Nowa Reforma
Nowa Reforma – dziennik ukazujący się w latach 1882–1928 w Krakowie. Powiązany z obozem demokratycznym[1].
.jpg) winieta z 1906 | |
| Częstotliwość |
dziennik |
|---|---|
| Państwo | |
| Adres | |
| Tematyka |
polityczno-informacyjna |
| Język |
polski |
| Pierwszy numer |
29 września 1882 |
| Ostatni numer |
3 sierpnia 1928 |
| Średni nakład |
(w 1913) 9000 egz. |
Charakterystyka
edytujJan Czerwiński, krakowski lekarz w 1881 roku zaczął wydawać pismo Reforma, które miało być organem centrowego ugrupowania „konserwatywno-postępowego”. Wydawcą pisma został Adam Asnyk, a w skład redakcji weszli: założyciel Towarzystwa rzemieślniczego „Gwiazda” Tadeusz Romanowicz, Mieczysław Pawlikowski i Bolesław Lutostański. Tymczasem Czerwiński „zawarłszy po cichu ugodę z stronnictwem stańczyków, przeciw któremu do walki wystąpił, przyrzekł im zamknąć założony przez siebie dziennik”. Redaktorzy i Asnyk poczuli się oszukani gdy Czerwiński zamknął pismo, a czytelników przekazał Gazecie Krakowskiej[2], która od numeru 203–229 ukazywała się pod tytułem Gazeta Krakowska i Reforma[3].
Pierwszy numer pisma ukazał się 29 listopada 1882 roku, a redakcja nadała mu tytuł Nowa Reforma. Skład redakcji pozostał niezmieniony, a prenumeratorom zapewniono bezpłatną kontynuacje prenumeraty do końca grudnia. Wydawcą pisma został Adam Asnyk, redaktorem odpowiedzialnym Tadeusz Rutowski, a w skład redakcji weszli: Bolesław Lutostański, Tadeusz Romanowicz i Mieczysław Pawlikowski[4].
Nowa Reforma wydrukowała w 1883 mowę T. Jendla w której autor dowodził, że Adam Mickiewicz czuł, że rola szlachty jest skończona, a siłą narodu jest lud. Opublikowanie mowy wywołało szeroki oddźwięk w prasie krakowskiej[5].
Na łamach pisma od 7 lipca do 24 września 1897 publikowane były „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego.
Od 1912 roku pismo było organem Polskiego Towarzystwa Demokratycznego, a podczas I wojny światowej było związane z Naczelnym Komitetem Narodowym[6]. W 1924 roku pismo kupił Marian Dąbrowski, a w 1927 weszło w skład koncernu IKC[6].
Pismo wychodziło w nakładzie 8500 egzemplarzy (1907)[6].
Redaktorzy naczelni
edytujRedaktorami i wydawcami dziennika byli Tadeusz Romanowicz, a po nim Lesław Boroński[7]. Od 1889 do 1894 redaktorem naczelnym był Adam Asnyk, zaś od 1894 do śmierci (23 kwietnia 1928) był Michał Konopiński (równolegle od 1889 redaktor odpowiedzialny wydań)[8][9][10]. Wydawcą „Nowej Reformy” w latach 1905–1924 był Adam Doboszyński[6]. W redakcji pisma pracował też Józef Rączkowski[11].
Przypisy
edytuj- ↑ † Redaktor Michał Konopiński. Nekrologi. „Dziennik Bydgoski”. Nr 97, s. 4, 26 kwietnia 1928.
- ↑ Edmund Jankowski, Z nie drukowanej korespondencji Asnyka, „Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” (3-4), 1951, s. 1058-1059.
- ↑ "Gazeta Krakowska: dawniej Gwiazdka Krakowska", [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 1, Kraków 2023, s. 400, ISBN 978-83-66253-47-6.
- ↑ Od redakcji i wydawnictwa, „Nowa Reforma” (1), 29 listopada 1882, s. 1 [dostęp 2024-08-04].
- ↑ Praca zbiorowa, Roczniki dziejów ruchu ludowego, Warszawa 1965, s. 25.
- ↑ a b c d "Nowa Reforma", [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 2, Kraków 2023, s. 53, ISBN 978-83-66334-92-2.
- ↑ Kronika. † Lesław Boroński. „Kuryer Rzeszowski”, s. 3, nr 11 z 14 marca 1897.
- ↑ Konstanty Srokowski. † Michał Konopiński. „Nowa Reforma”. Nr 96, s. 1–2, 4, 26 kwietnia 1928.
- ↑ † Michał Konopiński. „Dziennik Bydgoski”. Nr 96, s. 1–2, 4, 26 kwietnia 1928.
- ↑ Ś. p. Michał Konopiński. W: Dwudziestopięciolecie Syndykatu Dziennikarzy Krakowskich. 1937: Syndykat Dziennikarzy Krakowskich / Ilustrowany Kurier Codzienny, Kraków, s. 17.
- ↑ Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Warszawa 1989, s. 342.
Bibliografia
edytuj- Marian Jakubek: Prasa krakowska 1795–1918. Bibliografia