Dzierzgoń

	Dzierzgoń
	Dzierzgoń
	; Widok Dzierzgonia od południa
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	sztumski
Gmina	Dzierzgoń
Prawa miejskie	7 kwietnia 1288
Burmistrz	Jolanta Szewczun
Powierzchnia	3,90 km²
Populacja (2017.12.31.); • liczba ludności; • gęstość	; 5413; 1387,9 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 55
Kod pocztowy	82-440
Tablice rejestracyjne	GSZ
	Położenie na mapie gminy Dzierzgoń Dzierzgoń
	Położenie na mapie Polski Dzierzgoń
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Dzierzgoń
	Położenie na mapie powiatu sztumskiego Dzierzgoń
	53°55′24″N 19°21′05″E/53,923333 19,351389
TERC (TERYT)	2216014
SIMC	0932726
	Urząd miejskipl. Wolności 1; 82-440 Dzierzgoń
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Dzierzgoń (dawniej Kiszporg/Kiszpork, niem. Christburg^[4]) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Dzierzgoń nad rzeką Dzierzgoń. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa elbląskiego. Dzierzgoń leży w historycznych Prusach Górnych^[5], na obszarze dawnej Pomezanii^[6]. Stanowi też część Powiśla^[7].

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Według danych z 1 stycznia 2018 Dzierzgoń liczył 5413 mieszkańców^[2].

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 3,90 km²^[8].

Miejsce obrad sejmików województwa malborskiego do 1610 roku (obok Sztumu)^[9].

HistoriaEdytuj

Osobny artykuł: Historia Dzierzgonia.

ZabytkiEdytuj

Dzierzgoń – pozostałości zamku krzyżackiego

Dzierzgoń, 1684

Dzierzgoń, XX w.

Plan Dzierzgonia, XX w.

Kościół Św. Trójcy i Św. Katarzyny, gotycki, z cegły, wznoszony etapowo od ok. 1310 r. do 1. poł. XIV w., odbudowany w 1682 r., przebudowany po 1730 r. (dobudowa kaplicy północnej) i w 1853 r. Pseudobazylika stropowa z wtopioną wieżą frontową, górą neogotycką.
Zespół Klasztorny – poreformacki, barokowy.
Cerkiew greckokatolicka Zesłania Ducha Świętego, zbudowany przed 1717 r. z wykorzystaniem wschodniej partii gotyckiej poprzedniej świątyni; salowy z kaplicą od południa.
Klasztor od północy, zbudowany po 1678 r., wielokrotnie przekształcany, m.in. po 1832 r. i po 1929 r.; założenie czteroskrzydłowe, piętrowe z wirydarzem.
Ruiny zamku krzyżackiego
Kaplica św. Anny

NazwaEdytuj

Kronikarz Jan Długosz określił miejscowość jako Dzrezgon (25 IX 1429) oraz wymienił określenie funkcji komtura dzierzgońskiego jako Dzirzgouiensis (26 V 1429), Dzirgouensis (14 VI 1430) i dalej jako Dzyrgon, Dzirgon, Dzyrgon. W tekście pokoju toruńskiego pojawiła się nazwa Dzierzgon^[10].

DemografiaEdytuj

Według danych z 2 maja 2013 r. miasto miało 5564 mieszkańców^[11].

Piramida wieku mieszkańców Dzierzgonia w 2014 roku^[2].

Wspólnoty wyznanioweEdytuj

Osobny artykuł: Dekanat Dzierzgoń.

Miasta partnerskieEdytuj

SportEdytuj

Klub sportowy Powiśle Dzierzgoń (IV liga piłki nożnej)

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

↑ admin | Polskie Zamki Gotyckie, zamkigotyckie.org.pl [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-07] .
↑ ^a ^b ^c Dzierzgoń w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
↑ Roman Czaja: Małe miasta na zjazdach stanów pruskich do 1454 roku, w: „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Archeologia”, t. XXVIII, z. 349, red. Jerzy Olczak. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 2001, s. 101. ISSN 0860-1232, ISSN 0137-6616
↑ Wojciech Zawadzki: M. Józefczyk, Z dziejów religijnych Pomezanii w XVII wieku, Tom I. Synteza dziejów, Malbork 2012, ss. 404; Tom II. Źródła do dziejów XVII-wiecznej Pomezanii, Malbork 2013, ss. 501 – recenzja, w: „Studia Elbląskie”, t. XV, red. nacz. Stefan Ewertowski. Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej, Elbląg 2014, s. 439. ISSN 1507-9058
↑ Dzieło najżywsze z żywych. Antologia reportażu o ziemiach zachodnich i północnych z lat 1919–1939, oprac. Witold Nawrocki. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1981, s. 150. ISBN 83-210-0210-2
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 31.
↑ GazdaG. Daniel GazdaG., Wielokulturowy Obiekt Warowny na Górze Zamkowej oraz Gród Cyplowy w Starym Dzierzgoniu. Studia i Materiały [dostęp 2019-08-29] (ang.).
↑ BIP, Dzierzgoń: Gmina Dzierzgoń, 2 maja 2013 .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2013-01-29] .

Linki zewnętrzneEdytuj

Dzierzgoń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 280 .
Strona internetowa miasta
Historia Żydów w Dzierzgoniu na portalu Wirtualny Sztetl

[1] admin | Polskie Zamki Gotyckie, zamkigotyckie.org.pl [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-07] .

[Populacja2018-2] Dzierzgoń w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[3] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.

[MP-4] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

[5] Roman Czaja: Małe miasta na zjazdach stanów pruskich do 1454 roku, w: „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Archeologia”, t. XXVIII, z. 349, red. Jerzy Olczak. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 2001, s. 101. ISSN 0860-1232, ISSN 0137-6616

[6] Wojciech Zawadzki: M. Józefczyk, Z dziejów religijnych Pomezanii w XVII wieku, Tom I. Synteza dziejów, Malbork 2012, ss. 404; Tom II. Źródła do dziejów XVII-wiecznej Pomezanii, Malbork 2013, ss. 501 – recenzja, w: „Studia Elbląskie”, t. XV, red. nacz. Stefan Ewertowski. Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej, Elbląg 2014, s. 439. ISSN 1507-9058

[7] Dzieło najżywsze z żywych. Antologia reportażu o ziemiach zachodnich i północnych z lat 1919–1939, oprac. Witold Nawrocki. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1981, s. 150. ISBN 83-210-0210-2

[8] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[9] Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 31.

[10] GazdaG. Daniel GazdaG., Wielokulturowy Obiekt Warowny na Górze Zamkowej oraz Gród Cyplowy w Starym Dzierzgoniu. Studia i Materiały [dostęp 2019-08-29] (ang.).

[Charakterystyka_Gminy_Dzierzgoń-11] BIP, Dzierzgoń: Gmina Dzierzgoń, 2 maja 2013 .

[12] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2013-01-29] .

[4]

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]