Lipsko
Lipsko – miasto w woj. mazowieckim, w powiecie lipskim. Położone nad rzeką Krępianką, na Wzniesieniach Południowomazowieckich, historycznie w Małopolsce, w ziemi radomskiej[2].
| ||||
 Kościół Świętej Trójcy w Lipsku | ||||
| ||||
| Państwo | ||||
|---|---|---|---|---|
| Województwo | ||||
| Powiat | ||||
| Gmina | ||||
| Data założenia |
1589 | |||
| Prawa miejskie |
1613 | |||
| Burmistrz |
Jacek Lucjan Wielorański | |||
| Powierzchnia |
15,7 km² | |||
| Populacja (31.12.2018) • liczba ludności • gęstość |
| |||
| Strefa numeracyjna |
+48 48 | |||
| Kod pocztowy |
27-300 | |||
| Tablice rejestracyjne |
WLI | |||
Położenie na mapie gminy Lipsko  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu lipskiego  | ||||
 51°09′30″N 21°38′57″E/51,158333 21,649167
| ||||
| TERC (TERYT) |
1409034 | |||
| SIMC |
0973613 | |||
Urząd miejski ul. 1 Maja 227-300 Lipsko | ||||
| Strona internetowa | ||||
| BIP | ||||
Miejscowość jest siedzibą powiatu, miejsko-wiejskiej gminy Lipsko.
Według danych z 31 grudnia 2012, miasto miało 5895 mieszkańców, w tym 2853 mężczyzn i 3042 kobiety[3].
Herbem Lipska jest herb szlachecki Dębno, którym pieczętowali się jego dawni właściciele.
PołożenieEdytuj
Miasto leży w południowej części województwa mazowieckiego, w południowej części Równiny Radomskiej[4].
Miasto jest położone na dwóch wzgórzach, rozdzielonych Krępianką.
Historycznie należy do Małopolski. Prywatne miasto szlacheckie, lokowane w 1589 roku, zdegradowane w 1869 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1958 roku[5], położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie radomskim województwa sandomierskiego[6]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. radomskiego, zaś przed 1975 do woj. kieleckiego.
SportEdytuj
W mieście funkcjonuje klub sportowy Powiślanka Lipsko.
DemografiaEdytuj
Dane GUS dotyczące faktycznego miejsca zamieszkania.
- Piramida wieku mieszkańców Lipska w 2014 roku[7].
HistoriaEdytuj
- kwiecień 1589 – pierwsze wzmianki jako o własności rodziny Krępskich, a potem Wolskich i Gostomskich, potem własność kasztelana radomskiego Mikołaja Oleśnickiego.
- 1613[potrzebny przypis] – nadano prawa miejskie i nastąpił rozwój w związku z położeniem na "szlaku wołowym" z Rusi do Wielkopolski i na Śląsk.
- 1614 – potwierdzenie przywilejów miejskich przez króla Zygmunta III Wazę, powstał kościół św. Trójcy z fundacji Mikołaja Oleśnickiego.
- XVIII w. – Lipsko od Oleśnickich zakupili Denhoffowie, potem Sanguszkowie i Kochanowscy.
- 1775 – nadano prawa organizowania targów w soboty i dziesięciu jarmarków rocznie przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
- 1860 – z pracy na roli żyło 96 mieszkańców, 34 z rzemiosła, nastąpił powolny upadek miasta.
- 1868 – utrata praw miejskich. W 1880 r. Juliusz Chodorowicz pisał o Lipsku: dawniej miasteczko, dziś osada, zamieszkała przez plemię izraelskie przeważnie.[8]
- 8 września 1939 – w synagodze hitlerowcy spalili 60 miejscowych Żydów.
- 1 stycznia 1956 – utworzenie powiatu lipskiego.
- 1957 – powstała Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Lipsku.
- 1 stycznia 1958 - odzyskanie praw miejskich.
- 1963 – powstała Przetwórnia Owocowo-Warzywna Hortex w Lipsku.
- 1975 – powstał Zakład Mleczarski w Lipsku i Zakład Produkcji Części Samochodowych FSC w Starachowicach.
- 1 stycznia 1999 – Lipsko zostało ponownie stolicą powiatu.
Wspólnoty wyznanioweEdytuj
- zbór Lipsko, Sala Królestwa[9].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ [1] GUS, Rocznik Demograficzny 2019.
- ↑ Franciszek Siarczyński: Opis powiatu radomskiego, Warszawa 1847, s. 77.
- ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2012 r.. stat.gov.pl. [dostęp 2014-07-31].
- ↑ Jerzy Kondracki, Andrzej Richling: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, 1994.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 46-47.
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Lipsko w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Polona, polona.pl [dostęp 2022-01-04].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-04-06].
BibliografiaEdytuj
- Robert Kąkol, Eryk Kacewicz i in., Polskie miasta i miasteczka, Warszawa: Reader's Digest, 2010, ISBN 978-83-60530-95-5
Linki zewnętrzneEdytuj
- Lipsko (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 295.