Województwo warmińsko-mazurskie
Województwo warmińsko-mazurskie – jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju. Siedzibą wojewody i władz samorządu województwa jest Olsztyn. Obejmuje obszar 24 173,47 km² (stan na 31 grudnia 2017)[2] i liczy około 1,36 mln mieszkańców (30 czerwca 2023)[1].
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kod ISO 3166-2 |
PL-WN | ||||||||||||
TERYT |
28 | ||||||||||||
Siedziba wojewody i sejmiku | |||||||||||||
Wojewoda | |||||||||||||
Marszałek | |||||||||||||
Powierzchnia (31 grudnia 2017) |
24 173,47 km² | ||||||||||||
Populacja (30 czerwca 2023) • liczba ludności |
| ||||||||||||
• gęstość |
56 os./km² | ||||||||||||
Urbanizacja |
59,33 | ||||||||||||
Tablice rejestracyjne |
N | ||||||||||||
Adres Urzędu Wojewódzkiego: al. Marszałka J. Piłsudskiego 7/910-575 Olsztyn | |||||||||||||
Adres Urzędu Marszałkowskiego: ul. Emilii Plater 110-562 Olsztyn | |||||||||||||
Podział administracyjny | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
Strona Urzędu Wojewódzkiego | |||||||||||||
Strona Urzędu Marszałkowskiego |
Historia
edytujWojewództwo warmińsko-mazurskie powstało w 1999 r. w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju i objęło tereny dawnego województwa: olsztyńskiego, większe części województw elbląskiego i suwalskiego oraz fragmenty toruńskiego, ciechanowskiego i ostrołęckiego.
Geografia
edytujWedług danych z 2 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosiła 24 173,47 km², co stanowi 7,7% powierzchni Polski[3]. Jest czwarte pod względem powierzchni spośród województw.
Położenie administracyjne
edytujWojewództwo jest położone w północno-wschodniej Polsce i graniczy z[4]:
- Rosją (z obwodem królewieckim) na długości 208,3 km na północy
- Litwą (z okręgiem mariampolskim) na długości 0 km na północnym wschodzie
oraz z województwami:
- kujawsko-pomorskim na długości 125,8 km na południowym zachodzie
- mazowieckim na długości 210,9 km na południu
- podlaskim na długości 220,4 km na wschodzie
- pomorskim na długości 191,4 km na zachodzie
Natomiast od północnego zachodu styka się z Zalewem Wiślanym. Województwo graniczy w jednym punkcie z Litwą; jest to trójstyk Polski, Rosji i Litwy, a jednocześnie czwórstyk granic województwa warmińsko-mazurskiego i podlaskiego z Rosją i Litwą.
Położenie historyczne
edytujWojewództwo obejmuje należącą do Polski południową część krainy historycznej Prusy, która dzieli się na poszczególne mniejsze krainy – zarówno historyczne, jak i etnograficzne:
- Warmię
- Mazury
- Powiśle (tylko wschodnia część)
- Barcję (w większości, południowa część)
- Natangię (tylko południowa część)
Południowa i wschodnia granica województwa warmińsko-mazurskiego pokrywa się, w niemal większości miejsc, z dawnymi granicami Prus, a zatem Prus Książęcych i Prus Wschodnich.
Ponadto w granicach województwa znajdują się fragmenty innych regionów historyczno-etnograficznych, nienależących do Prus:
- Pomorze – ziemia chełmińska (południowo-zachodni skrawek) i ziemia lubawska (w większości, północno-wschodnia część)
- Mazowsze (południowe fragmenty)
- Suwalszczyzna (wschodnie i północno-wschodnie fragmenty)
Topografia
edytujW wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 146 km, to jest 1°18′44″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 240 km, co w mierze kątowej daje 3°39′28″.
Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:
- północny: 54°27′11″ szer. geogr. N – przecięcie granicy państwowej z pn. brzegiem Zalewu Wiślanego na Mierzei Wiślanej na wsch. od słupka granicznego nr 2436 (powiat braniewski),
- południowy: 53°08′27″ szer. geogr. N – pd.-wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 3197 (powiat działdowski),
- zachodni: 19°07′39″ dług. geogr. E – zach. narożnik działki ewidencyjnej nr 81 (powiat iławski),
- wschodni: 22°47′07″ dług. geogr. E – wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 44 (powiat ełcki).
Ukształtowanie powierzchni ma charakter wybitnie nizinny. Najwyższym punktem jest wierzchołek Dylewskiej Góry – 312 m n.p.m. Natomiast najniższym punktem jest depresja w Raczkach Elbląskich – 1,8 m p.p.m.
Stosunki wodne
edytujZnaczna część województwa znajduje się na Pojezierzu Mazurskim. W jego skład wchodzą pojezierza: Olsztyńskie, Mrągowskie, Ełckie, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich i Równina Mazurska. Województwo warmińsko-mazurskie nazywane jest „Krainą Tysiąca Jezior”. W rzeczywistości znajduje się w nim ponad 3000 jezior, w tym 2000 o powierzchni przekraczającej 1 ha. Największe z nich to: Śniardwy (109,7 km²) i Mamry (102,3 km²). Najdłuższe jezioro to Jeziorak (27 km długości, 32 km²) na Pojezierzu Iławskim. Najgłębsze jeziora to Wuksniki (67–68 m), Babięty Wielkie (65 m) i Piłakno (57 m). Większość zbiorników wodnych w regionie połączona jest systemem kanałów zbudowanych głównie w XIX w. Przykład stanowi Kanał Elbląski łączący jezioro Druzno z jeziorem Szeląg. Jego długość wynosi 83,3 km. Województwo leży w dorzeczu Wisły i rzek pobrzeża Bałtyku. Główne rzeki to Pasłęka, Łyna i Drwęca. Województwo leży nad Zalewem Wiślanym (na północnym zachodzie).
Lasy
edytujWedług danych z 31 grudnia 2012 w woj. warmińsko-mazurskim lasy obejmowały powierzchnię 745,9 tys. ha, co stanowiło 30,9% jego powierzchni[5]. Największym kompleksem leśnym jest Puszcza Piska zajmująca prawie 1000 km². Inne duże zespoły leśne to: Puszcza Borecka, Puszcza Nidzicka i część Rominckiej oraz lasy: Łańskie i Taborskie. Dominuje drzewostan iglasty, przeważnie sosna.
Podział administracyjny
edytujWojewództwo warmińsko-mazurskie podzielone jest na 19 powiatów i 2 miasta na prawach powiatu. W skład powiatów wchodzi 116 gmin: 16 miejskich, 34 miejsko-wiejskie i 66 wiejskich. Powierzchnia stan na 31 grudnia 2017[2] liczba ludności stan na 30 czerwca 2023[1]. NUTS 2 PL62.
Herb | Miasto na prawach powiatu | Populacja | Powierzchnia [km²] |
---|---|---|---|
Olsztyn | 167,844 | 88,33 | |
Elbląg | 113,195 | 79,82 |
Herb | Powiat | Populacja | Powierzchnia [km²] |
---|---|---|---|
Powiat bartoszycki | 52,919 | 1307,49 | |
Powiat braniewski | 37,653 | 1201,65 | |
Powiat działdowski | 61,719 | 953,93 | |
Powiat elbląski | 54,379 | 1415,58 | |
Powiat ełcki | 88,530 | 1112,79 | |
Powiat giżycki | 53,834 | 1119,51 | |
Powiat gołdapski | 25,015 | 772,29 | |
Powiat iławski | 89,962 | 1385,22 | |
Powiat kętrzyński | 57,445 | 1212,99 | |
Powiat lidzbarski | 38,356 | 925,00 | |
Powiat mrągowski | 47,686 | 1065,38 | |
Powiat nidzicki | 30,546 | 960,64 | |
Powiat nowomiejski | 43,822 | 693,93 | |
Powiat olecki | 32,110 | 873,60 | |
Powiat olsztyński | 129,698 | 2838,02 | |
Powiat ostródzki | 99,433 | 1766,29 | |
Powiat piski | 52,299 | 1774,58 | |
Powiat szczycieński | 66,720 | 1933,21 | |
Powiat węgorzewski | 20,983 | 693,22 |
Urbanizacja
edytujW województwie warmińsko-mazurskim jest 50 miast, z czego największymi z nich są Olsztyn, Elbląg i Ełk. Olsztyn jest głównym ośrodkiem przemysłu spożywczego, oponiarskiego i drzewnego oraz turystyki. Podkreślone zostały siedziby powiatów a wytłuszczone miasta na prawach powiatu. Liczba ludności według danych z dnia 30 czerwca 2023[1], powierzchnia z 31 grudnia 2017[2]. Wszystkie miasta województwa przynależą do krainy historycznej Prusy, lecz w ich obrębie wyodrębnia się kilka mniejszych krain. Przy niektórych miastach podano więcej niż jedną taką krainę historyczną, gdyż w niektórych przypadkach nie ma ściśle określonych granic lub (ze względu na rozbieżne kryteria) różne krainy obejmują te same tereny.
Nazewnictwo miejscowości i regionów
edytujW latach 1945–1950 Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych ponownie nazwała niektóre miejscowości i obiekty fizjograficzne (rzeki, jeziora) na terenie przyznanej Polsce południowej części byłych Prus Wschodnich. Istniejące wcześniej w polskim piśmiennictwie lub lokalnej mowie nazwy przemianowano na nowe, wcześniej nieistniejące, związane m.in. z zasłużonymi dla regionu postaciami[7][8]:
- Ządzbork – Mrągowo
- Lec lub Łuczany – Giżycko
- Rastembork – Kętrzyn
- Węgobork – Węgorzewo
- Dryfort – Srokowo
- Nibork – Nidzica
- Rudczane – Ruciane
- Jańsbork – Pisz
- Wartembork – Barczewo
- Zybork – Jeziorany
- Melzak – Pieniężno
- Braunsberga – Braniewo
- Pruski Holąd – Pasłęk
- Zełwałd – Zalewo
- Margrabowa – Olecko
- Barsztyn – Bartoszyce
- Barty – Barciany
- Lecbark – Lidzbark Warmiński
- Ostród – Ostróda
Demografia
edytujDane z 30 czerwca 2023[1]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 1 362 433 | 100 | 697 437 | 51 | 664 994 | 49 |
powierzchnia | 24 173,17 km² | |||||
gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
56 | 29 | 27 |
Według danych z 30 czerwca 2023 r. województwo miało 1 362 433 mieszkańców, co stanowiło 3,61% ludności Polski[1]. Średnia gęstość zaludnienia jest jedną z najniższych w kraju i wynosi 56 osób na km² (śr. gęstość zaludnienia w Polsce – 123 os./km²), a na obszarach wiejskich wynosi około 25 osób na km².
Województwo jest jednym z bardziej zróżnicowanych etnicznie regionem współczesnej Polski. Wśród mniejszości narodowych i etnicznych wyróżnić można: Ukraińców (11 881 osób, według spisu z 2002 r.), Niemców (4 311 osób, według spisu z 2002 r.), Mazurów (ok. 15 000), Warmiaków (ok. 4 000), Białorusinów (5 000 – 3 000), Romów (1 000), Litwinów (300 – 400), Tatarów, Rosjan i in.[potrzebny przypis]
Liczba | Udział | |
---|---|---|
Polacy
(Bez innych deklaracji) |
1,354,434 | 97,98% |
Inna niż polska | 27,798 | 2,01% |
Ukraińcy | 9,556 | 0,69% |
Niemcy | 4,717 | 0,34% |
Anglicy | 2,412 | 0,17% |
Białorusini | 1,331 | 0,10% |
Amerykanie | 757 | 0,05% |
Mazurzy | 639 | 0,05% |
Włosi | 599 | 0,04% |
Rosjanie | 585 | 0,04% |
Romowie | 419 | 0.03% |
Litwini | 418 | 0,03% |
Irlanczycy | 416 | 0,03% |
Żydzi | 371 | 0,03% |
Szwedzi | 353 | 0,03% |
Pozostali | 5,225 | 0,37% |
Ludność Ogółem | 1,382,232 | 100% |
- Piramida wieku mieszkańców woj. warmińsko-mazurskiego w 2014 roku.
Religia
edytujAdministracja i polityka
edytujSamorząd wojewódzki
edytujOrganem stanowiącym i kontrolnym jest Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego, składający się z 30 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Olsztyn.
Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem. Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego tworzą następujące osoby: Marcin Kuchciński (marszałek), Miron Sycz (wicemarszałek), Sylwia Jaskulska (wicemarszałek), Maria Bąkowska oraz Bogdan Bartnicki.
Lp. | Imię nazwisko | Okres urzędowania |
---|---|---|
1 | Jerzy Szmit | 1999 |
2 | Andrzej Ryński | od 1999 do 2006 |
3 | Jacek Protas | od 2006 do 2014 |
4 | Gustaw Marek Brzezin | od 2014 do 2023 |
5 | Marcin Kuchciński | od 2023 |
Administracja rządowa
edytujOrganem administracji rządowej jest Wojewoda Warmińsko-Mazurski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Olsztyn[10] przy alei Marszałka J. Piłsudskiego 7/9, gdzie znajduje się Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie. W ramach urzędu działają także 2 delegatury: w Elblągu i Ełku[11]. Obecnie funkcję wojewody pełni Radosław Król[12], a wicewojewodami są Mateusz Szauer i Zbigniew Szczypiński[13].
Lp. | Imię nazwisko | Okres urzędowania |
---|---|---|
1 | Zbigniew Babalski | od 1999 do 2001 |
2 | Stanisław Lech Szatkowski | od 2001 do 2005 |
3 | Adam Supeł | od 17 stycznia 2005 do 17 stycznia 2007 |
– | Anna Szyszka (p.o.) | od 18 stycznia do 1 kwietnia 2007 |
4 | Anna Szyszka | od 2 kwietnia do 29 listopada 2007 |
5 | Marian Podziewski | od 29 listopada 2007 do 8 grudnia 2015 |
6 | Artur Chojecki | od 8 grudnia 2015 do 2 listopada 2023 |
7 | Radosław Król | od 20 grudnia 2023 |
Ochrona przyrody
edytujŁącznie obszary chronione zajmują obszar 1126155,3 ha co stanowi 46,6% województwa[14].
W regionie znajduje się 8 parków krajobrazowych[15]:
Park Krajobrazowy | Rok powstania | Powierzchnia na terenie województwa |
---|---|---|
Brodnicki Park Krajobrazowy (częściowo) | 1985 | 4 336 ha |
Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy (częściowo) | 1990 | 8 588 ha |
Mazurski Park Krajobrazowy | 1977 | 53 655 ha |
Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego (częściowo) | 1993 | 22 405 ha |
Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej | 1998 | 14 620 ha |
Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich | 1994 | 7 151 ha |
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej | 1985 | 13 732 ha |
Welski Park Krajobrazowy | 1995 | 20 444 ha |
Według stanu na 2012 r. w województwie było 110 rezerwatów przyrody[16].
W granicach województwa wyznaczonych jest 71 obszarów chronionego krajobrazu, gdzie ochroną objęto 956 286 ha[17].
W 2010 r. na obszarze województwa znajdowało się 2576 pomników przyrody. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowiły pojedyncze drzewa (2155), grupy drzew (210), głazy narzutowe (108), aleje przydrożne (66) i 37 innych obiektów[18].
W 2010 r. na obszarze województwa wyznaczono 14[a] obszarów specjalnej ochrony ptaków oraz 41[b] obszary mające znaczenie dla Wspólnoty. Większość obszarów Natura 2000 znajduje się na terenach już chronionych jako parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu.
W 2010 r. na terenie regionu znajdowało się 297 użytków ekologicznych, zajmujących powierzchnię 4855 ha, 18 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych o powierzchni 21388 ha oraz jedno stanowisko dokumentacyjne Losy chroniące wyrobisko kredy jeziornej o pow. 2 ha[18].
Główne obszary leśne w województwie:
Kultura
edytujInstytucje kultury samorządu województwa
edytuj- Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie
- Centrum Spotkań Europejskich Światowid w Elblągu
- Centrum Polsko-Francuskie Côtes d’Armor Warmia i Mazury w Olsztynie
- Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku
- Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie
- Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
- Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
- Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku
- Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu
- Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie
- Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny w Olsztynie
Media
edytujNauka i oświata
edytujUczelnie publiczne
edytuj- Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu
- Akademia Policji w Szczytnie – uczelnia podlega MSWiA
- Uniwersytet Gdański – zamiejscowy ośrodek dydaktyczny w Elblągu (Wydział Nauk Społecznych)
Uczelnie niepubliczne
edytuj- Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna
- Mazurska Szkoła Wyższa w Ełku
- Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego
- Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania im. Tadeusza Kotarbińskiego
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych „Regent College” w Elblągu
- Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego w Warszawie – Ośrodek zamiejscowy w Elblągu
- Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, filia w Iławie
- Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie
- Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie – Wydział Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie.
- Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku filia w Ełku
- Wszechnica Mazurska w Olecku
- Prywatna Wyższa Szkoła Zawodowa w Giżycku
Seminaria duchowne
edytuj- Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie
- Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
- Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Ełckiej w Ełku[19]
Placówki naukowe
edytujInstytuty naukowe:
- Instytut Mazurski w Olsztynie
- Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie i Giżycku
- Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie
Stacje badawcze:
- Obserwatorium astronomiczne w Olsztynie
- Stacja Badawcza Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN w Mikołajkach
- Stacja Badawcza Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt PAN w Popielnie
- Stacji Obserwacji Sztucznych Satelitów – Obserwatorium satelitarne w Lamkówku
- Stacja Limnologiczna UMK w Iławie
- Stacja Terenowa Uniwersytetu Warszawskiego w Sajzach (1978–2016)[20]
- Stacja Terenowa Wydziału Biologii UW w Urwitałcie[20]
- Stacja Hydrobiologiczna Wydziału Biologii UW w Pilchach[20]
Bezpieczeństwo publiczne
edytujW województwie warmińsko-mazurskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Olsztynie i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[21].
Gospodarka
edytujW 2012 r. produkt krajowy brutto woj. warmińsko-mazurskiego wynosił 43,7 mld zł, co stanowiło 2,7% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 30,1 tys. zł (71,7% średniej krajowej), co plasowało warmińsko-mazurskie na 13. miejscu względem innych województw[22].
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. warmińsko-mazurskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3052,28 zł, co lokowało je na ostatnim miejscu względem wszystkich województw[23].
W końcu marca 2012 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 114,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 21,1% do aktywnych zawodowo[24].
Według danych z 2011 r. 11,2% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. warmińsko-mazurskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)[25].
W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. warmińsko-mazurskim wynosiła 22,2 mld zł, co stanowiło 2,3% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w warmińsko-mazurskim wynosiła 4,5 mld zł, co stanowiło 2,8% tej sprzedaży Polski[26].
Transport
edytujTransport drogowy
edytujDrogi międzynarodowe
edytuj- trasa europejska E77 – w województwie na odcinku drogi krajowej nr 7
- trasa europejska E28 – w województwie na odcinku dróg krajowych nr 7 22 54
Drogi ekspresowe
edytujw województwie warmińsko-mazurskim
- S5 – Ostróda – Grudziądz – ... – Wrocław
- S7 – Gdynia – Elbląg – Olsztynek – Warszawa – ... – Rabka (Zabornia)
- S16 – Olsztyn – Mrągowo – Ełk – Knyszyn
- S22 – Elbląg – przejście granicz. Grzechotki
- S51 – Olsztyn – Olsztynek
- S61 – Ostrów Mazowiecka – Łomża – Ełk – przejście granicz. Budzisko
Drogi krajowe
edytuj- nr 7 – (Żukowo – Gdańsk) – Elbląg – Pasłęk – Miłomłyn – Ostróda – Olsztynek Nidzica – Warszawa – ... – Rabka-Zdrój – przejście granicz. Chyżne
- nr 15 – (Trzebnica – Gniezno – Inowrocław – Toruń – Brodnica) – Nowe Miasto Lubawskie – Lubawa – Ostróda
- nr 16 – (Dolna Grupa – Grudziądz – Łasin) – Kisielice – Iława – Ostróda – Olsztyn – Barczewo – Biskupiec – Mrągowo – Nikutowo – Mikołajki Orzysz – Ełk – (Augustów – przejście granicz. Ogrodniki )
- nr 22 – przejście granicz. Grzechotki – Braniewo – Chruściel – Elbląg – (Malbork – ... – Gorzów Wielkopolski – Tudnica – przejście granicz. Kostrzyn nad Odrą )
- nr 51 – Olsztynek – Gryźliny – Stawiguda – Olsztyn – Dywity – Dobre Miasto – Lidzbark Warmiński – Plęsy – Bartoszyce – przejście granicz. Bezledy
- nr 53 – Olsztyn – Klewki – Pasym – Szczytno – Rozogi – Dąbrowy – (Myszyniec – Wydmusy – Kadzidło – Dylewo – Ostrołęka)
- nr 54 – Chruściel – Braniewo – przejście granicz. Gronowo
- nr 57 – Bartoszyce – Bisztynek – Biskupiec – Dźwierzuty – Szczytno – Wielbark – (Chorzele – Przasnysz – Maków Mazowiecki)
- nr 58 – Olsztynek – Zgniłocha – Jedwabno – Szczytno – Babięta – Stare Kiełbonki – Zgon – Ruciane-Nida – Pisz – Biała Piska – (Szczuczyn)
- nr 59 – Giżycko – Ryn – Mrągowo – Nikutowo – Piecki – Nawiady – Stare Kiełbonki – Spychowo – Rozogi
- nr 63 – Granica państwa – Rudziszki – Węgorzewo – Giżycko – Orzysz – Pisz – (Kolno – Łomża – ... – przejście granicz. Sławatycze )
- nr 65 – przejście granicz. Gołdap – Olecko – Ełk – Grajewo – Mońki – Białystok – przejście granicz. Bobrowniki
Drogi wojewódzkie
edytujŁączna długość dróg wojewódzkich w województwie warmińsko-mazurskim wynosi 1870,250 km.[potrzebny przypis]
- nr 503 – Elbląg – Tolkmicko – Pogrodzie
- nr 504 – Elbląg – Pogrodzie – Braniewo
- nr 505 – Frombork – Młynary – Pasłęk
- nr 506 – Chruściel – Stare Siedlisko – Nowica
- nr 507 – Braniewo – Pieniężno – Orneta – Dobre Miasto
- nr 508 – Jedwabno – Wielbark
- nr 509 – Elbląg – Młynary – Drwęczno
- nr 510 – Pieniężno – Lelkowo – Granica państwa
- nr 511 – Olsztyn – Lidzbark Warmiński – Górowo Iławeckie – przejście granicz. Bezledy
- nr 512 – Szczurkowo – Bartoszyce – Górowo Iławeckie – Pieniężno
- nr 513 – Pasłęk – Orneta – Lidzbark Warmiński – Kiwity – Wozławki
- nr 515 – (Malbork – Dzierzgoń) – Susz
- nr 519 – (Stary Dzierzgoń) – Zalewo – Małdyty – Morąg
- nr 520 – (Prabuty) – Kamieniec
- nr 521 – (Kwidzyn – Prabuty) – Susz – Iława
- nr 522 – (Górki – Prabuty – Trumieje) – Sobiewola
- nr 526 – Pasłęk – Śliwica – (Lepno – Myślice – Przezmark)
- nr 527 – (Dzierzgoń) – Rychliki – Pasłęk – Morąg – Łukta – Olsztyn
- nr 528 – Orneta – Miłakowo – Morąg
- nr 530 – Ostróda – Łukta – Dobre Miasto
- nr 531 – Łukta – Podlejki
- nr 536 – Iława – Sampława
- nr 537 – Lubawa – Frygnowo – Pawłowo
- nr 538 – (Radzyń Chełmiński – Łasin) – Nowe Miasto Lubawskie – Uzdowo – Rozdroże
- nr 541 – Lubawa – Lidzbark – (Żuromin – Dobrzyń)
- nr 542 – Rychnowo – Działdowo
- nr 544 – (Brodnica) – Lidzbark – Działdowo – (Mława – Przasnysz – Ostrołęka)
- nr 545 – Działdowo – Nidzica – Jedwabno
- nr 590 – Barciany – Korsze – Reszel – Biskupiec
- nr 591 – Mrągowo – Kętrzyn – Barciany – Michałkowo – przejście granicz.
- nr 592 – Bartoszyce – Kraskowo – Kętrzyn – Giżycko
- nr 593 – Miłakowo – Dobre Miasto – Jeziorany – Lutry – Reszel
- nr 594 – Bisztynek – Robawy – Kętrzyn
- nr 595 – Jeziorany – Barczewo
- nr 596 – Mnichowo – Bęsia – Biskupiec
- nr 598 – Olsztyn – Butryny – Zgniłocha
- nr 600 – Mrągowo – Kałęczyn - Szczytno
- nr 601 – Babięta – Nawiady
- nr 604 – Nidzica – Wielbark
- nr 609 – Mikołajki – Ukta
- nr 610 – Piecki – Ruciane-Nida
- nr 642 – Sterławki Wielkie – Ryn – Woźnice
- nr 643 – Wilkasy – Olszewo
- nr 650 – Barciany – Węgorzewo – Banie Mazurskie – Gołdap
- nr 651 – Gołdap – Żytkiejmy – (Szypliszki – Sejny)
- nr 652 – Kowale Oleckie – (Suwałki)
- nr 653 – Sedranki – (Bakałarzewo – Suwałki – Poćkuny)
- nr 655 – Kąp – Wydminy – Olecko – (Raczki – Suwałki – Tartak)
- nr 656 – Staświny – Zelki – Ełk
- nr 661 – Cimochy – Kalinowo
- nr 667 – Nowa Wieś Ełcka – Drygały – Biała Piska
Drogowe przejścia graniczne
edytuj- Rosja: Gronowo-Mamonowo
- Rosja: Grzechotki-Mamonowo
- Rosja: Bezledy-Bagrationowsk
- Rosja: Gołdap-Gusiew
Transport kolejowy
edytujTabor kolejowy
edytujWojewództwo warmińsko-mazurskie jest właścicielem 12 pojazdów zakupionych przez Urząd Marszałkowski.
Seria | Typ | Numery | Liczba | Producent | Źródło |
---|---|---|---|---|---|
EN57ALc | 5B/6B | 1785 | 1 | Pafawag[c] | [27] |
EN62 Elf | 21WE | 001 | 1 | Pesa | [28] |
EN98 Impuls | 37WE | 003 | 1 | Newag | [28] |
SA106 | 214M | 003, 008 ÷ 009 | 3 | Pesa | [28][29] |
SA133 | 218Mc | 013 ÷ 018 | 6 | Pesa | [28] |
Kolejowe przejścia graniczne
edytujTransport wodny
edytujNa obszarze województwa warmińsko-mazurskiego znajdują się 4 porty morskie: port Elbląg, port Frombork, port Nowa Pasłęka, port Tolkmicko oraz 1 przystań morska w Suchaczu.
W województwie utworzono 2 morskie przejścia graniczne: Elbląg i Frombork.
Transport lotniczy
edytuj- port lotniczy Olsztyn-Mazury (EPSY/SZY) – międzynarodowy port lotniczy koło Szczytna
- lotnisko Elbląg (EPEL/ZBG) – sportowe lotnisko w Elblągu
- lotnisko Olsztyn-Dajtki (EPOD/QYO) – sportowe lotnisko z nowo wybudowanym, oświetlonym asfaltobetonowym 800 m pasem w Olsztynie
- lotnisko Gryźliny (lotnisko Łańsk) – wielofunkcyjne lotnisko powojskowe/rządowe z trawiastym pasem 860 × 60 m koło Olsztynka
- lotnisko Olecko – lotnisko rekreacyjne
- lotnisko Kętrzyn-Wilamowo – sportowe lotnisko (poniemieckie wojskowe) koło Kętrzyna
- lotnisko Lidzbark – lotnisko powojskowe miało 46 ha, okolice Lidzbarka
- lotnisko Muszaki – nieczynne wojskowe lotnisko z 500 m asfaltowym pasem koło Nidzicy
- lotnisko Orneta – lotnisko powojskowe z 2000 m betonowym pasem koło Ornety
- lotnisko Rostki – dawna wojskowa baza lotnicza z zarośniętym trawą 2000 m pasem koło Orzysza
- lotnisko Wielbark – czynny, wojskowy drogowy odcinek lotniskowy koło Nidzicy[30][31]
- lotnisko Grajwo – lotnisko rekreacyjne koło Giżycka
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Obiekt wykazano w województwie mazowieckim.
- ↑ Obiekty wykazano w województwach kujawsko-pomorskim i podlaskim.
- ↑ Modernizacja w ZNTK Mińsk Mazowiecki.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2024-02-04] .
- ↑ a b c Urząd Statystyczny w Olsztynie [online], olsztyn.stat.gov.pl [dostęp 2020-02-13] .
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2014-07-24. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ geoportal.gov.pl. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-07-27].
- ↑ Raport o stanie lasów w Polsce 2012, Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2013, s. 78, ISSN 1641-3229 .
- ↑ a b c Miasto leży na pograniczu obu tych regionów.
- ↑ Miasta. antoranz.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-12)].
- ↑ Lista miejscowości – Polska.
- ↑ GUS, Tablice z ostatecznymi danymi w zakresie przynależności narodowo-etnicznej, języka używanego w domu oraz przynależności do wyznania religijnego [online], stat.gov.pl [dostęp 2024-03-24] (pol.).
- ↑ (Art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
- ↑ (§ 3. Statut WMUW w Olsztynie) Załącznik do Zarządzenia Nr 111 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 25 maja 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Warmińsko-Mazurskiego z 2009 r. Nr 83, poz. 1396).
- ↑ Radosław Król nowym wojewodą warmińsko-mazurskim [online], Radio Olsztyn [dostęp 2023-12-20] (pol.).
- ↑ Powołanie Wicewojewodów Warmińsko-Mazurskich – Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie – Portal Gov.pl [online], gov.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Michał Falandysz i inni, Ochrona środowiska 2011, Halina Sztrantowicz, Bartosz Pac, Ludwik Pawłowski, Dariusz Bochenek, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Departament Badań Regionalnych i Środowiska, 2011, s. 281, ISSN 0867-3217 (pol. • ang.).
- ↑ RDOŚ Olsztyn, wykaz parków krajobrazowych. [dostęp 2012-07-09].
- ↑ RDOŚ Olsztyn wykaz rezerwatów przyrody. [dostęp 2012-07-09].
- ↑ RDOŚ Olsztyn rejestr obszarów chronionego krajobrazu, stan na maj 2012. [dostęp 2012-07-09].
- ↑ a b Michał Falandysz i inni, Ochrona środowiska 2011, Halina Sztrantowicz, Bartosz Pac, Ludwik Pawłowski, Dariusz Bochenek, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Departament Badań Regionalnych i Środowiska, 2011, s. 309, ISSN 0867-3217 (pol. • ang.).
- ↑ Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Ełckiej.
- ↑ a b c Stacje terenowe [online], Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego [dostęp 2019-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-15] (pol.).
- ↑ Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112. uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27]. (pol.).
- ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2014, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 12 stycznia 2015, s. 625, ISSN 1230-5820 .
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 listopada 2011 r. (M.P. z 2011 r. nr 108, poz. 1099).
- ↑ Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (Stan na koniec marca 2012 r.). Główny Urząd Statystyczny, 2012-04-26. [dostęp 2012-05-20].
- ↑ Ubóstwo w Polsce w 2011r. Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. s. 15. [dostęp 2012-06-08].
- ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2011 (wybrane tablice), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 stycznia 2012, s. 58–59, ISSN 1230-5820 .
- ↑ Najdroższy EN57 w historii już u właściciela. 2018-10-18.
- ↑ a b c d D. Kalinowski. Impuls dla Warmińsko-Mazurskiego. „Świat Kolei”. 4/2015, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Polregio kupiło dwa autobusy szynowe SA106 [uzupełnienie] - Rynek Kolejowy [online], rynek-kolejowy.pl [dostęp 2024-04-26] .
- ↑ Paweł Bondaryk: DOL Wielbark po przebudowie. Zespół Badań i Analiz Militarnych, 2021-09-16. [dostęp 2024-02-04].
- ↑ Przemysław Gurgurewicz, Grzegorz Sobczak: Route 604 – Siły Powietrzne wracają na DOL po 20 latach. „Magazyn Militarny MILMAG”, 2023-09-30. [dostęp 2024-02-04].
Linki zewnętrzne
edytuj- Serwis informacyjny Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie
- Serwis informacyjny Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie
- Województwo warmińsko-mazurskie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2015-05-20] , liczba ludności na podstawie danych GUS.