Jasło
ⓘJasło – miasto w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim, siedziba powiatu jasielskiego, położone w obrębie Dołów Jasielsko-Sanockich. Znajduje się ono na wysokości od 225 do 380 m n.p.m.[2] w miejscu połączenia trzech rzek: Wisłoki, Ropy oraz Jasiołki. Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. Jasło liczyło 32 727 mieszkańców i miało powierzchnię 36,52 km²[1]. Patronem miasta jest św. Antoni z Padwy[3].
miasto i gmina | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Prawa miejskie |
1262 (prawo polskie) 1365 (prawo niemieckie) | ||||
Burmistrz |
Adam Kostrząb | ||||
Powierzchnia |
36,52[1] km² | ||||
Wysokość |
225 do 380 m n.p.m. | ||||
Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
13 | ||||
Kod pocztowy |
38-200, 38-201, 38-211 | ||||
Tablice rejestracyjne |
RJS | ||||
Położenie na mapie Jasła | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||||
Położenie na mapie powiatu jasielskiego | |||||
49°44′52″N 21°28′17″E/49,747778 21,471389 | |||||
TERC (TERYT) |
1805011 | ||||
SIMC |
0953059 | ||||
Urząd miejski Rynek 1238-200 Jasło | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Położenie
edytujPowierzchnia miasta wynosi 36,52 km²[4]. Miasto stanowi 4,41% powierzchni powiatu. W granicach administracyjnych miasta funkcjonuje 16 osiedli: Bryły, Brzyszczki, Gamrat, Gądki, Górka Klasztorna, Hankówka, Kaczorowy, Kopernika, Krajowice, Mickiewicza, Niegłowice, Rafineria, Sobniów, Śródmieście, Ulaszowice i Żółków. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa krośnieńskiego.
Jasło leży w ziemi krakowskiej historycznej Małopolski[5].
Struktura powierzchni
edytujWedług danych z roku 2014[4] Jasło ma obszar 36,65 km², w tym:
- użytki rolne: 68%
- użytki leśne: 5%
Toponimia
edytujW pierwszych źródłach nazwa pojawia się w 1262 w postaci Jasieł[6]. W XIV-wiecznym dokumencie lokacyjnym występuje nazwa w jęz. niemieckim Jessel, Ieschil (1325)[7]. Nazwa jest pochodzenia słowiańskiego i pochodzi od nazwy rzeki przepływającej przez miasto; przypuszczalnie powstała od wyrazu jasny (błyszczący)[6], a konkretnie od prasłowiańskiego (J)ě(d)s z przyrostkiem ъlъ, co odpowiada polskim elementom: Jeś- || Jaś- i przyrostkowi -eł; jasieł „jasny, czysty”[8].
Wyraz „jesło” w okresie przedpolskim oraz staropolski wyraz „jasło” oznaczał „żłób” i pochodzi od czasownika „jeść” (utworzony na tej samej zasadzie jak słowo „mydło” od czasownika „myć”). Wyraz nie występuje w języku polskim, jedynie jego rzadko używane zdrobnienie „jasełka”.
Historia
edytujPo raz pierwszy nazwę Jasła zapisano w zabytku średniowiecznym, opiewającym Miracula Sancti Stanislai, wymieniając w nim również imiona jaślan, a wśród nich Gotszalka, noszącego tytuł archiprezbitera jasielskiego. Istotnym szczegółem w okresie rozwoju posiadłości klasztornych w powiecie jasielskim jest to, że wśród nich znalazło się również Jasło. Pierwszą wzmiankę o tym znajdujemy w roku 1262, w przywileju Bolesława Wstydliwego dla klasztoru cysterskiego w Koprzywnicy. Nadaje on osadzie Jasiel przywilej skarbowy i sądowy. Z innych dokumentów wynika, że cystersi otrzymać musieli tę osadę już w tzw. Fundatio primaeva, czyli w roku 1185. W każdym razie w połowie XIII wieku Jasło – zwane wtedy Jasiel lub Jasioł – było osadą o niemałym znaczeniu gospodarczym. Tu mianowicie znajdowało się jedno z ważnych małopolskich targowisk. W roku 1262 Bolesław Wstydliwy wystawił przywilej dla Jasła. Immunitet ten obejmował zwolnienia od monarszych ciężarów ekonomiczno-wojskowych, podatkowych i sądowych. Jasło miało się stać osadą o tzw. „wydzielonej gminie i mieście na prawie polskim”, a jego mieszkańcy mieli zwać się od tej pory obywatelami (łac. cives)[9].
Organizacja miejska Jasła, której skąpe ślady zachowały się w źródłach u schyłku XIV wieku i później, zawdzięczała swój początek dokumentowi Kazimierza Wielkiego wystawionemu w Sanoku 26 kwietnia 1365 roku. Tym dokumentem nadał król miasteczku Jasłu prawo niemieckie. W 1367 zwolnił je od ceł, zaś w 1368 r. dokonał formalnej zamiany miasta z cystersami. Zamiana ta została ostatecznie załatwiona w roku 1374 przez Elżbietę, królową regentkę, która dała cystersom odszkodowanie w postaci miasteczka Frysztak i wsi sąsiednich: Glinik i Kobyle. Połączenie części królewskiej i zakonnej miasta zostało w ten sposób zalegalizowane i stworzyło nowe podstawy organizacyjne miasteczka.
-
Urząd Miejski
-
Park miejski, glorietka z 1900
-
I LO w Jaśle, dawne gimnazjum
Parafia powstała w Jaśle przed 1325 rokiem, wcześniej Jasło należało do parafii w Zręcinie. Parafię jasielską niewątpliwie uposażyli biskup krakowski i król Władysław Łokietek. Pleban jasielski posiadał jako uposażenie nadany mu – być może w roku 1366 – folwark, przynajmniej jednołanowy z rolami i trzema sadzawkami, a ponadto pobierał dziesięcinę i meszne. W XVI wieku u zbiegu dzisiejszych ulic PCK, Szajnochy i Jagiełły zbudowano w Jaśle dwór obronny[10][11].
W latach 1648–1772 Jasło przeżywało okres upadku. Kilkakrotne okupacje Jasła: najpierw w roku 1655 przez wojska szwedzkie, potem w 1657 r. przez oddziały siedmiogrodzkie Jerzego II Rakoczego, a na początku XVIII w. ponownie przez wojska szwedzkie Karola XII, zrujnowały miasto doszczętnie. W dobie konfederacji barskiej, w latach 1768–1772, miasto znowu było narażone na zniszczenia ze strony zarówno konfederatów jak i Rosjan.
W wyniku I rozbioru Polski w 1772 r. Jasło stało się częścią Austrii, wchodząc w skład Galicji.
II połowa XIX wieku to czas autonomii galicyjskiej, zarazem okres szybkiego rozwoju miasta – powstały obiekty użyteczności publicznej, Kasa Oszczędności, Sąd Rejonowy, w latach 1896–1897 został założony Park Miejski. Niezmiernie ważnym bodźcem prorozwojowym było także otwarcie w 1884 r. tzw. Kolei transwersalnej, a następnie w 1890 r. linii kolejowej z Jasła do Rzeszowa. Ważnym wydarzeniem w historii miasta było założenie w roku 1868 gimnazjum (obecnie I Liceum Ogólnokształcące). We wrześniu 1900 roku Jasło wizytował władca austro-węgierski Franciszek Józef. W roku 1910 został założony klub piłkarski Czarni Jasło.
-
Widok ogólny, przed 1930
-
Rynek, przed 1918
-
Sąd obwodowy, 1900
-
Klasztor Panien Wizytek, 1917
II wojna światowa
edytujPo wybuchu II wojny światowej władze opuściły miasto, mieszkańcy wybrali na burmistrza radnego miejskiego i zasłużonego dla Jasła architekta Stanisława Leszczyc-Macudzińskiego. Sprawował on swój urząd przez 73 dni, przez władze hitlerowskie był uznawany za burmistrza komisarycznego do czasu aresztowania pod pretekstem ukrywania wyposażenia placówek pedagogicznych w synagodze jasielskiej, która została podpalona przez SS[12].
W ramach tzw. „dzikiej” akcji wysiedleńczej Polaków z obszaru Kraju Warty w grudniu 1939 r. na teren dzisiejszego województwa podkarpackiego trafiła bliżej nieokreślona liczba osób. Na pewno jeden transport przyjechał z Łodzi. Ogólnie, przez Kraków, został skierowany do Krosna, ale część ludzi wysadzono w Jaśle. W następnych miesiącach część z nich powróciła do miejsca zamieszkania lub w pobliże. Prawdopodobnie drugi transport miał miejsce w lutym 1940 roku. Tych ludzi ulokowano w jasielskim klasztorze. Również i część z nich powróciła do miejsca zamieszkania. Ilu pozostało do końca wojny lub na stałe w Jaśle, nie wiadomo. Zachowały się na ten temat tylko szczątkowe informacje, przede wszystkim wspomnienia wysiedlonych[13].
W nocy z 5 na 6 sierpnia 1943 roku oddział Armii Krajowej pod dowództwem por. Zenona Soboty „Korczaka” dokonał napadu na więzienie w Jaśle. Akcja nosiła kryptonim „Pensjonat”. Członkowie AK przebrani w mundury niemieckie oraz mówiący po niemiecku dostali się do wnętrza budynku wprowadzając w błąd strażników więziennych, po czym rozbroili ich. Uwolnili 120 więźniów[14]. Akcja zakończyła się sukcesem i więźniowie znaleźli schronienie w okolicznych lasach.
Wrzesień i październik 1944 roku to w Jaśle czas nasilania się niemieckiego terroru i początek akcji wysiedleńczej w rejonie. Wysiedlono najpierw mieszkańców okolicznych wiosek znajdujących się w strefie przyfrontowej, a 13 września zaczęto wysiedlać ludność z Jasła. Po wysiedleniu mieszkańców Niemcy rozpoczęli rabunek i niszczenie opustoszałego miasta. Podpalali i wysadzali w powietrze budynki publiczne i domy prywatne – było to działanie systematyczne i zaplanowane. Jasło zostało zniszczone w 97%. W 24. rocznicę zburzenia Jasła przez hitlerowców Rada Państwa PRL odznaczyła miasto Krzyżem Grunwaldu III klasy „za walkę o wolność i sprawiedliwość społeczną[15].
Po walkach 15–16 stycznia 1945 roku miasto w ramach operacji lwowsko-sandomierskiej zostało zajęte przez oddziały 38 Armii 4 Frontu Ukraińskiego[16] (po wojnie ku ich czci wzniesiono Pomnik Wdzięczności[17] w parku miejskim). W walkach wzięły też aktywny udział 2, 4 i 5 pułki artyleryjskie I Czechosłowackiego Korpusu Armijnego (co upamiętnia podarowany przez Czechosłowacką Armię Ludową pomnik-armata[18] na pl. Żwirki i Wigury; dzień 15 stycznia w okresie PRL był obchodzony w Jaśle jako „Dzień Artylerii Czechosłowackiej”)[15]. Po wojnie miasto zostało odbudowane.
Po roku 1989 oba pomniki zostały zdemontowane.
-
Siedziba Starostwa Powiatowego
-
Jasielski Dom Kultury
-
Kino Syrena
Współcześnie
edytujW 2009 roku, około 12 km na zachód od Jasła, w Trzcinicy, otwarto Skansen archeologiczny „Karpacka Troja”, oddział Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Jedna z największych atrakcji turystycznych w rejonie miasta. Jest to jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych w Polsce o wyjątkowym znaczeniu dla poznania pradziejów całej Europy środkowo-wschodniej.
4 czerwca 2010 roku Jasło nawiedziła powódź, która swoim zasięgiem objęła 1/3 miasta (głównie osiedla: Gądki, Rafineryjne i Mickiewicza). Ewakuowano ponad 1300 osób.
Jasło często nazywane jest „Stolicą Polskiego Wina”. Co roku w sierpniu organizowane są w Jaśle Międzynarodowe Dni wina.
Zmiany granic
edytuj- 31 grudnia 1961 do Jasła włączono części wsi Brzyszczki, Gorajowice i Hankówka[19].
- 1 stycznia 1970 do Jasła włączono Niegłowice, Sobniów i Żółków[20].
- 1 stycznia 1973 do Jasła włączono Gądki, Hankówkę i Kowalowy oraz kolejne części Niegłowic, Sobniowa i Żółkowa[21].
- 2 lutego 1977 do Jasła włączono Bryły, Brzyszczki, Gliniczek, Kaczorowy, Krajowice i Warzyce oraz części wsi Gorajowice, Kowalowy i Opacie[22].
Ludność
edytujDane z 24 lipca 2014[4]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 36 286 | 100 | 18 869 | – | 17 417 | – |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
955 | 526 | 429 |
- Piramida wieku mieszkańców Jasła w 2014 roku[25].
Architektura
edytujZabytki chronione prawnie w Jaśle:
- kolegiata pw. Wniebowzięcia NMP – kościół farny najstarszy zabytkowy kościół w mieście z XV, XVIII, XIX wieku, a także dzwonnica kościelna z połowy XIV, XV wieku. Budynek z kamienia w stylu gotyckim, był wielokrotnie niszczony; numer rejestru: 109/ZN/56 z 19.12.1956,
- kościół pw. św. Stanisława Biskupa wybudowany w latach 1892–1893. Wcześniej stanowił kaplicę gimnazjalną. Inicjatorami budowy byli: ówczesny dyrektor szkoły Klemens Sienkiewicz, jego żona Hermina oraz grono nauczycielskie[26]. W latach 70. w Jaśle wprowadzono nowy podział na parafie. Przekształcono kaplicę w nowy kościół (skrzyżowanie ulic Czackiego i Mickiewicza), stopniowo restaurowany od 2012 roku; numer rejestru: A-371/98 z 6.07.1998,
- cmentarz przy ul. Zielonej, założony w 1784 roku; numer rejestru: A-101 z 23.09.1986,
- dom przy ul. Kazimierza Wielkiego 1 z XIX w.; numer rejestru: A-380 z 3.09.1968,
- dom przy ul. 3 maja 23 z początku XX w.; numer rejestru: A-165 z 14.06.2006,
- Szkoła Wydziałowa Męska wraz z internatem z 1906 r. (ul. Sokoła 6), od roku 1906 do 1939 mieściła się tam Szkoła Wydziałowa Męska, 1945–1962 najpierw gimnazjum, a potem przekształcone z niego I Liceum Ogólnokształcące im. Króla Stanisława Leszczyńskiego, od 1962-Liceum Ekonomiczne, Szkoła Handlowa, obecnie dodatkowo Filia Akademii Ekonomicznej w Krakowie, IV Liceum Ogólnokształcące i inne instytucje; numer rejestru: A-113 z 6.10.1987,
- dom z oficyną przy Rynku 14 z 2. połowy XVIII; numer rejestru: A-35 z 26.06.2001,
- dom przy ul. Staszica 8 z końca XIX w.; numer rejestru: A-260 z 14.02.1992,
- dom przy ul. Staszica 12 z XIX w.; numer rejestru: A-126 z 1.11.1988,
- zespół pałacowy z 2. połowy XIX, obejmujący neogotycki pałac Sroczyńskich z 1858 oraz zabytkowy park; mieści się w dzielnicy Jasło-Gorajowice i jest siedzibą Zespołu Szkół Medycznych; numer rejestru: A-348 z 3.09.1968,
- zespół dworski obejmujący dwór wybudowany w latach 1730–1732 następnie przebudowany w 2. połowie XIX w. oraz park z przełomu XVIII/XIX, mieści się w dzielnicy Jasło-Niegłowice, przy ul. Gajowej; numer rejestru: A-120 z 10.08.1988.
-
Kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
-
Technikum Ekonomiczne, dawna Szkoła Wydziałowa Męska
-
Pałac Sroczyńskich, obecnie Zespół Szkół Medycznych
Obiekty historyczne:
- figura św. Jana Nepomucena z 1770 na środku rynku;
- dzwon „Urban” przy kościele farnym z 1613[27];
- kaplica cmentarna z lat 1859–1872 w stylu romańskim;
- fragmenty murów miejskich znajdujące się przy placu Bartłomieja z Jasła obok ZUS-u;
- współczesny kościół wizytek na miejscu kościoła zburzonego przez hitlerowców na wzgórzu zwanym Górką Klasztorną (nazwa ta początkowo potoczna pojawiła się po przybyciu do Jasła sióstr wizytek w 1903 roku, obecnie jest używana również w materiałach urzędu miejskiego[28]), lub też Miejską Górą;
- obelisk wzniesiony w 500. rocznicę zwycięstwa grunwaldzkiego na tymże wzgórzu;
- park miejski założony przez nauczyciela Teodora Bernardzikiewicza; znajduje się tam pomnik Tadeusza Kościuszki z 1879, grób nieznanego żołnierza z 1894, oraz altanka z maszkaronem zbudowana z okazji odwiedzin miasta przez cesarza Franciszka Józefa w 1900 roku;
- kamienice w Rynku, najstarsza pod nr 14 z piwnicami na wino z XVIII w.;
- Muzeum Regionalne w Jaśle przy ul. Kadyiego 11 w domu darowanym przez lekarza okulistę dr. Stanisława Kadyiego;
- budynek poklasztorny Franciszkanów przy ul. Mickiewicza 4, do roku 1965 pełniący tymczasowo funkcję kościoła, obecnie mieści poradnię rejonową. Podczas remontu w 2006 roku odkryto i odrestaurowano zabytkowe malowidło przedstawiające Matkę Boską;
- kościół Franciszkanów pw. św. Antoniego Padewskiego – w okresie międzywojennym świątynia pod tym wezwaniem znajdowała się przy ul. Mickiewicza. Po jej zniszczeniu w czasie II wojny światowej, zakonnicy zrezygnowali z odbudowy ruin i rozpoczęli przygotowania do budowy w nowym miejscu na rogu ulic 3 maja i Chopina. Do roku 1965 tymczasowo funkcje kościoła spełniał budynek klasztorny przy ul. Mickiewicza 4, obecnie znajduje się w nim poradnia rejonowa. W 1965 oddano do użytku największy w Jaśle kościół. Na froncie wykonano płaskorzeźby świętych zasłużonych dla Kościoła. Jeszcze przed beatyfikacją znalazła się tam figura o. Maksymiliana Kolbego. Mieści się w nim sanktuarium patrona Jasła, św. Antoniego Padewskiego.
-
Kościół św. Stanisława
-
Kościół św. Antoniego Padewskiego
-
Stary cmentarz, kaplica cmentarna
Transport
edytujPrzez Jasło przebiegają dwie drogi krajowe: 28 i 73 oraz droga wojewódzka: 992
- 28 Zator – Wadowice – Nowy Sącz – Gorlice – Biecz – Jasło (obwodnica miasta) – Krosno – Sanok – Medyka.
- 73 Jasło – Pilzno – Tarnów – Dąbrowa Tarnowska – Kielce – Wiśniówka
- 992 Jasło- Nowy Żmigród – Granica Państwa
Stacja kolejowa w Jaśle jest głównym węzłem kolejowym na południu województwa podkarpackiego. Ze stacji wychodzą linie: nr 106 w stronę Rzeszowa i nr 108 do Stróż i Zagórza. W Jaśle znajdują się też przystanki kolejowe: Jasło Fabryczna i Jasło Niegłowice.
W mieście działa Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej oraz Zakład Miejskiej Komunikacji Samochodowej. ZMKS Jasło obsługuje 14 linii miejskich oraz 26 pozamiejskich.
W 2013 powstało w mieście wielofunkcyjne lądowisko Ikar Jasło. Dysponuje trawiastą drogą startową o długości 400 m. Lądowisko należy do Jasielskiego Stowarzyszenia Lotniczego „Ikar”.
Najbliższe lotnisko obsługujące linie pasażerskie znajduje się w Jasionce. Posiada drugi co do długości pas startowy w Polsce.
Kultura
edytujMuzea
edytujOświata
edytujW Jaśle znajduje się kilkanaście placówek edukacyjnych oferujących naukę osobom o różnym poziomie wykształcenia: cztery szkoły podstawowe, gimnazjum oraz pięć zespołów szkół miejskich (szkoła podstawowa oraz gimnazjum w jednym budynku)[29]. Oprócz tego na terenie Jasła znajdują się także: trzy licea ogólnokształcące oraz pięć zespołów szkół ponadgimnazjalnych. W mieście znajdują się także trzy placówki szkół wyższych.
-
Podkarpacka Szkoła Wyższa
-
Szpital Specjalistyczny
-
Kryta pływalnia
Administracja
edytujWładze miasta: Adam Kostrząb - Burmistrz Miasta Jasła, Przemysław Baciak - Zastępca Burmistrza, Paweł Rzońca - Sekretarz Miasta, Jacek Borkowski - Skarbnik Miasta Jasła. Przewodniczącym Rady Miejskiej Jasła jest Marcin Węgrzyn.
Opieka zdrowotna
edytujLecznictwo szpitalne
edytujW 2016 r. został przygotowany przetarg na rozbudowę Szpitala Specjalistycznego w Jaśle. Pierwszy etap rozbudowy będzie zakładał budowę nowego skrzydła budynku, w którym znajdzie się nowy trakt operacyjny, centralna sterylizatornia oraz dwa nowe oddziały szpitalne. W maju 2017 r. ze względu na brak środków poinformowano opinię publiczną o rezygnacji z inwestycji. Miała to być najdroższa inwestycja w historii powiatu jasielskiego[30].
18 października 2017 roku w Starostwie Powiatowym w Jaśle podpisano umowę na dofinansowanie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014–2020 projektu pod nazwą „Rozbudowa i doposażenie Bloku Operacyjnego oraz Centralnej Sterylizacji Szpitala Specjalistycznego w Jaśle wraz z niezbędną infrastrukturą na rzecz zapewnienia kompleksowej opieki zdrowotnej”[31]. 29 listopada 2017 roku w Starostwie Powiatowym w Jaśle zawarto umowę między inwestorem – Szpitalem Specjalistycznym w Jaśle, a wykonawcą – Erbud S.A. z siedzibą w Warszawie na wykonanie prac budowlanych w ramach projektu pod nazwą „Rozbudowa i doposażenie Bloku Operacyjnego oraz Centralnej Sterylizacji Szpitala Specjalistycznego w Jaśle wraz z niezbędną infrastrukturą na rzecz zapewnienia kompleksowej opieki zdrowotnej”[32].
21 grudnia 2017 roku Rada Powiatu w Jaśle uchwaliła nowy statut szpitala[33].
-
Pomnik AK
-
Pomnik św. Antoniego, patrona miasta
-
Cmentarz wojenny nr 23
Wspólnoty wyznaniowe
edytujJasło należy do diecezji rzeszowskiej. Na terenie miasta jest 9 parafii, które należą do dwóch dekanatów: Jasło – Zachód oraz Wschód. Taki podział funkcjonuje od lat 70. XX wieku. W parafii Wniebowzięcia NMP przy ulicy Floriańskiej znajduje się dom zakonny sióstr michalitek, którego wspólnota liczy 6 sióstr. Na terenie parafii św. Antoniego Padewskiego przy ul. Szkolnej posługują siostry michalitki, które prowadzą tam przedszkole i żłobek. Natomiast w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa i Niepokalanego Serca NMP przy ul. Klasztornej znajduje się klauzurowy klasztor sióstr wizytek, którego wspólnota liczy 8 sióstr.
- Parafia Dobrego Pasterza w Jaśle,
- Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Jaśle,
- Parafia Matki Bożej Królowej Świata w Jaśle,
- Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle,
- Parafia Świętego Antoniego Padewskiego w Jaśle,
- Parafia św. Stanisława w Jaśle,
- Parafia Miłosierdzia Bożego w Jaśle,
- Parafia Chrystusa Króla w Jaśle,
- Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa i Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Jaśle,
- zbór „Arka”, mieszczący się przy ulicy Chopina 18[34]
- zbór Jasło (Sala Królestwa: Korczyna)[35][36]
- zbór (ul. Krasińskiego)[37].
-
Kościół i klasztor Sióstr Wizytek
-
Dawny spichlerz
-
Stacja PKP, lokomotywa parowa TKt48-102
Honorowi obywatele Jasła
edytuj- Roman Gabryszewski
- Władysław Michałowski[38]
- Michał Zachariasz (1903)[39]
- Kazimierz Badeni[40]
- Jan Stella-Sawicki
- Mieczysław Wieliczko (2009)
- Stanisław Zając
- Zbigniew Skrudlik
- Stanisław Zubel[41]
- Roksana Węgiel
- Florian Ziemiałkowski (1817–1900), polski działacz niepodległościowy, austriacki minister dla Galicji 1873–1888,
- Jan Paweł II
Współpraca zagraniczna
edytujJasło prowadzi współpracę z miastami z innych państw[42]:
|
|
-
Pomnik Chrystusa Króla
-
Kościół Chrystusa Króla
-
Kirkut
Zobacz też
edytujSąsiednie gminy
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
- ↑ Por. Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Warszawa, PWN, 2002. ISBN 83-01-13897-1.
- ↑ Jasło – Św. Antoni patronem miasta Jasła. jaslo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-05)].
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 roku. [dostęp 2014-07-27]. (pol.).
- ↑ Jacek Bochiński, Jarosław Zawadzki: Polska – nowy podział terytorialny. Przewodnik encyklopedyczny. Świat Książki, Warszawa 1999, s. 131. ISBN 83-72-27259-X.
- ↑ a b Kazimierz Rymut: Nazwy Miast Polski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 92. ISBN 83-04-02436-5.
- ↑ Maria Malec. Słownik nazw geograficznych Polski. 2003. WN PWN. ISBN 83-01-13857-2.
- ↑ Wojciech Krukar , Przyczynek nazewniczy do historii osadnictwa dorzecza górnego Sanu [online], biblioteka.sanok.pl, s. 3 [zarchiwizowane z adresu 2013-09-21] .
- ↑ Zdzisław Zarzycki , Sądownictwo dominialne w dobrach koprzywnickiego klasztoru cystersów do 1819 r. Wybrane zagadnienia, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, 13 (2), 2020 .
- ↑ Jan Gancarski (red.), Zamki w Karpatach, Krosno: Muzeum Podkarpackie, 2014, ISBN 978-83-936970-3-8 [dostęp 2024-10-22] .
- ↑ Bosakowie A. i B., "Koci Zamek" - nieznany dwór obronny w Jaśle, Rzeszowska Teka Konserwatorska, t. 3-4, 2002, s. 99-128
- ↑ UM Jasło, Biogram Stanisława Macudzińskiego. jaslo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-19)].
- ↑ Wysiedlenia i poniewierka, 1939–1945. Wspomnienia Polaków wysiedlonych przez okupanta hitlerowskiego z ziem polskich „wcielonych” do Rzeszy. Wybór i oprac. relacji Zespół. Wyd. Poznańskie. Poznań 1974, s. 559; relacja Mariana Wdówki.
- ↑ Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga, Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945, Wydawnictwo MON, Warszawa 1967.
- ↑ a b Zygmunt Czarnocki , Czesław Czubryt-Borkowski (red.), Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa: lata wojny 1939-1945, wyd. 4, Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 388, ISBN 978-83-217-2709-7 .
- ↑ Bolesław Dolata, Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa 1971, s. 599.
- ↑ H. Zych o pomniku wdzięczności Armii Czerwonej z jasielskiego parku [online], Jasło i region [dostęp 2018-12-07] (pol.).
- ↑ Niefortunna rocznica [online], Jasło net.pl [dostęp 2018-12-07] (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 46, poz. 249.
- ↑ Dz.U. z 1969 r. nr 32, poz. 274.
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327.
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 12.
- ↑ Mieczysław Wieliczko, Topografia i rozwój przestrzenny Jasła, Rocznik Jasielski 1970,1971 Tom II, s. 29–50.
- ↑ Raport demograficzny Jasła. Jasło i region. [dostęp 2015-11-30].
- ↑ Jasło w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Historia parafii św. Stanisława BM w Jaśle [online], Parafia św. Stanisława w Jaśle, 27 stycznia 2019 [dostęp 2024-03-10] (pol.).
- ↑ Maciej Grzyb: Jasło: Miasto-feniks, polska stolica wina i prekursor przemysłu naftowego. RMF24, 2013-11-23. [dostęp 2021-03-01]. (pol.).
- ↑ Mapa Jasła z użytą nazwą Górka Klasztorna. jaslo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-09)].
- ↑ Szkoły Podstawowe, Zespoły Szkół, Gimnazja. Urząd Miasta w Jaśle, 2008-09-10. [dostęp 2009-03-11]. (pol.).
- ↑ Jasielski szpital będzie rozbudowany [online], 22 października 2016 .
- ↑ Historyczne podpisy pod umową na dofinansowanie rozbudowy szpitala złożone [online], Teraz Jaslo [dostęp 2018-01-11] (pol.).
- ↑ W trosce o bezpieczeństwo zdrowotne mieszkańców powiatu jasielskiego [online], Teraz Jaslo [dostęp 2018-01-11] (pol.).
- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Podkarpackiego [online], edziennik.rzeszow.uw.gov.pl [dostęp 2018-01-11] (pol.).
- ↑ Strona www zboru „Arka” [online] [dostęp 2020-06-03] .
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-04-06] .
- ↑ Bogdan Hućko , Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa u Świadków Jehowy [online], jaslo.naszemiasto.pl, 14 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-14] .
- ↑ Środowisko wyznaniowe woj. krośnieńskiego, Krosno, 1998.
- ↑ Kronika. Hr. Michałowski obywatelem honorowym miasta Jasła. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 265 z 17 listopada 1901.
- ↑ Kronika. Obywatelstwo honorowe. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 97 z 29 kwietnia 1907.
- ↑ Szematyzm na rok 1895. Lwów: 1895, s. 3.
- ↑ Jasło ma nowych Honorowych i Zasłużonych Obywateli [online] .
- ↑ Strona Jasła, miasta partnerskie.
Bibliografia
edytuj- Sarna W., Opis powiatu jasielskiego, 1908, s. 232–233.
- Kotula F., Po rzeszowskim pogórzu błądząc, 1974, s. 280–289.
- Stanisław Kołodziejski, Średniowieczne rezydencje obronne możnowładztwa na terenie województwa krakowskiego; Kraków 1994
- Bosak A. „Koci Zamek” – nieznany dwór obronny w Jaśle, Rzeszowska teka konserwatorska 2002, s. 99–128.
- Laskowski A., Jasło w dobie autonomii galicyjskiej. Miasto i jego przestrzeń, 2007.
- Bosak A., Gródek i osada targowa w Jaśle w świetle przekazów kartograficznych, Późne średniowiecze w Karpatach Polskich, 2007, s. 463–492.
- Bosak A., „Koci Zamek”- nieznany dwór obronny w Jaśle, Archeologia Okresu Nowożytnego w Karpatach Polskich, 2008, s. 271–293
Linki zewnętrzne
edytuj- Historia Żydów w Jaśle na portalu Wirtualny Sztetl
- Jasło, miasto powiatowe, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 488 .
- Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona