Kamienna Góra
Kamienna Góra (niem. Landeshut, cz. Kamenná Hora) – miasto w Polsce, województwie dolnośląskim, siedziba powiatu kamiennogórskiego i gminy wiejskiej Kamienna Góra, wchodzi w skład aglomeracji wałbrzyskiej, w Kotlinie Kamiennogórskiej, u podnóża Gór Kruczych będących częścią Gór Kamiennych w Sudetach Środkowych.
miasto i gmina | |||||
Panorama miasta | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Prawa miejskie |
1292 | ||||
Burmistrz |
Janusz Chodasewicz | ||||
Powierzchnia |
18,04[1] km² | ||||
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
75 | ||||
Kod pocztowy |
58-400 | ||||
Tablice rejestracyjne |
DKA | ||||
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||
50°47′03″N 16°02′08″E/50,784167 16,035556 | |||||
TERC (TERYT) |
0207011 | ||||
SIMC |
0936026 | ||||
Urząd miejski pl. Grunwaldzki 158-400 Kamienna Góra | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Według Spisu Powszechnego w 2021 r. miasto miało 17 998 mieszkańców. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 17 376 mieszkańców[1] (243. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosi 963,2 osób/1 km² (22. miejsce w województwie).
Położenie
edytujKamienna Góra jest położona w województwie dolnośląskim w powiecie kamiennogórskim. Jest położona centralnie w Kotlinie Kamiennogórskiej, będącej częścią Bramy Lubawskiej oraz częściowo na stokach Czarnego Lasu i Gór Kruczych w Sudetach Środkowych, nad rzeką Bóbr, u ujścia jego prawego dopływu Zadrny. Kamienna Góra jest ośrodkiem przemysłowym, handlowym i kulturalnym dla całego powiatu.
Miasto Kamienna Góra leży na Dolnym Śląsku.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Transport
edytujDrogi
edytujDzięki dogodnemu położeniu komunikacyjnemu łatwo stąd się dostać do większych miejscowości nie tylko województwa, ale i kraju. W mieście krzyżują się drogi:
Miasto dzielą niewielkie odległości z Wrocławiem (ok. 100 km) oraz ze stolicą Czech – Pragą (ok. 130 km). Do miasta można dojechać autobusami PKS-u i prywatnymi busami, które jeżdżą z Wałbrzycha do Kamiennej Góry.
Koleje
edytuj- 29 grudnia 1869 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 5,4 km) Kamienna Góra – Sędzisław, wraz ze stacją kolejową w Kamiennej Górze. Linia została zelektryfikowana w sierpniu 1921, natomiast drugi tor zbudowano w pierwszej dekadzie XX w. w ramach ówczesnej modernizacji sieci kolejowej Dolnego Śląska.
- 29 grudnia 1869 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 12,5 km) Kamienna Góra – Lubawka i dalej do Královca, zelektryfikowaną w sierpniu 1921.
- 2 października 1899 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 21,6 km) Kamienna Góra – Okrzeszyn i eksploatowaną w ruchu pasażerskim do stycznia 1954 (częściowo rozebrana w styczniu 1992). Na tej linii funkcjonował w latach 1899–1954 przystanek kolejowy Czadrówek, położony na obszarze Kamiennej Góry.
- W 1914 oddano do użytku odcinek łączący Marciszów z Dębrznikiem, zelektryfikowany 1 stycznia 1939.
Do 1945 przez przejście Lubawka – Královec kursowały pociągi pasażerskie i towarowe. Później pociągi pasażerskie dojeżdżały od strony polskiej jedynie do Lubawki i kursowały w relacjach Lubawka – Wałbrzych oraz Lubawka – Marciszów (Jelenia Góra). W 2001 zamknięto dla ruchu towarowego przejście Lubawka – Královec oraz łącznicę Krużyn (Dębrznik) – Marciszów Górny. Od tej pory pociągi pasażerskie musiały kursować przez Sędzisław. 3 maja 2004 z Kamiennej Góry odjechał ostatni pociąg pasażerski relacji Lubawka – Jelenia Góra obsługiwany szynobusem SA102-001[2].
W 2018 uruchomiono stałe połączenie Sędzisław przez Kamienną Górę do Lubawki, obsługiwane przez czeskie koleje motorakiem 810.
Komunikacja Miejska
edytujOd 2019 roku na terenie miasta funkcjonuje darmowa komunikacja miejska. Ruch prowadzony jest na 2 liniach[3].
Numer Linii | Trasa |
---|---|
1 | ul. Jeleniogórska - ul. Wałbrzyska - Ogrody działkowe (nowy cmentarz) |
2 | Sanatorium (DCR) - osiedle Antonówka |
Historia
edytujDokładny czas powstania pierwszej osady będącej zalążkiem dzisiejszej Kamiennej Góry nie jest znany. Początki miasta łączy się z osobą księcia Henryka I Brodatego, który miał zbudować w początkach XIII wieku budowlę obronną na Górze Zamkowej, u podnóża której, przy szlaku handlowym wiodącym przez Bramę Lubawską rozwinęło się podgrodzie – zalążek przyszłego miasta.
Pierwsze przekazy odnotowują nazwę miasta w języku niemieckim w formach Landeshut w 1232 roku i Landishute w 1249 roku. Miejscowość wzmiankowana jest również w łacińskim dokumencie z 1249 roku wydanym przez księcia Bolesława gdzie zanotowana została jako Landishute forensis auch Camena Gora[4][5]. W średniowieczu mieścił się tu nadgraniczny gród obronny i stąd niemiecka nazwa nawiązuje do strażnicy (niem. Land ‘kraj’ i Hut ‘straż’)[6][5][7]. Wówczas książę Bolesław Rogatka nadał benedyktynom z Krzeszowa prawo przekształcenia osady targowej w miasto na prawie niemieckim (magdeburskim). Zakonnicy jednak z nadanego im prawa nie skorzystali i przez kolejne lata osada w dotychczasowym kształcie prawdopodobnie powoli się rozwijała[8]. Około 1286 w kronikach wymieniany jest zamek kamienny, który podczas walk polsko-czeskich pełnił strategiczną rolę broniąc kresów księstwa świdnicko-jaworskiego[9].
W 1289 roku Bolko I Surowy odkupił od benedyktynów osadę, a w 1292 roku nadał jej ponownie prawa miejskie. W 1334 roku miasto książę Bolko II nadał przywilej warzenia piwa i handlu solą, od XIV w. rozwinęło się sukiennictwo, przed 1360 powstała w mieście komora celna[10]. Kamienna Góra była wielokrotnie obiektem walk, a w 1426 roku została zniszczona[10]. Ponownie miasto zostało zniszczone wraz z zamkiem podczas wojny husyckiej w 1446. Od XVI w. rozwinęło się tkactwo lnu oraz produkcja mezolami (wełna z domieszką lnu), a także handel płótnem na dużą skalę. Kamienna Góra słynęła wówczas z czterech dorocznych jarmarków i cotygodniowego targu płócien[9].
15.09.1590 r. odnotowano w Kamiennej Górze silne trzęsienie ziemi, tak mocne, że zawaliło się wiele kominów[11]
Znaczne zniszczenia przyniosła miastu wojna trzydziestoletnia, po której miasto zostało odbudowane w stylu barokowym. Kolejne zniszczenia przyniosły wojny śląskie. 23 czerwca 1760 roku, w czasie wojny siedmioletniej, odbyła się bitwa pod Kamienną Górą (tzw. „Pruskie Termopile”)[10]. W 1793 wybuchł pierwszy bunt tkaczy[9].
W 1813 roku, w czasie wojen napoleońskich, w pobliżu Kamiennej Góry miała miejsce koncentracja wojsk prusko-rosyjskich. Wówczas to car Rosji Aleksander I i król Prus Fryderyk Wilhelm III byli gośćmi w kamiennogórskim zamku Grodztwo (niem. Kreppelhof) i 10 sierpnia 1813 odbierają paradę wojsk na polach w okolicy Antonówki[12].
W XIX wieku używano w języku polskim nazwy Kamieniogóra[7] i spolszczonej nazwy niemieckiej Łańcut (por. Łańcut); znana także była postać Kamienna Góra[5]. Złe warunki bytowe i rozwój przemysłu kapitalistycznego wywoływał w I połowie XIX w. kolejne bunty tkaczy. W 1841 powstała pierwsza mechaniczna przędzalnia, w 1852 pierwsza tkalnia, a w 1874 fabryka obuwia[9]. W II połowie XIX wieku podejmowano próby eksploatacji węgla kamiennego[10]. W tym okresie miasto zyskało instalację gazową (w 1860) i oświetlenie elektryczne (w 1883)[10]. W połowie XIX w. rozebrano większość murów miejskich z bramami Dolną i Górną, a w 1873 renesansowy ratusz z 1564 stojący na środku rynku. W 1867 uruchomiono połączenie kolejowe z Sędzisławiem i Lubawką, w 1905 z Jelenią Górą i w 1914 z Marciszowem[9].
W końcu XIX w. Kamienną Górę nawiedziły kilkakrotnie groźne powodzie. Wysoka woda nawiedziła miasto 17 lipca 1882 r. Wówczas w potoku Absbach, noszącym dziś nazwę Bystra (niekiedy określa się go też mianem Opatówka, co nawiązuje do nazwy niemieckiej) utonęła młoda kobieta. Kolejna powódź podobnych rozmiarów nawiedziła miasto rok później. Kamienna tablica ukazująca stany rozlanych wód Bobru podczas tych dwóch powodzi zachowała się na budynku przy ul Jana Pawła II nr 7. Kolejna groźna w skutkach powódź miała miejsce w ostatnich dniach lipca 1897 r. Poza wielkimi zniszczeniami pochłonęła ona także wiele istnień ludzkich[13].
W czasie II wojny światowej do Kamiennej Góry przeniesiono część produkcji łożysk kulkowych z bombardowanej przez aliantów fabryki łożysk kulkowych w Schweinfurcie[14]. W lipcu 1944 utworzona zostaje w mieście filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[15]. 9 maja 1945 miasto zostało zajęte przez jednostki 21 Armii 1 Frontu Ukraińskiego. 28 maja przybywają oddziały 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego[16].
Po zakończeniu II wojny światowej polska administracja używała początkowo nazwy Kamieniogóra[17]. Nazwa w formie Kamienna Góra została zatwierdzona 7 maja 1946 roku[18].
W czasach Polski Ludowej w mieście funkcjonowały Zakłady Przemysłu Lniarskiego „Len”, Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Polgar”, zakłady skórzano-garbarskie „Karkonosze”, zakłady jedwabnicze, Fabryka Maszyn Włókienniczych „Dofama” oraz kamieniołomy kruszywa drogowego. Powstało duże sanatorium leczące gruźlicę kostno-stawową, miasto było ośrodkiem handlowym, usługowym, kulturalnym oraz administracyjnym dla regionu rolniczo-hodowlanego[9].
Gospodarka
edytujKamienna Góra jest znaczącym ośrodkiem przemysłowym z przemysłem włókienniczym, spożywczym i maszynowym. Do większych zakładów na terenie miasta należą:
- Dofama THIES sp. z o.o. w Kamiennej Górze[19],
- Spółdzielnia Mleczarska „KaMos” w Kamiennej Górze[20], (od 1 lipca 2024 - Spółdzielnia Mleczarska Mlekovita)
- Kowary Carpets sp. z o.o., tkalnia dywanów w Kamiennej Górze
- Świat Lnu sp.z o.o. Producent tkanin lnianych w Kamiennej Górze[21]
- Effect-System S.A. Druk wieloformatowy, produkcja tkanin[22]
- SOPP Packaging Sp. z o.o.
Ponadto w mieście istnieje Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości S.A., które miasto jest udziałowcem. Dysponuje ona terenami o powierzchni 240,8 ha w miejscowościach:
- Krzeszów,
- Lubawka,
- Nowogrodziec – Wykroty,
- Lubań,
- Jawor,
- Piechowice,
- Radomierz.
Strefa będzie działać do 31 grudnia 2026. Inwestorzy którzy tam zainwestują mogą korzystać z pomocy publicznej do wysokości 65% poniesionych nakładów. W KSSEMP S.A. funkcjonuje 27 inwestorów którzy reprezentują branże metalową, tekstylną, produkcję wyrobów dekoracyjnych, podzespołów do samochodów i wiele innych. Kapitał pochodzi z krajów takich jak Japonia, USA, Niemcy, Włochy, Holandia, Francja. Do większych firm należą:
- Joyson Safety Systems Poland sp. z o.o.,
- SOPP Polska sp. z o.o.,
- Ceramika Marconi sp. z o.o.,
- CM3-Polska sp. z o.o.,
- BDN sp. z o.o. Sp. Komandytowa (Grupa Wydawnicza Bauer)
- Lubatex sp. z o.o.,
- Autocam Poland sp. z o.o.,
- Kalibra sp. z o.o.,
- Palgetrans Handel-Transport sp. z o.o.,
- WEBER-Hydraulika sp. z o.o.,
- Dr.Schneider Automotive Polska sp. z o.o..
Kamienna Góra jest centrum usługowo-handlowym dla powiatu kamiennogórskiego. W mieście istnieją firmy usługowo-handlowe, siedziby banków, towarzystw ubezpieczeniowych, istnieją stacje benzynowe, dwa szpitale (szpital powiatowy oraz Dolnośląskie Centrum Rehabilitacji), market Kaufland, Intermarché, Bricomarché, Lidl, Biedronka, Aldi, Dino oraz sklepy sieci: Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”, Żabka, Neonet, Avans, Media Expert, Bodzio, Jysk.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[23]:
- miasto
- Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła, z gotyckim prezbiterium z XVI w.
- Kościół Bożego Ciała, ul. Katowicka, z 1560 r., 1884 r.
- Kościół Matki Bożej Różańcowej – poewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z lat 1709–1730 z XVIII w.; jeden z kościołów łaski zbudowanych przez protestantów na mocy układu w Altranstädt. Projektantem i budowniczym kościoła był śląski architekt Martin Frantz
- plebania
- cmentarz żydowski, ul. Katowicka, zabytkowa nekropolia założona w I poł. XIX w.
- zespół zamkowy, z XVI-XIX w.:
- park
- zamek Grodztwo w Kamiennej Górze – ruina zamku, renesansowego z XVI w., przebudowanego w XIX w.
- mury miejskie, z XV w.
- Ratusz w Kamiennej Górze, pl. Grunwaldzki, zbudowany w stylu neorenesansowym; zaprojektowany przez wrocławskich architektów (Richarda Gaze i Alfreda Böttchera); w 1905 r. zakończono jego budowę.
- budynek dworca kolejowego, ul. Jeleniogórska, 1869 r.
- wiata peronowa, drewn., j.w.
- zespół szpitalny dolnośląskiego centrum rehabilitacji:
- pawilon I i II
- budynek I d (żłobek)
- willa
- willa nr 1 i nr 2
- dom, ul. Miarki 17, z XVIII w., XX w.
- dom, ul. Miarki 27, z 1695 r., 1933 r.
- dom, ul. Miarki 30, z XVIII w., XIX w.
- dom, ul. Mickiewicza 2, z k. XIX w.
- sąd, al. Wojska Polskiego 36, z 1880 r.
- resursa kupiecka, ul. Okrzei 14, z 1805 r.
- budynek biurowy, ul. Waryńskiego 13, z l. 1882-1884
- dom, pl. Wolności 1 2 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15 16 18 24 27 30 z XVII-XX w.
- dom, ul. Żeromskiego 6, z drugiej poł. XVIII w., XIX w.
- dom, ul. Staszica (dec. Fornalskiej) 6, 1880 r.
- kamienica, ul. Wojska Polskiego 12, 2 poł. XVIII w.
inne zabytki:
- rynek otoczony kamieniczkami w stylu barokowym z XVII – XVIII w.
- zabytkowe podziemia i sztolnia – trasa turystyczna „Projekt Arado. Zaginione laboratorium Hitlera”[24].
- mauzoleum ku czci zamordowanych więźniów i jeńców wojennych w filii obozu koncentracyjnego Gross-Rosen oraz w obozach jenieckich na Górze Kościelnej (Parkowej)
- kamienny obelisk ustawiony na wzgórzu po prawej stronie drogi biegnącej do osiedla Antonówka. Obelisk ustawiony został w 1880 r. na pamiątkę parady wojsk koalicji antynapoleońskiej, która miała miejsce 10 sierpnia 1813 r.[25]
Struktura powierzchni
edytujWedług danych z 2023[1] Kamienna Góra ma obszar 18,04 km² (334. lokata w kraju), w tym:
- użytki rolne: 54%
- użytki leśne: 16%
Miasto stanowi 4,54% powierzchni powiatu.
Kultura
edytujW Kamiennej Górze działa Centrum Kultury, które jest organizatorem imprez kulturalno-rozrywkowych. W jego ramach prowadzone są zajęcia dla mieszkańców miasta[26].
Oprócz tego w mieście działa:
- Biblioteka Pedagogiczna (w ramach Powiatowego Centrum Edukacji[27] w Kamiennej Górze),
- Klub Seniora,
- Miejska Biblioteka Publiczna wraz z dwoma filiami[28],
- Muzeum Tkactwa przy placu Wolności 11 w barokowej kamieniczce, którego stałą ofertą są wystawy:
- „Z dziejów tkactwa ludowego”,
- „Z dziejów Kamiennej Góry”
- „Rozwój tkactwa i przemysłu włókienniczego w Kamiennej Górze”,
- „Dawna wieś dolnośląska”,
Oprócz tego muzeum organizuje także kilka wystaw czasowych o różnorodnej tematyce. Rokrocznie jesienią prezentuje wystawę „Sztuka włókna”, będącą wynikiem plenerów artystów europejskich. Muzeum organizuje także lekcje muzealne oraz zajęcia plastyczne i konkursy.
- Muzeum Tajemnic i Eksploracji (ul. Lubawska 4) (działa od maja 2024 r.)[29].
Oświata
edytujNa terenie miasta znajdują się placówki oświatowe prowadzone przez gminę miejską Kamienna Góra:
- Przedszkole Publiczne Nr 1 z Grupami Żłobkowymi ulokowane przy ul. Spacerowej,
- Przedszkole Publiczne Nr 2 znajdujące się przy ul. Tadeusza Kościuszki,
- Przedszkole Publiczne Nr 3 mieszczące się przy ul. Papieża Jana Pawła II,
- Szkoła Podstawowa nr 1 w Kamiennej Górze im. ks. Jana Twardowskiego zlokalizowana przy pl. Kościelnym[30],
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tkaczy Śląskich ulokowana przy ul. Jeleniogórskiej[31],
W mieście znajdują się także placówki oświatowe oraz placówki związane z oświatą prowadzone przez powiat kamiennogórski:
- Liceum Ogólnokształcące mieszczące się przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie 2
- Zespół Szkół Specjalnych[32] znajdujący się przy ul. Stanisława Staszica,
- Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego zlokalizowany przy ul. Traugutta[33],
- Powiatowego Centrum Edukacji znajdujące się przy ul. Papieża Jana Pawła II, które składa się z: Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, Biblioteki Pedagogicznej, Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli,
- Dziecięca Świetlica Środowiskowa zlokalizowana przy ul. Papieża Jana Pawła II.
Wspólnoty wyznaniowe
edytujNa terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół rzymskokatolicki[34]:
- Narodowy Kościół Katolicki:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski:
- filiał w Kamiennej Górze. Z powodu braku kaplicy, nabożeństwa w Kamiennej Górze zostały zawieszone i członkowie biorą czynny udział w życiu nabożeństwowym w zborze wałbrzyskim[36].
- Kościół Zielonoświątkowy:
- Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna:
- placówka misyjna w Kamiennej Górze[38]
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Kamienna Góra (Sala Królestwa ul. Bohaterów Getta 18A)[39]
Sport
edytuj- MKS Sudety Kamienna Góra – siatkówka mężczyzn
- Klub Sportowy Relax[40] – trójbój siłowy
- Kamiennogórski Klub Sportowy Olimpia – piłka nożna
- UKS Zadrna – szachy
- SIL „Kus – Kus”
- Klub Tańca Towarzyskiego „Fraszka”
- Kamiennogórska Grupa Biegowa „KGB”
- Józef Cyrankiewicz (1911–1989) – 16 listopada 1947 - 31 stycznia 2024 roku radni miasta Kamienna Góra podjęli uchwałę o utracie przez Józefa Cyrankiewicza tytułu Honorowego Obywatela[41]
- ks. Stanisław Książek (1931–2015) – 13 września 1997
- Tomasz Duda (1913–1997) – 14 listopada 1997
- ks. Wolfgang Gottstein (1934-2019[42]) – 26 maja 1999
- Stanisław Sadowski (1919–2007) – 26 maja 1999
- Tadeusz Niemas (1923–2015)– 26 października 2006
- Feliks Kaczmarski (1925–2009) – 26 października 2006
- Józef Poprawa (1913–2010) – 28 listopada 2007
- Kazimiera Ciosmak (ur. 1947) – 25 marca 2009
- bp Stanisław Dowlaszewicz (ur. 1957) – 4 czerwca 2009
- Franciszek Kuszel (ur. 1926) – 6 października 2009
- Roman Jakóbczyk (1936-2021[43]) – 5 czerwca 2013
- Bolesław Grzyb (ur. 1932) – 5 czerwca 2013
- Leon Święcicki (1924–2016[44]) – 5 czerwca 2013
- Stefan Hałubek – (1931) – 6 czerwca 2019[45]
- Bogdan Adamus (ur. 1949) – 2 czerwca 2022[46]
- Apolonia Lulek (ur. 1943) – 6 marca 2024[47]
Demografia
edytujDane z 30 czerwca 2015[48]:
30 VI 2015 | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 19 711 | 100 | 10 246 | 52 | 9465 | 48 |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
1095,6 | 569,2 | 526,4 |
Wykres demograficzny wykonany na podstawie strony http://www.polskawliczbach.pl/
Burmistrzowie od 1990 r.
edytujLp. | Imię i nazwisko | Lata |
---|---|---|
1. | Bolesław Grzyb | 26 VI 1990 – 29 VIII 1994 |
2. | Artur Zieliński | 29 VIII 1994 – 25 XI 1998 |
3. | Tadeusz Rycharski | 25 XI 1998 – 28 III 2002 |
4. | Henryk Różański | 10 IV 2002 – 2 VI 2002 |
5. | Andrzej Mankiewicz | 3 VI 2002 – 29 VIII 2003 |
6. | Artur Zieliński | 29 VIII 2003 – 20 VI 2006 |
7. | Artur Mazur (zarząd komisaryczny do czasu wyboru nowego burmistrza) | 12 VII 2006 – 30 XI 2006 |
8. | Krzysztof Świątek | 30 XI 2006 – 20 XI 2010 |
9. | Krzysztof Świątek | 21 XI 2010 – 30 XI 2014 |
10. | Krzysztof Świątek | 1 XII 2014 – 23 XI 2018 |
11. | Janusz Chodasewicz | 23 XI 2018 – |
Współpraca zagraniczna
edytujMiasto prowadzi współpracę zagraniczną z[49]:
03.03.2022 r. Rada Miasta Kamienna Góra uchyliła uchwałę w sprawie zawarcia umowy partnerskiej pomiędzy miastem Iwangorod w Rosji a miastem Kamienna Góra w Rzeczypospolitej Polskiej. Decyzja miała związek z agresją Rosji na Ukrainę[52][53].
Szlaki turystyczne
edytuj- Kamienna Góra – Marciszów
- Skalnik – Pisarzowice – Kamienna Góra – Boreczna – Chełmiec – Szczawno-Zdrój
- – Janowice Wielkie – Raszów – Kamienna Góra – Krzeszów – Jawiszów – Chełmsko Śląskie[54]
Sąsiednie gminy
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-07-22] (pol.).
- ↑ Analiza wygaszania popytu na linii Marciszów/Sędzisław-Kamienna Góra-Lubawka. [dostęp 2009-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-05)]. (pol.).
- ↑ Nowy rozkład jazdy komunikacji miejskiej [online], kamiennagora.pl [dostęp 2021-09-09] .
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 266.
- ↑ a b c Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Ossolineum. Wrocław. 1984. ISBN 83-04-01090-9.
- ↑ Maria Malec. Słownik nazw geograficznych Polski. 2003. WN PWN. 2007. ISBN 83-01-13857-2.
- ↑ a b Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, Wrocław [etc.]: Ossolineum, 1987, s. 99, ISBN 83-04-02436-5, OCLC 834818343 .
- ↑ Karl August Müller 1837 ↓, s. 528.
- ↑ a b c d e f Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas , Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 258–261 .
- ↑ a b c d e Janusz Czerwiński: Sudety. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 89–90. ISBN 83-7079-677-X.
- ↑ Stanisław Michalkiewicz (red.), Kamienna Góra. Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, Wrocław 1985, s. 53.
- ↑ Jan Lubieniecki, Z Dziejów Ziemi Kamiennogórskiej, Jelenia Góra 1996.
- ↑ Marian Gabrowski. Tablica przypominająca o powodziach w Kamiennej Górze. „Na Szlaku. Magazyn turystyczno-krajoznawczy”. XXXVIII (e-212 (408)), s. 18, czerwiec 2024. Oddział Wrocławski PTTK. ISSN 1230-9931.
- ↑ Zapomniane fabryki zbrojeniowe Hitlera.
- ↑ Abraham Kajzer , Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7 .
- ↑ Kamienna Góra. [dostęp 2009-01-26]. (pol.).
- ↑ Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196. isap.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-24)]..
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Dofama THIES sp. z o.o..
- ↑ Spółdzielnia Mleczarska KaMos.
- ↑ Świat Lnu Sp. z o.o..
- ↑ Effect-System S.A.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 58–59. [dostęp 2018-06-30].
- ↑ ProjektArado.Zaginione laboratorium Hitlera.
- ↑ Obelisk na polach Antonówki. kamiennagora.tvkg.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-16)]..
- ↑ Oficjalna strona Centrum Kultury. Formy działalności.. [dostęp 2013-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-29)]. (pol.).
- ↑ Powiatowe Centrum Edukacji.
- ↑ Miejska Biblioteka Publiczna w Kamiennej Górze.
- ↑ Majer A., 2024: Muzeum Tajemnic i Eksploracji otwarte. Odkrywca, 7, 8 2024, str. 12, 13
- ↑ Szkoła Podstawowa nr1 im. ks. Jana Twardowskiego w Kamiennej Górze.
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tkaczy Śląskich w Kamiennej Górze.
- ↑ Zespół Szkół Specjalnych.
- ↑ Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego. [dostęp 2018-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-04)].
- ↑ Parafie i dekanaty [online], diecezja.legnica.pl [dostęp 2023-07-27] .
- ↑ Problem z kościołem [online], powiatowa.info [dostęp 2023-07-27] .
- ↑ Kamienna Góra | Parafia E-A w Wałbrzychu. walbrzych.luteranie.pl. [dostęp 2019-08-21]. (pol.).
- ↑ Kontakt [online], kzjeruzalem.pl [dostęp 2023-07-27] .
- ↑ Zbory i placówki [online], chwe.pl [dostęp 2023-08-15] .
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .
- ↑ Klub Sportowy Relax. ksrelax.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-25)]..
- ↑ Honorowy Obywatel Kamiennej Góry stracił tytuł. [online], powiatowa.info, 31 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-31] (pol.).
- ↑ 17 grudnia 2019 r. zmarł Honorowy Obywatel Kamiennej Góryhttp://powiatowa.info/.
- ↑ Zmarł przewodnik, honorowy obywatelhttp://powiatowa.info/
- ↑ Nie żyje Leon Święcicki. kamiennagora.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-26)].http://www.kamiennagora.pl/.
- ↑ Stefan Hałubek Honorowym Obywatelem Miasta Kamienna Góra. czadrow24.pl
- ↑ Tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kamienna Góra dla Bogdana Adamusa – Relacje Regionalne. [dostęp 2022-06-04].
- ↑ Apolonia Lulek Honorowym Obywatelem [online], kamiennagora.pl [dostęp 2024-03-13] .
- ↑ Ludność w miejscowościach statystycznych (Narodowy Spis Powszechny 2021) Bank Danych Lokalnych [dostęp 2022-09-21] .
- ↑ Oficjalna strona miasta Kamienna Góra. Współpraca z zagranicą. [dostęp 2013-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-16)]. (pol.).
- ↑ Umowa podpisana.
- ↑ Rada Miasta podjęła uchwałę o współpracy partnerskiej.
- ↑ Trol InterMedia , BIP - Urząd Miasta Kamienna Góra [online], bip.kamiennagora.pl [dostęp 2022-03-04] (pol.).
- ↑ M. Jaksoń , Koniec współpracy [online], powiatowa.info - Kamienna Góra, Lubawka, Krzeszów, Chełmsko Śląskie - powiat kamiennogórski [dostęp 2022-03-04] (pol.).
- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2020-08-22].
Bibliografia
edytuj- Colmar Grünhagen, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866 (niem.).
- Karl August Müller: Vaterländische Bilder, in einer Geschichte und Beschreibung der alten Burgfesten und Ritterschlösser Preussens: ¬Die Burgfesten und Ritterschlösser Schlesiens (beider Antheile), so wie der Grafschaft Glatz, Tom 1. Glogau: Flemming, 1837.
- Kamienna Góra, 2001, E. Oleksiak, R. Plata, B. Pecio, M. Karasińska, M. Dańczak, M. Zdanowicz, wyd. Eureka, ISBN 83-88599-65-8.
- Dolny Śląsk na weekend, 2005, C. Skała, W. Brygier, wyd. Pascal, ISBN 83-7304-420-5.
- Dolny Śląsk, 2004, C. Skała, wyd. Pascal, ISBN 83-7304-523-6.
- Kamienna Góra, Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, praca zbiorowa pod red. Stanisława Michalkiewicza, Ossolineum 1985 ISBN 83-04-01818-7.
- Z Dziejów Ziemi Kamiennogórskiej, 1996, J. Lubieniecki, wyd. Karkonoskie Towarzystwo Naukowe, ISSN 0238-9940.
- Kamienna Góra. Fakty z przeszłości miasta do końca 1945 roku, 2002, J. Sarnecki, wyd. Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego
- Barbara Skoczylas – Stadnik, Ratusz w Kamiennej Górze. Legnica 2013
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona internetowa Kamiennej Góry
- Kamienna Góra Miasto Langhansa – gazetka poświęcona historii miasta
- Kamienogóra, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 773 .
- Zabytki Kamiennej Góry.