Wikipedia

Powiat augustowski

powiat w Polsce
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 23 cze 2024. Od tego czasu wykonano 3 zmiany, które oczekują na przejrzenie.

Powiat augustowski – powiat w Polsce (województwo podlaskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Augustów.

Powiat augustowski
powiat
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

TERC

2001

Siedziba

Augustów

Starosta

Piotr Rusiecki

Powierzchnia

1658,27 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności


58 068[1]

• gęstość

35 os./km²

Urbanizacja

55,56%

Tablice rejestracyjne

BAU

Adres urzędu:
ul. 3 Maja 29
16-300 Augustów
Szczegółowy podział administracyjny
Plan powiatu augustowskiego
Liczba gmin miejskich

1

Liczba gmin miejsko-wiejskich

1

Liczba gmin wiejskich

5

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Mapa powiatu

W skład powiatu wchodzą[2]:

Według danych z 31 grudnia 2019 roku[3] powiat zamieszkiwało 58 068 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 57 908 osób[4].

Położenie

edytuj

Powiat augustowski położony jest w północno-wschodniej Polsce w północnej części woj. podlaskiego. Od północy graniczy z powiatami suwalskim i sejneńskim. Od wschodu przebiega granica państwowa z Białorusią. Od południa sąsiaduje z powiatami sokólskim, monieckim i grajewskim, zaś od zachodu – z ełckim (woj. warmińsko-mazurskie). Powiat augustowski jest jednym z trzech powiatów polskiej części Suwalszczyzny (wraz z suwalskim i sejneńskim).

Pod względem fizykogeograficznym największa część powiatu leży na obszarze Równiny Augustowskiej, południowa część obejmuje fragment Wzgórz Sokólskich i Kotliny Biebrzańskiej, zaś zachodnia – Pojezierza Ełckiego.

W okolicy wsi Rudawka przy śluzie Kurzyniec działa sezonowo polsko-białoruskie osobowe przejście graniczne (od 1.05 do 1.10 w godz.7:00-19:00)[5].

Symbole

edytuj

Zgodnie ze statutem powiat posiada herb, flagę i sztandar[6]. Herb i flagę ustanowiono w 2001 r., zaś sztandar – w 2008[7].

Herb powiatu augustowskiego

edytuj

Tarcza trójdzielna z falą srebrną z lewa w skos.
W polu górnym błękitnym z prawa – mitra książęca złota.
Pole dolne – zielone.

Flaga

edytuj

Flaga trójdzielna z pasem srebrnym z lewa w skos.
W polu górnym błękitnym z prawa – mitra książęca złota.
Pole dolne – zielone.
Proporcje długości boków – 5:8.

Symbolika

edytuj
  • Mitra książęca złota: nawiązuje do herbu Augustowa – stolicy powiatu.
  • Pole błękitne: symbolizuje błękit nieba i wody Pojezierza Augustowskiego.
  • Fala srebrna: odnosi się do Kanału Augustowskiego oraz rzek powiatu.
  • Pole zielone: symbolizuje tereny leśne Puszczy Augustowskiej i upraw rolnych powiatu.

Demografia

edytuj

W II Rzeczypospolitej

edytuj

Według spisu powszechnego z 1921 roku, powiat w ówczesnych granicach zamieszkiwało 62384 osób, w tym 58896 (94,4%) Polaków, 2789 (4,5%) Żydów, 531 (0,9%) Rosjan, 92 (0,1%) Białorusinów, 42 (0,1%) Niemców, 11 Litwinów, 4 Rusinów, 1 Czech, 1 Estończyk i 17 osób nieznanej narodowości[8].

Współcześnie

edytuj

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2012):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
  Osób % Osób % Osób %
Ogółem 59 914 100 30 562 51,01 29 352 48,99
Miasto 33 289 55,56 17 519 29,24 15 770 26,32
Wieś 26 625 44,44 13 043 21,77 13 582 22,67

W 2010 r. powiat zajmował pod względem liczby ludności 202 miejsce[9].

  • Piramida wieku mieszkańców powiatu augustowskiego w 2014 roku[10]:
 

Stopa bezrobocia

edytuj

W listopadzie 2021 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosiła 2049 osób, a stopa bezrobocia wynosiła 9,2%[11].

Religia

edytuj

Według spisu powszechnego z 1921 roku, 56400 (90,4%) mieszkańców powiatu w ówczesnych granicach wyznawało rzymski katolicyzm, 4036 (6,5%) judaizm, 932 (1,5%) było staroobrzędowcami, 683 (1,1%) prawosławnymi, 289 (0,5%) protestantami, 23 grekokatolikami. 4 osoby zadeklarowały brak wyznania, a w przypadku 17 osób nie ustalono go[8].

Podział administracyjny

edytuj
Gminy w pow. augustowskim (2012)[12]
Herb Gmina Rodzaj Siedziba Sołectwa Obszar km² Obszar % Ludność Ludność % Osób/km²
 
 Augustów miejska Augustów – 81 4,88 30 799 51,41 380
 
 Lipsk miejsko-wiejska Lipsk 30 184 11,09 5512 9,2 29,96
 
 Augustów wiejska Augustów 36 267 16,09 6910 11,53 25,88
 
 Bargłów Kościelny wiejska Bargłów Kościelny 30 188 11,33 5795 9,67 30,82
 
 Nowinka wiejska Nowinka 26 204 12,30 2947 4,92 14,44
 
 Płaska wiejska Płaska 15 372 22,42 2600 4,34 6,99
 
 Sztabin wiejska Sztabin 39 363 21,88 5351 8,93 14,74
7 3 6 176 1659 100,00 59914 100,00 36,1

Gmina Płaska, której 82% powierzchni zajmują lasy, ma najniższą gęstość zaludnienia (ok. 7 os./km²) wśród wszystkich gmin w Polsce[13]. Najwięcej mieszkańców w pow. augustowskim ma gmina miejska Augustów, a wśród gmin wiejskich – gmina wiejska Augustów, najmniej – gmina Płaska. Największa jest gmina Płaska, najmniejsza – gmina miejska Augustów.

Miasta w pow. augustowskim (2012)[12]
Herb Miasto Obszar km² Obszar % Ludność Ludność % Osób/km²
 
 Augustów 81 4,88 30799 51,41 380,23
 
 Lipsk 5 0,30 2490 4,16 498
Ogółem 86 5,18 33289 55,56 387,08

Wartości procentowe w tabelach odnoszą się do powierzchni lub liczby ludności całego powiatu.

Transport

edytuj
 
Główne drogi w pow. augustowskim
 
Droga krajowa nr 8 w Sztabinie
 
Most na rzece Netcie w Augustowie
 
Droga wjazdowa do Lipska
 
Budowa obwodnicy Augustowa

Powiat augustowski położony jest na szlaku komunikacyjnym, prowadzącym do państw bałtyckich (Litwa, Łotwa, Estonia), północnej Rosji oraz Finlandii. Szlak obejmuje zarówno połączenie drogowe (Via Baltica[14]), jak i kolejowe (Rail Baltica).

Transport drogowy

edytuj

Długość dróg w pow. augustowskim w 2007[15]:

Rodzaj Długość (km) Obiekty inżynierskie
Krajowe 101,407 18 mostów, 114 przepustów
Wojewódzkie 61,729 2 kanały, 1 wiadukt, 9 mostów
Powiatowe 500,516 106 przepustów, 34 mosty
Gminne 568,000
Wszystkie 1163,472

W 2010 na terenie powiatu zarejestrowane były 35 402 pojazdy samochodowe[16].

Drogi międzynarodowe, krajowe i wojewódzkie

edytuj
Nr Rodzaj Skąd dokąd Przebieg w powiecie
E67 międzynarodowa
(trasa europejska) 		Helsinki – Praga identyczny jak DK8 (tzw. Via Baltica)
8 krajowa Kudowa-Zdrój – Budzisko granica z pow. sokólskim – Sztabin – Białobrzegi – Augustów – Szczebra – Nowinka – Olszanka – granica z pow. suwalskim
16 krajowa Dolna Grupa – Ogrodniki granica z pow. ełckim – Żarnowo Drugie – Augustów – Przewięź – Serski Las – Macharce – granica z pow. sejneńskim
61 krajowa Warszawa – Augustów granica z pow. grajewskim – Bargłów Kościelny – Netta Druga – Augustów
664 wojewódzka Raczki – Lipszczany granica z pow. suwalskim – Janówka – Mazurki – Augustów – Jasionowo – Lipsk – Lipszczany
673 wojewódzka Sokółka – Lipsk granica z pow. sokólskim – Lipsk – skrzyżowanie z DW664

Drogi krajowe w pow. augustowskim podlegają pod Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Białymstoku (rejony: Augustów i Suwałki)[17], zaś drogi wojewódzkie – pod Podlaski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Białymstoku[18].

Obwodnica Augustowa – fragment drogi krajowej nr 8 (odcinek jednojezdniowy) oraz drogi ekspresowej nr 61 (odcinek dwujezdniowy). Obwodnica na odcinku S61 ma długość 12,7 km,odcinek drogi ekspresowej S61 od węzła Raczki do węzła Lotnisko (Suwałki Południe).

Natężenie ruchu

edytuj

Średni dobowy ruch pojazdów silnikowych na drogach krajowych i wojewódzkich w powiecie augustowskim zmierzony przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w 2010[19][20]. Największe natężenie ruchu zanotowano w granicach Augustowa oraz na drogach krajowych nr 8 i 61.

Droga Odcinek lub punkt pomiarowy Liczba pojazdów na dobę
krajowa nr 8 Augustów – Olszanka 11 621
Augustów – Suchowola 8114
Augustów (3 przejścia) 17 215
18 752
17 767
krajowa nr 16 Augustów – granica powiatu 3900
Augustów (wylot) 4399
Augustów – Pomorze 3924
krajowa nr 61 Augustów – Rajgród 8277
wojewódzka nr 664 Augustów – Raczki 1564
Augustów (przejście) 4252
Augustów – Lipsk 1845
Lipsk – granica państwa 558
wojewódzka nr 673 Lipsk – Dąbrowa Białostocka 2458

Drogi powiatowe

edytuj

Drogi powiatowe i ulice powiatowe znajdujące się pod nadzorem Powiatowego Zarządu Dróg w Augustowie[21]:

Rodzaj Liczba Długość (km)
Drogi powiatowe zamiejskie 56 453,06
Ulice powiatowe miejskie w Augustowie 65 41,50
Ulice powiatowe miejskie w Lipsku 7 5,25
Razem 128 499,82

Ponadto w ciągu dróg powiatowych zamiejskich i miejskich znajdują się 34 mosty o łącznej długości 581,75 m[22].

Komunikacja autobusowa i miejska

edytuj

Połączenia autobusowe powiatu obsługuje głównie przedsiębiorstwo PKS Suwałki. Oprócz niego działają także przewoźnicy: PKS Białystok, PPKS Łomża, PKS Polonus, Veolia Transport Mazury. Autobusy kursują bezpośrednio do miast takich jak: Białystok, Ełk, Grajewo, Kraków, Łomża, Olecko, Olsztyn, Sejny, Suwałki, Warszawa, Węgorzewo, Wrocław[23].

W stolicy powiatu, Augustowie, działa od 1959 komunikacja miejska. 6 linii o łącznej długości 54 km obsługiwanych jest przez autobusy Zakładu Komunikacji Miejskiej[24]. W Augustowie funkcjonuje też kilka firm taksówkarskich[25].

Transport kolejowy

edytuj
 
Koleje w pow. augustowskim

Linia kolejowa nr 40

edytuj

Przez teren powiatu przebiega odcinek linii kolejowej nr 40 Sokółka-Suwałki (kilometraż: 45,2–87,8 km), o długości 42,6 km. Jest to linia jednotorowa, niezelektryfikowana, o znaczeniu państwowym. Maksymalna szybkość jazdy pociągów wynosi 90 km/h[15]. W granicach powiatu funkcjonują 2 stacje: Jastrzębna, Augustów (główna stacja powiatu), oraz 5 przystanków: Ostrowie Biebrzańskie, Balinka, Augustów Port, Blizna, Szczepki. Linia zarządzana jest przez PKP Polskie Linie Kolejowe. Pociągi pasażerskie i autobusy szynowe, obsługiwane przez PKP Intercity oraz Przewozy Regionalne, kursują bezpośrednio do Białegostoku, Suwałk, Szostakowa (na Litwie) i Warszawy[26]. Jeden z wariantów modernizacji międzynarodowej trasy kolejowej E75 (Rail Baltica) zakłada włączenie w nią linii kolejowej nr 40[27].

Wigierska Kolej Wąskotorowa

edytuj

W północnej części powiatu przy jeziorze Wigry biegnie fragment Wigierskiej Kolei Wąskotorowej (ok. 6,5 km[28]). Kolej wąskotorowa o szerokości toru 600 mm została zbudowana w 1916 w czasie okupacji niemieckiej w celu dostarczania drewna z wyrębów do tartaku w Płocicznie. Przewozy drewna zakończono w 1989. Od 2001 wyremontowana kolejka wykorzystywana jest do przejazdów turystycznych (od maja do września kursy regularne, pozostała część roku – na zamówienie[29]).

Transport wodny

edytuj
 
Kanał Augustowski w okolicach Suchej Rzeczki

W pow. augustowskim leży cały polski odcinek Kanału Augustowskiego (82 km i 3,5 km w strefie granicznej[30]), wybudowanego w latach 1824–1839. Kanał łączy rzeki Biebrza i Niemen. Na system kanału składają się sztuczne przekopy, uregulowane koryta rzek (Czarna Hańcza, Netta) oraz jeziora (m.in. Necko, Jezioro Białe Augustowskie, Jezioro Studzieniczne). Na terenie Polski znajduje się 14 śluz, zaś przez jedną przebiega granica z Białorusią. Odbudowa białoruskiej części kanału na początku XXI w. przywróciła możliwość dotarcia nim do Niemna. Współcześnie na kanale odbywa się głównie ruch turystyczny (spływy kajakowe, rejsy wycieczkowe). Do lat 90. XX w. wykorzystywany był do spławu drewna pozyskiwanego w Puszczy Augustowskiej.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych kanał ma klasę Ia (droga wodna o znaczeniu regionalnym, maks. długość statków z napędem i barek – 24 m, maks. szerokość – 3,5 m, maks. zanurzenie – 1 m)[31]. Kanał Augustowski oraz rzeki: Czarna Hańcza, Netta i Rospuda administrowane są przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie (Nadzór Wodny w Augustowie)[30][32].

Ochrona przyrody

edytuj
 
Jezioro Wigry we wsi Bryzgiel (Wigierski Park Narodowy)
Obszary ochrony przyrody w pow. augustowskim (2009)[16]
Forma ochrony Liczba Pow. w ha Pow. w km² % pow. powiatu
Parki narodowe 2 9 422,4 94,22 5,68%
Rezerwaty przyrody 10 3 570,5 35,71 3,22%
Obszary chronionego krajobrazu 4 101 380,0 1013,80 61,10%
Użytki ekologiczne 16 37,3 0,37 0,02%
Inne formy 3 603,3 36,03 2,17%
Ogółem (*) 110 806,9 1108,07 66,76%

(*) Obszary poszczególnych form ochrony mogą się pokrywać, zatem powierzchnia rodzajów nie sumuje się.

Na terenie powiatu augustowskiego położone są częściowo lub w całości poniższe formy ochrony przyrody[33].

Parki narodowe:

  1.   Biebrzański Park Narodowy
  2.   Wigierski Park Narodowy

Obszary chronionego krajobrazu:

  1. Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Biebrzy I”
  2. Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Rospudy”
  3. Obszar Chronionego Krajobrazu „Jeziora Rajgrodzkie”
  4. Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie”
 
Rezerwat Przyrody Perkuć

Rezerwaty przyrody:

  1. Rezerwat przyrody Brzozowy Grąd
  2. Rezerwat przyrody Glinki
  3. Rezerwat przyrody Jezioro Kalejty
  4. Rezerwat przyrody Jezioro Kolno
  5. Rezerwat przyrody Kozi Rynek
  6. Rezerwat przyrody Kuriańskie Bagno
  7. Rezerwat przyrody Mały Borek
  8. Rezerwat przyrody Perkuć
  9. Rezerwat przyrody Stara Ruda
  10. Rezerwat przyrody Starożyn

Ponadto zarejestrowanych jest 16 użytków ekologicznych i ponad 70 pomników przyrody.

Prawem międzynarodowym chronione są:

Starostowie

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  2. ↑ Powiat augustowski. Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku. [dostęp 2011-04-16].
  3. ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  4. ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
  5. ↑ Placówka Straży Granicznej w Płaskiej. Podlaski Oddział Straży Granicznej. [dostęp 2012-01-10].
  6. ↑ Insygnia. [dostęp 2011-01-03].
  7. ↑ Powiat augustowski – Insygnia. [dostęp 2011-01-03].
  8. ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924. [dostęp 2011-02-26].
  9. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r.. Główny Urząd Statystyczny. s. 23. [dostęp 2010-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-06)].
  10. ↑ Powiat augustowski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  11. ↑ Powiatowy Urząd Pracy w Augustowie, Stan i stopa bezrobocia 2021 [online], augustow.praca.gov.pl/ [dostęp 2022-05-16] (pol.).
  12. ↑ a b GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-10]. (pol.).
  13. ↑ Strona Gminy Płaska. [dostęp 2010-12-19].
  14. ↑ Nowy wariant trasy E67 zakłada poprowadzenie ją planowaną drogą S61.
  15. ↑ a b Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Augustowskiego na lata 2007–2013. Starostwo Powiatowe w Augustowie.
  16. ↑ a b Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2012-03-23].
  17. ↑ Dane o sieci dróg krajowych województwa podlaskiego. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Białymstoku. [dostęp 2012-03-21].
  18. ↑ Uchwała Nr VI /18/99 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie utworzenia jednostki budżetowej – Podlaskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Białymstoku. Podlaski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Białymstoku. [dostęp 2012-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-15)].
  19. ↑ Generalny pomiar ruchu w 2010 roku. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, 2010.
  20. ↑ Pomiar ruchu na drogach wojewódzkich w 2010 roku. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, 2010.
  21. ↑ Wykazy. Powiatowy Zarząd Dróg w Augustowie. [dostęp 2012-03-21].
  22. ↑ Wykaz obiektów mostowych w ciągu dróg powiatowych zamiejskich i miejskich Powiatowego Zarządu Dróg w Augustowie. Powiatowy Zarząd Dróg w Augustowie. [dostęp 2012-03-22].
  23. ↑ PKS w Suwałkach SA. [dostęp 2012-03-23].
  24. ↑ Zakład Komunikacji Miejskiej. Przedsiębiorstwo Transportowe Necko. [dostęp 2012-03-23].
  25. ↑ Postoje taxi. Augustow.pl. [dostęp 2012-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-05)].
  26. ↑ Twój Plan Podróży – rozkład jazdy pociągów. [dostęp 2012-03-22].
  27. ↑ Warszawa: Modernizacja linii do Białegostoku. Inforail. [dostęp 2012-03-21].
  28. ↑ Długość na podstawie: Mapa Google. [dostęp 2012-03-22].
  29. ↑ O Kolejce. Wigierska Kolej Wąskotorowa. Biuro Turystyczne Pensjonat Restauracja. [dostęp 2012-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-23)].
  30. ↑ a b Kanał Augustowski. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie. [dostęp 2012-03-22].
  31. ↑ Dz.U. z 2002 r. nr 77, poz. 695.
  32. ↑ Wykaz administrowanych rzek. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie. [dostęp 2012-03-22].
  33. ↑ Na podstawie bazy: Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [dostęp 2010-12-17].
  34. ↑ Ruch służbowy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 15 grudnia 1922 do 1 marca 1923 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, s. 23, nr 2 z 31 marca 1923. 
  35. ↑ Ruch służbowy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 15 grudnia 1922 do 1 marca 1923 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, s. 22, nr 2 z 31 marca 1923. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Powiat_augustowski&oldid=74080025”