Gorajowice (województwo podkarpackie)
Gorajowice – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Jasło[4][5].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
333[2] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RJS |
| SIMC |
0352816[4] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Jasło  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jasielskiego  | |
 49°45′52″N 21°29′12″E/49,764444 21,486667[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0352822 | Banasiówka | część wsi |
| 0352839 | Pod Lasem | część wsi |
Znaczna część przedwojennych Gorajowic została włączona do miasta Jasła. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Nazwa edytuj
Nazwa miejscowości pochodzi od właścicieli z rodu Gorajskich[potrzebny przypis] (Iwonia z Goraja, Piotr z Goraja, Dymitr z Goraja), którzy mieli tu swoje posiadłości w XIII i XIV w.{ Pierwsze wzmianki o osadzie pojawiają się w 1185 roku, w fundacji komesa Mikołaja Bogorii dla klasztoru w Koprzywnicy. Nazwę osady potwierdza także dokument Bolesława Wstydliwego z 1277 roku, zatwierdzający posiadłości cystersów koprzywnickich.
Historia edytuj
W 1474 roku Gorajowice zostały zniszczone przez najazd węgierski i zwolnione z obowiązku uiszczania podatków na okres pięciu lat.
We wsi istniał renesansowy dwór obronny, który był pierwotnie siedzibą wójta. Przejął go później wraz z urzędem wójtowskim starosta jasielski Brodecki, który wcześniej rezydował w Kocim Zamku w centrum Jasła[6]. Pozostałości tego dworu zachowały się w piwnicach obecnego pałacu z przełomu XIX/XX w.[7]
Dwór był kolejno siedzibą rodów ziemskich Piegłowskich, Piotrowskich, Trzecieskich, Łętowskich i Riegerów jako właścicieli gorajowickiego folwarku[8]. Pod koniec XIX w. majątek kupił Tadeusz Sroczyński, działacz i przemysłowiec naftowy. W latach 1901–1945 właścicielami wsi byli Marian i Izabela Sroczyńscy, którzy jako bezdzietni nie pozostawili po sobie spadkobierców. Dziedzic gorajowicki był ojcem chrzestnym bohatera narodowego mjra Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, który przyszedł na świat w Jaśle w 1897 roku (informacje o jego urodzeniu w pałacu są mylne, ponieważ według relacji ówczesnych właścicieli pałac znajdował się wówczas w remoncie i nie był zamieszkany[potrzebny przypis]). Neogotycki pałac Sroczyńskich zbudowany został w 1858 przez przedwojennych właścicieli wsi Gorajec[potrzebny przypis].
Czasy współczesne edytuj
Po wojnie na terenie majątku dworskiego utworzono państwowe gospodarstwo rolne (PGR). Pałac przekształcono w latach czterdziestych na siedzibę NKWD, później UB, a następnie na szpital. Po wybudowaniu nowego budynku szpitala w pałacu znajduje się Zespół Szkół Medycznych. Powstała też dzielnica domków jednorodzinnych. W Gorajcu zaś została ufundowana kapliczka przez rodzinę Sroczyńskich (obecnie znajduje się w tamtejszych lasach). W latach 1990-2000 powstało też osiedle bloków Jasielskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Na wzgórzu w Gorajowicach znajduje się też nadajnik Radia FAN.
31 grudnia 1961 część Gorajowic (190 ha) włączono do Jasła[9]. Kolejną część Gorajowic (5 ha) do Jasła włączono 1 lutego 1977[10].
Turystyka edytuj
– Gorajowice – Babia Góra (387 m n.p.m.) – Warzyce
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 34953
- ↑ Raport o stanie gminy w 2020. Stan ludności na 31.12.2020 s. 5 [dostęp 2022-01-20]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 321 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Bosak 2008 ↓, s. 283, 286, 289.
- ↑ Bosak 2008 ↓, s. 287, 289.
- ↑ Gorajowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 692.
- ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 46, poz. 249
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 12
Bibliografia edytuj
- Antoni Bosak, „Koci Zamek” – nieznany dwór obronny w Jaśle, [w:] Jan Gancarski (red.), Archeologia okresu nowożytnego w Karpatach polskich, Krosno: Muzeum Podkarpackie w Krośnie, 2008, s. 271–293, ISBN 978-83-923562-7-1.
Linki zewnętrzne edytuj
- Gorajowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 692.
- Opis wsi na stronie wirtualnejasło.pl
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona