Żukowo

Żukowo
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Żukowo - fragment miasta
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	kartuski
Gmina	Żukowo
Aglomeracja	trójmiejska
Data założenia	XIII w.
Prawa miejskie	1 stycznia 1989
Burmistrz	Wojciech Kankowski
Powierzchnia	4,73 km²
Populacja (2022); • liczba ludności; • gęstość	; 8135; 1409 os./km²
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-330
Tablice rejestracyjne	GKA
	Położenie na mapie gminy Żukowo Żukowo
	Położenie na mapie Polski Żukowo
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Żukowo
	Położenie na mapie powiatu kartuskiego Żukowo
	54°20′45″N 18°21′38″E/54,345833 18,360556
TERC (TERYT)	2205084
SIMC	0935127
	Urząd miejskiul. Gdańska 52; 83-330 Żukowo
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Żukowo (dodatkowa nazwa w j. kaszub. Żukòwò; niem. Zuckau, łac. Sucovia) – miasto nad Radunią w powiecie kartuskim w województwie pomorskim. Zaliczane do aglomeracji trójmiejskiej. Siedziba gminy Żukowo.

Według danych z 20 lipca 2020 Żukowo liczyło 8135 mieszkańców^[3].

Wieś norbertanek żukowskich w województwie pomorskim w drugiej połowie XVI wieku^[4].

Położenie Edytuj

Stacja kolejowa Żukowo Wschodnie

Położone na wschodnim skraju Pojezierza Kaszubskiego, 19 km na południowy zachód od Gdańska, na przecięciu drogi krajowej nr 20 i drogi wojewódzkiej nr 211. Tu zaczyna się droga krajowa nr 7. Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 201 Nowa Wieś Wielka – Gdynia Port ze stacją kolejową Żukowo Wschodnie oraz przystankiem Żukowo. Stacja Żukowo Zachodnie przy linii kolejowej nr 229 w 2023^[5]^[6] została odbudowana w ramach bajpasu kartuskiego^[a] realizowanego przez PKP PLK^[7].

Miasto jest członkiem Metropolitalnego Związku Komunikacyjnego Zatoki Gdańskiej. Przez Żukowo prowadzi niebieski szlak turystyczny Kartuski.

W latach 1975–1998 administracyjnie należało do woj. gdańskiego.

Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 4,73 km²^[8].

Historia Edytuj

W 1212 Mściwoj I gdański i jego żona Zwinisława ufundowali w Żukowie klasztor norbertanek^[9]. Przywilej fundacyjny spisano w l. 1212–1214, co należy uznać za datę założenia miejscowości. W kościele ponorbetańskim na ścianie przy wejściu wisi napisana odręcznie wzmianka o początkach Żukowa w języku polskim. Klasztor żukowski istniał do 20 listopada 1834, kiedy to został skasowany przez władze pruskie.

Kościół i klasztor ponorbertański

Norbertanki miały szczególne znaczenie dla szkoły żukowskiej haftu kaszubskiego (jego charakterystyczne elementy widoczne są w herbie miasta), która trwa do dziś. Znanymi hafciarkami w Żukowie były: siostry Jadwiga i Zofia Ptach oraz Maria Nowicka, a jest Wanda Dzierzgowska oraz Bernadeta Reglińska. W tutejszym muzeum parafialnym znajduje się ekspozycja haftów kaszubskich i innych rekwizytów związanych z życiem lokalnego kościoła i mieszkańców.

W 1920 pierwszym polskim wójtem został Florian Poćwiardowski z Poznania^[10].

Żukowo posiada prawa miejskie od 1 stycznia 1989.

Na terenie miasta znajdują się 2 pomniki przyrody w postaci dwóch ponad 500-letnich dębów.

Z Żukowa pochodzi Wiesław Mering, duchowny rzymskokatolicki, biskup diecezjalny włocławski w latach 2003–2021.

W 1948 utworzono w mieście Cmentarz Żołnierzy Radzieckich poległych w wyniku tzw. Operacji pomorskiej^[11].

Demografia Edytuj

Według danych z 31 grudnia 2010 miasto miało 6519 mieszkańców^[12].

Piramida wieku mieszkańców Żukowa w 2014 roku^[13].

Zabytki Edytuj

Kościół św. Jana

Młyny w dawnym majątku Norbertanek

kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, norbertanek, z XIII wieku^[14],
kościół św. Jana z 1604,
barokowa kaplica cmentarna św. Jana Nepomucena z 1754, postawiona dla upamiętnienia 9 zakonnic zamordowanych w 1226 przez Prusów, ob. na cmentarzu z XIX w.
działający w tym samym miejscu nieprzerwanie od XIII wieku młyn wodny i piekarnia, należące niegdyś do norbertanów,
stalowy most kolejowy nad rzeką Słupiną z 1927,
elektrownia wodna na Raduni w Rutkach z 1908–1911, uruchomiona 19 października 1910. Nieopodal most kolejowy o wysokości 30 m.

Kultura i rozrywka Edytuj

Haft kaszubski szkoły żukowskiej na torbie na zakupy

Ośrodki kultury Edytuj

Ośrodek Kultury i Sportu w Żukowie
Biblioteka Samorządowa

Imprezy cykliczne Edytuj

Pokonkursowa wystawa haftu kaszubskiego
Festyn parafialny
Festiwal Sportu w Żukowie
Żukowskie Biegi Przełajowe
Żukowskie Lato Muzyczne
Żegnaj Lato na Rock, Rock, Rock...

Wspólnoty wyznaniowe Edytuj

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia Miłosierdzia Bożego
- parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Świadkowie Jehowy:
- zbór Żukowo (w tym grupa ukraińskojęzyczna) (Sala Królestwa Dzierżążno, ul. Kartuska 8A)^[15].

Współpraca międzynarodowa Edytuj

Miasta i gminy partnerskie:

Wendelstein, Niemcy^[16]
Saint-Junien, Francja^[17]
Balvi, Łotwa^[18]

Uwagi Edytuj

↑ bajpas kartuski — kolejowa trasa objazdowa z Gdańska do Kartuz przez Gdańsk Kokoszki i Starą Piłę, w śladzie dawnych linii kolejowych nr 234 i 229. Powstała ona w związku z przygotowywaną przez PKP PLK elektryfikacją i budową drugiego toru na linii nr 201 Gdynia – Kościerzyna – Bydgoszcz. Prace przy bajpasie kartuskim składały się z dwóch części: modernizacji ok. 15 km istniejącej linii Gdańsk Kokoszki – Stara Piła – Żukowo – Glincz (należącej do PKP PLK i przez nią realizowanej) oraz odbudowy niespełna 1,5 km toru na odcinku Gdańsk Kiełpinek – Gdańsk Kokoszki (realizowanej przez spółkę PKM S.A. przy ścisłej współpracy z miastem Gdańsk).

Zobacz też Edytuj

Borcz
Jar rzeki Raduni
Przodkowo
Lisewo
Pomorska Droga św. Jakuba - odcinek Kaszubski Drogi św. Jakuba

Przypisy Edytuj

↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 17 listopada 1988 r. w sprawie utworzenia miasta Żukowo w województwie gdańskim. M.P. z 1988 r. nr 32, poz. 285
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ Aktualności - Gmina Żukowo ma już 40 tys. Mieszkańców! - Gmina Żukowo, www.zukowo.pl [dostęp 2020-08-16] .
↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 92.
↑ Bajpas kartuski na ukończeniu. Kiedy zakończenie prac?. kartuzy.info. [dostęp 2023-04-13].
↑ Bajpas kartuski czynny w tym roku? Według planów nowym szlakiem pociągi mają ruszyć jesienią. radiogdansk.pl, 2023-04-23. [dostęp 2023-05-06].
↑ Bajpas Kartuski czyli kolejowa oferta dobrych podróży z Kaszub do Gdańska. plk-sa.pl. [dostęp 2023-01-20].
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507 .
↑ Pommerellisches Urkundenbuch, wyd. M. Perlbach, Danzig 1882, nr 14, s. 12 - 13
↑ RyszardR. Ciemiński RyszardR., Album Kartuski, Gdańsk: Oficyna WydawniczaGraf, 1991, s. 30, ISBN 83-85130-28-4 .
↑ Cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej w Kartuzach, kartuzy.info [dostęp 2022-06-30] (pol.).
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118 .
↑ Żukowo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Żukowo: klasztor norbertanek, Dziedzictwo.ekai.pl [dostęp 2009-08-02] .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-18] .
↑ Wendelstein - Gmina Żukowo, www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .
↑ Saint-Junien - Gmina Żukowo, www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .
↑ Balvi - Gmina Żukowo, www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .

Linki zewnętrzne Edytuj

Oficjalna strona gminy
Żukowo (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 849 .

[bajpas-7] bajpas kartuski — kolejowa trasa objazdowa z Gdańska do Kartuz przez Gdańsk Kokoszki i Starą Piłę, w śladzie dawnych linii kolejowych nr 234 i 229. Powstała ona w związku z przygotowywaną przez PKP PLK elektryfikacją i budową drugiego toru na linii nr 201 Gdynia – Kościerzyna – Bydgoszcz. Prace przy bajpasie kartuskim składały się z dwóch części: modernizacji ok. 15 km istniejącej linii Gdańsk Kokoszki – Stara Piła – Żukowo – Glincz (należącej do PKP PLK i przez nią realizowanej) oraz odbudowy niespełna 1,5 km toru na odcinku Gdańsk Kiełpinek – Gdańsk Kokoszki (realizowanej przez spółkę PKM S.A. przy ścisłej współpracy z miastem Gdańsk).

[1] Uchwała Rady Państwa z dnia 17 listopada 1988 r. w sprawie utworzenia miasta Żukowo w województwie gdańskim. M.P. z 1988 r. nr 32, poz. 285

[gus2022-2] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[populacja2020-3] Aktualności - Gmina Żukowo ma już 40 tys. Mieszkańców! - Gmina Żukowo, www.zukowo.pl [dostęp 2020-08-16] .

[4] Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 92.

[5] Bajpas kartuski na ukończeniu. Kiedy zakończenie prac?. kartuzy.info. [dostęp 2023-04-13].

[6] Bajpas kartuski czynny w tym roku? Według planów nowym szlakiem pociągi mają ruszyć jesienią. radiogdansk.pl, 2023-04-23. [dostęp 2023-05-06].

[8] Bajpas Kartuski czyli kolejowa oferta dobrych podróży z Kaszub do Gdańska. plk-sa.pl. [dostęp 2023-01-20].

[9] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507 .

[Perlbach14-10] Pommerellisches Urkundenbuch, wyd. M. Perlbach, Danzig 1882, nr 14, s. 12 - 13

[album-11] RyszardR. Ciemiński RyszardR., Album Kartuski, Gdańsk: Oficyna WydawniczaGraf, 1991, s. 30, ISBN 83-85130-28-4 .

[12] Cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej w Kartuzach, kartuzy.info [dostęp 2022-06-30] (pol.).

[Ludność2010-12-13] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118 .

[populacja2016-14] Żukowo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[15] Żukowo: klasztor norbertanek, Dziedzictwo.ekai.pl [dostęp 2009-08-02] .

[16] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-18] .

[17] Wendelstein - Gmina Żukowo, www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .

[18] Saint-Junien - Gmina Żukowo, www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .

[19] Balvi - Gmina Żukowo, www.zukowo.pl [dostęp 2021-01-15] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]