Czwórstyk

punkt geograficzny u zbiegu 4 granic państw czy innych jednostek geograficznych, analogiczny do trójstyku

Czwórstyk – punkt geograficzny u zbiegu granic czterech państw czy innych jednostek geograficznych, analogiczny do trójstyku. Idealny czwórstyk jest bardzo rzadko występującym przypadkiem.

Four Corners, miejsce w którym stykają się granice czterech stanów USA – Arizona, Kolorado, Nowy Meksyk, Utah

Przykłady czwórstyków

edytuj

Polska

edytuj

Między dwoma województwami a dwoma innymi państwami (54.36435°N 22.79228°E)[1]:

Między 4 gminami (województwo lubelskie):

Świat

edytuj

Między trzema państwami

edytuj

Półwysep Arabski (19°N 52°E – cztery prowincje trzech państw)[2]:

Między dwoma państwami

edytuj
 
Baarle-Nassau, Holandia (biały) i Baarle-Hertog, Belgia (żółty). Czwórstyk występuje w punkcie H2

Baarle (eksklawy – czwórstyk występuje w jednym miejscu)[3]:

Szczyt Sorgschrofen – enklawa austriackiej gminy Jungholz stykająca się z macierzystym terytorium tylko w jednym punkcie (tzw. granica krzyżowa)[4]:

Granica norwesko-szwedzka:

W jednym państwie

edytuj

  Stany Zjednoczone, Four Corners (36°59′56.31532″N 109°02′42.62019″W)[5]. Granice stanów:

  Kanada. Granice prowincji:

oraz terytoriów:

  Meksyk, Mojonera de los cuatro estados (24°33′00″N 100°48′00″W)[a][6]. Granice stanów:

  Argentyna (sporne)[b] (37°34′00″S 68°14′00″W). Granice prowincji:

Historyczne czwórstyki między państwami (krajami)

edytuj
 
Czwórstyk Vaalserberg (pocztówka z 1905)

Vaalserberg w latach 1830–1919[7]:

W latach 1922–1981[8]:

Obecnie nigdzie na świecie nie występują czwórstyki tego rodzaju.

Miejsca bliskie wystąpienia czwórstyku

edytuj
 
Granica Botswany i Zambii oddziela Namibię i Zimbabwe o zaledwie 155 metrów.

Między 4 gminami (województwo łódzkie, powiat tomaszowski), gdyż 3 metrowa granica między gminami Budziszewice a Czerniewice udaremnia wystąpienie czwórstyku, który by łączył gminy[9]:

Bardzo bliski zjawisku czwórstyku w latach 1967–1990 (do zjednoczenia obydwu państw jemeńskich) był układ granic w cieśninie Bab al-Mandab między: Etiopią, Dżibuti, Jemenem Północnym i Jemenem Południowym. Na zachodnim, afrykańskim brzegu Morza Czerwonego do cieśniny Bab al-Mandab w pobliżu jej najwęższego miejsca (ok. 26 km) schodziła granica między Etiopią a Dżibuti (do 1977 Francuskie Terytorium Afarów i Isów) zaś na wschodnim, azjatyckim (Półwysep Arabski) – granica między Jemenem Północnym i Jemenem Południowym (do którego należała wyspa Perim).

Obecnie idealny czwórstyk między państwami nigdzie nie występuje, ale są miejsca, gdzie dwa trójstyki znajdują się bardzo blisko siebie:

Stykanie się większej liczby granic

edytuj

Antarktyda:
Biorąc pod uwagę roszczenia terytorialne na Antarktydzie – które mocą Traktatu Antarktycznego zostały zawieszone do 2041 roku – biegun południowy byłby miejscem zetknięcia się granic stref wpływów aż 6 państw („sześciostyk”), są to: Argentyna, Australia, Chile, Francja, Nowa Zelandia i Wielka Brytania.

Arktyka:
Podobna sytuacja ma miejsce w Arktyce, której statusu nie uregulowano jednak dotąd żadną umową międzynarodową. Według teorii sektorów Arktyka powinna zostać podzielona między: Rosję, USA (Alaska), Kanadę, Danię (Grenlandia) oraz Norwegię, w związku z czym biegun północny stanowiłby punkt zetknięcia się granic tych 5 państw („pięciostyk”)[10].

  Filipiny:
W prowincji   Albay na szczycie wulkanu Mayon stykają się granice ośmiu gmin – w tym miasta Legazpi, stolicy prowincji.

  1. Hiszp. „Kamień graniczny czterech stanów”.
  2. Pomiary geodezyjne w 1966 roku podały w wątpliwość istnienie w tym miejscu idealnego czwórstyku.

Przypisy

edytuj