Odznaka z Brylantem Senatu Politechniki Wrocławskiej (2008), tytuł „Człowieka Roku” 2008 Forum Ekonomicznego[36], Wiktor 2009 w kategorii „Najpopularniejszy Polityk”, Złota Honorowa Odznaka Polskiego Związku Szachowego (2009), Nagroda Specjalna BCC Lider Polskiego Biznesu (2009), Złota Honorowa Odznaka Krajowej Izby Gospodarczej (2009)[37], Medal „Cordi Poloniae” Konwentu Organizacji Polskich w Niemczech (2012)[38] oraz odznaką honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”[39]. W 2006 uznany został za najbardziej pracowitego europosła (MEP Awards) w kategorii badania i technologia[40], w 2013 w kategorii „energia”. W 2020 otrzymał tytuł „Europosła Roku” za wybitne osiągnięcia[41]. W 2011 otrzymał Specjalną Perłę Honorową za działania na rzecz budowania pozycji i prestiżu Polski na świecie[42], a także honorową Nagrodę im. Wojciecha Korfantego przyznawaną przez Związek Górnośląski[43]. W 2013 odebrał Medal Marcina Lutra nadany mu przez Radę Kościołów Ewangelickich w Niemczech (jako pierwszemu laureatowi spoza Niemiec). W 2015 wyróżniony Komandorią Missio Reconciliationis[44].

W 1998 otrzymał tytuł honorowego obywatela Chorzowa[45][46]. W późniejszym czasie wyróżniony tytułami honorowego obywatela Gdyni, Gliwic, Jarosławia, Jastrzębia-Zdroju[47], Krakowa[48], Lublińca, Opola[49], Ostrowa Wielkopolskiego, Piekar Śląskich, Puław, Rudy Śląskiej[50], Rybnika, Warszawy[51], Wisły, Zabrza oraz powiatu bieruńsko-lędzińskiego[52].

Przypisy edytuj

  1. Jadwiga Jenczelewska: Buzek, jakiego jeszcze nie znacie. polskatimes.pl, 11 czerwca 2009. [dostęp 2022-10-01].
  2. Włodzimierz Nowak: Nad Betlejem, nad Rolą kometa. Zaolziańska saga rodu Buzków. wyborcza.pl, 6 lipca 2009. [dostęp 2010-11-16].
  3. Życiorys. buzek.pl. [dostęp 2019-02-18].
  4. a b Prof. dr hab. inż. Jerzy Karol Buzek, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2010-11-16].[martwy link]
  5. Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2010-11-16].
  6. Andrzej Kaczyński, Sylwetki: Jerzy Buzek, „Wolność i Solidarność” nr 2/2011.
  7. a b M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 620.
  8. a b Serwis PKW – Wybory 2001. [dostęp 2016-03-17].
  9. Dz.U. z 2009 r. nr 88, poz. 729.
  10. Serwis PKW – Wybory 2014. [dostęp 2014-05-27].
  11. a b Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2019-05-30].
  12. Mandat uzyskany z listy ogólnopolskiej.
  13. Dz.U. z 2004 r. nr 137, poz. 1460.
  14. Serwis PKW – Wybory 2009. [dostęp 2016-03-17].
  15. Serwis PKW – Wybory 2014. [dostęp 2016-03-17].
  16. M.P. z 2013 r. poz. 267.
  17. Odznaczenia państwowe w Święto Niepodległości. prezydent.pl, 11 listopada 2012. [dostęp 2012-11-11].
  18. W Kapitule Orderu Orła Białego został już tylko prezydent Duda. wyborcza.pl, 5 stycznia 2016. [dostęp 2016-01-08].
  19. Informacje na stronie parlament.gv.at. [dostęp 2017-09-23]. (niem.).
  20. Otras disposiciones. boe.es, 12 maja 2001. [dostęp 2015-05-16]. (hiszp.).
  21. Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-03]. (est.).
  22. Niemiecki Wielki Krzyż Zasługi dla Jerzego Buzka. tvp.info, 11 maja 2015. [dostęp 2015-05-20].
  23. Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. us.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].
  24. Jerzy Buzek doktorem honoris causa PO. po.opole.pl. [dostęp 2011-02-23].
  25. Doktorzy honoris causa PŚ. polsl.pl. [dostęp 2011-02-23].
  26. Doktorzy honoris causa w latach 2006–2011. p.lodz.pl. [dostęp 2020-12-15].
  27. Doktoraty honoris causa nadane przez AGH. agh.edu.pl. [dostęp 2011-02-23].
  28. Jerzy Buzek otrzymał tytuł doktora honoris causa Politechniki Wrocławskiej. mmwroclaw.pl, 15 listopada 2010. [dostęp 2010-11-16].
  29. Profesor Jerzy Buzek doktor honoris causa WAT. wat.edu.pl, 20 września 2011. [dostęp 2015-01-15].
  30. Doktorzy honoris causa Politechniki Świętokrzyskiej. tu.kielce.pl. [dostęp 2013-12-04].
  31. Jerzy Buzek doktorem h.c. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. pap.pl, 10 czerwca 2014. [dostęp 2014-10-03].
  32. Prof. Jerzy Buzek Doktorem Honoris Causa Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. wum.edu.pl, 6 lutego 2015. [dostęp 2015-02-08].
  33. Medal Św. Brata Alberta. albert.krakow.pl. [dostęp 2022-09-01].
  34. Premier otrzymał medal Golgoty Wschodu. ekai.pl, 25 lipca 2001. [dostęp 2014-09-29].
  35. Nagrody Lewiatana. konfederacjalewiatan.pl. [dostęp 2022-01-10].
  36. Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. [dostęp 2022-06-18].
  37. Marszałek Senatu otrzymał Złotą Honorową Odznakę Krajowej Izby Gospodarczej. senat.gov.pl, 18 czerwca 2009. [dostęp 2018-03-03].
  38. Sprawy międzynarodowe. senat.gov.pl, 5 maja 2012. [dostęp 2018-03-22].
  39. Odznaka Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego. bip.podkarpackie.pl. [dostęp 2017-12-15].
  40. Marta Sienicka: Nominacje do nagród MEP Awards. uniaeuropejska.org, 13 listopada 2011. [dostęp 2011-11-16].
  41. Jerzy Buzek laureatem nagrody Europoseł Roku 2020. wnp.pl, 2 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-02].
  42. Laureaci z poprzednich edycji. polishmarket.com.pl. [dostęp 2015-12-07].
  43. Laureaci Nagrody im. Wojciecha Korfantego w l. 2011–2016. zg.org.pl. [dostęp 2019-08-17].
  44. Sylwia Ławrynowicz: Memorandum jako kamień milowy na drodze pojednania Polaków i Niemców. fwpn.org.pl, 18 maja 2015. [dostęp 2023-08-17].
  45. Honorowy obywatel Miłkowski. chorzowianin.pl, 25 czerwca 2010. [dostęp 2020-05-12].
  46. Paweł Mikołajczyk: Euro-Ślązak. chorzowianin.pl, 21 lipca 2009. [dostęp 2020-06-12].
  47. Uchwała nr IX.71.2013 Rady Miasta Jastrzębie-Zdrój 6 czerwca 2013 r. w sprawie nadania tytułu „Honorowego Obywatela Miasta Jastrzębie-Zdrój”. bip.jastrzebie.pl. [dostęp 2019-04-30].
  48. Jerzy Buzek został Honorowym Obywatelem Miasta Krakowa. radiokrakow.pl, 30 października 2015. [dostęp 2021-10-12].
  49. Krzysztof Ogiolda: Hans-Gert Poettering i Jerzy Buzek honorowymi obywatelami Opola. nto.pl, 3 listopada 2014. [dostęp 2018-02-28].
  50. Honorowi Obywatele Rudy Śląskiej. rudaslaska.pl. [dostęp 2017-01-18].
  51. Tytuł honorowego obywatela Warszawy dla Buzka, Hosera i Korsakówny. tvp.pl, 31 lipca 2011. [dostęp 2020-06-29].
  52. Honorowi Obywatele Powiatu. powiatbl.pl. [dostęp 2023-07-08].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj