Wikipedia

Wieś

jednostka osadnicza nieposiadająca praw miejskich lub statusu miasta

Wieś – jednostka osadnicza o zwartej, skupionej, lub rozproszonej zabudowie i istniejących funkcjach rolniczych, lub związanych z nimi usługowych lub turystycznych, nieposiadająca praw miejskich lub statusu miasta (art. 2 ustawy z 29 sierpnia 2003 o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych)[1].

Wieś Kabaty pod Warszawą w 1925
Świsłoczany, Polska
Hekelgem, Belgia
Dörflingen i okolice, Szwajcaria
Rybniště, Czechy
Monsanto, Portugalia
Žužemberk, Słowenia
Plan miejscowości Jagodowo, Bułgaria
Wieś Chełmiec w Województwie małopolskim
Wieś Przyszowa w Województwie małopolskim, widok zimowy

Zgodnie ze schematem aplikacyjnym załączonym do rozporządzenia z dnia 21 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji miejscowości, ulic i adresów, jest zaliczana do rodzaju miejscowości[2].

Definicje wsi edytuj

Definicja Marii Kiełczewskiej-Zaleskiej – wieś to osada, w której ludność zajmuje się uprawą roślin i chowem zwierząt[3].

Definicja Józefa Szymańskiego – zbiorowisko ludzi albo osiedla z należącymi doń gruntami[4].

Definicja Jana Turowskiego – wieś to społeczność lokalna, której funkcję produkcyjną uzupełnia funkcja rodziny i czyni to w sposób jednolity z zachowaniem kontroli społecznej[5].

Definicja Jana Tkocza – wieś to twór terytorialny mający granicę, rozłóg ziemi, siedlisko (zagrodę) stanowiące całość przestrzenną o określonych więzach społecznych oraz uprawnieniach prawnych[6].

Gospodarstwa domowe edytuj

Gospodarstwa domowe na wsi są zdecydowanie liczebniejsze niż w miastach. W 2008 r. w miastach zaledwie 6% stanowiły gospodarstwa o liczbie osób 5 lub więcej, tymczasem na wsiach było to około 19,6%. Na skutek zmian demograficznych również ta struktura ulegnie zmianom i tak w 2035 roku wielkości te będą wynosić odpowiednio: 5,6% oraz 14,0%[7].

Rodzaje układów przestrzennych edytuj

Rodzaje wsi edytuj

Wsie w Polsce edytuj

Liczba miejscowości wiejskich w Polsce (stan 06.03.2013)[8], a w nim[9]

  • podstawowych ogółem 52 543, w tym wsi 43 058, inny rodz. 9485
  • części integralnych ogółem 43 015, w tym części wsi, kolonii, osady 36 530, przysiółków 4731, o innym rodzaju 1754.

Według stanu w dniu 31 grudnia 2011 w Polsce było 40 540 sołectw[10].

Najludniejsze wsie w Polsce edytuj

Wsie liczące powyżej 7000 mieszkańców na podstawie danych z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w 2021[11][12]

  1. Józefosław (województwo mazowieckie) – 14 806 mieszkańców
  2. Plewiska (województwo wielkopolskie) – 14 160 mieszkańców
  3. Kozy (województwo śląskie) – 13 098 mieszkańców
  4. Koziegłowy (województwo wielkopolskie) – 11 598 mieszkańców
  5. Komorniki (województwo wielkopolskie) – 10 996 mieszkańców
  6. Jabłonna (województwo mazowieckie) – 10 981 mieszkańców
  7. Straszyn (województwo pomorskie) – 10 816 mieszkańców
  8. Kiełczów (województwo dolnośląskie) – 10 569 mieszkańców
  9. Banino (województwo pomorskie) – 9 806 mieszkańców
  10. Bolszewo (województwo pomorskie) – 9 780 mieszkańców
  11. Mierzyn (województwo zachodniopomorskie) – 9 766 mieszkańców
  12. Skórzewo (województwo wielkopolskie) – 9 559 mieszkańców
  13. Rokietnica (województwo wielkopolskie) – 9 369 mieszkańców
  14. Pawłowice (województwo śląskie) – 9 098 mieszkańców
  15. Zalasewo (województwo wielkopolskie) – 8 344 mieszkańców
  16. Świerklany (województwo śląskie) – 8 318 mieszkańców
  17. Zielonki (województwo małopolskie) – 8 240 mieszkańców
  18. Sierakowice (województwo pomorskie) – 8 184 mieszkańców
  19. Suchy Las (województwo wielkopolskie) – 8 145 mieszkańców
  20. Luzino (województwo pomorskie) – 8 014 mieszkańców
  21. Pogórze (województwo pomorskie) – 7 796 mieszkańców
  22. Wola (województwo śląskie) – 7 738 mieszkańców
  23. Bojszowy (województwo śląskie) – 7 690 mieszkańców
  24. Łodygowice (województwo śląskie) – 7 683 mieszkańców
  25. Smolec (województwo dolnośląskie) – 7 476 mieszkańców
  26. Jaworze (województwo śląskie) – 7 325 mieszkańców
  27. Raszyn (województwo mazowieckie) – 7 183 mieszkańców

Źródła dochodów ludności wiejskiej edytuj

W przeszłości o dochodach ludności wiejskiej stanowiło rolnictwo. Jeszcze w połowie lat 90. XX w. ponad połowa pracujących na terenach wiejskich pracowała w rolnictwie lub leśnictwie. W 2016 roku było to już 24%, a w 2018 roku 22%, przy czym odsetki te dotyczyły zarówno tych, dla których praca w rolnictwie była głównym, jak i tych, dla których była jedynie dodatkowym źródłem utrzymania[13]. W wyniku dezagraryzacji, i tym samym spadku liczby indywidualnych gospodarstw, dochody z działalności rolniczej stanowią coraz mniejszy procent dochodów ludności na obszarach wiejskich z 12,9% do 9,6% (w latach 2010–2020) na rzecz dochodów ze źródeł pozarolniczych.. Odnotowuje się natomiast wzrost odsetka dochodów z ubezpieczeń społecznych z 29,3% do 32,3% (w latach 2010–2020), co odpowiada tendencji zmian w strukturze wiekowej ludności wsi: coraz większa liczba osób w wieku emerytalnym. Zmiana kierunku migracji od 2001 z miasta na wieś wpłynęła na wzrost udziału dochodów z pracy najemnej w strukturze dochodów ludności wiejskiej, który w 2020 roku wynosił 55,1%. Udział dochodów z pracy na własny rachunek to 9,9%[14].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Barbara Wieliczko, Czym jest współczesna wieś? Definicje, klasyfikacje, ewolucja, [w:] Jerzy Wilkin i inni, Polska wieś 2022 : raport o stanie wsi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2022, ISBN 978-83-66849-54-9, OCLC 1334036880 [dostęp 2023-02-06].
  2. ↑ Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 21 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji miejscowości, ulic i adresów (Dz.U. z 2021 r. poz. 1368).
  3. ↑ Maria Kiełczewska Zaleska, Geografia osadnictwa, Warszawa 1972.
  4. ↑ J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2004.
  5. ↑ Jan Turowski, Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin 1993.
  6. ↑ Jan Tkocz, Organizacja przestrzenna wsi w Polsce, Katowice 1998.
  7. ↑ Damian Walczak, Pozafilarowe formy oszczędzania na emeryturę na przykładzie rodzinnych gospodarstw rolnych, Ubezpieczenia w Rolnictwie. Materiały i Studia 2012, nr 45, s. 41.
  8. ↑ TERYT, stat.gov.pl [dostęp 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-16].
  9. ↑ http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bip/BIP_liczba_miejscowosci_wiejskich_06032012.pdf dostęp dnia 2013.10.25.
  10. ↑ 2. Organizacja państwa, [w:] Mały Rocznik Statystyczny Polski 2012, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 23 lipca 2012, s. 82, ISSN 1640-3630.
  11. ↑ Lista wsi w Polsce. [dostęp 2021-10-18]. (pol.).
  12. ↑ GUS – Bank Danych Lokalnych, 2021 [dostęp 2022-09-05].
  13. ↑ Magdalena Szymańska, Raport o stanie wsi: wrasta poziom wykształcenia, ale ubywa rolników, [w:] tygodnik-rolniczy.pl, www.tygodnik-rolniczy.pl [dostęp 2023-02-06] (pol.).
  14. ↑ Barbara Chmielewska, Józef Stanisław Zegar, Z czego żyje wieś? Źródła dochodów ludności wiejskiej, ich ewolucja i zróżnicowanie, [w:] Jerzy Wilkin, Andrzej Hałasiewicz, Agnieszka Baer-Nawrocka, Polska wieś 2022 : raport o stanie wsi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2022, ISBN 978-83-66849-54-9, OCLC 1334036880 [dostęp 2023-02-06].

Bibliografia edytuj

  • Wilkin, J., Hałasiewicz, A., Baer-Nawrocka, A. (2022). Polska wieś 2022 : raport o stanie wsi. Warszawa: Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2022. ISBN 978-83-66849-54-9, OCLC:1334036880.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wieś&oldid=71776370”