Powiat wieluński
Powiat wieluński – powiat w Polsce (województwo łódzkie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Wieluń.
| powiat | |||||
 Rzeka Pyszna pomiędzy mostem drogowym (DK8) i kolejowym (LK181) w Dąbrowie k/Wielunia | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| TERC |
1017 | ||||
| Siedziba | |||||
| Starosta |
Marek Kieler | ||||
| Powierzchnia |
927,69 km² | ||||
| Populacja (31.12.2020) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
82,2 os./km² | ||||
| Urbanizacja |
30,73% | ||||
| Tablice rejestracyjne |
EWI | ||||
Adres urzędu: pl. Kazimierza Wielkiego 298-300 Wieluń | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 76 256 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 76 081 osób[3].
Historia edytuj
Utworzony w XIV wieku powstał na obszarze historycznej ziemi rudzkiej (wieluńskiej), istniejącej już od XIV w. Terytorialne ukształtowanie się powiatów zależało wówczas od miejsca odbywania się sądów, te zaś odbywały się w miejscach bardziej zaludnionych. Na przestrzeni wieków granice powiatu ulegały zmianom. W czasie okupacji hitlerowskiej został wcielony do III Rzeszy. Po wojnie odbudowano administrację powiatową wedle stanu z 1939 r. Kolejne zmiany, a zarazem duży cios ukształtowanej przez stulecia wspólnocie kulturalnej, ekonomicznej i społecznej, jaką na przestrzeni blisko ośmiu wieków była ziemia wieluńska, zadała reforma podziału administracyjnego państwa z 1 czerwca 1975 r. Powiat wieluński przestał istnieć, a jego obszar znalazł się w granicach dwóch województw: sieradzkiego i częstochowskiego.
Podział administracyjny edytuj
W skład powiatu wchodzą:
- miasto: Wieluń,
- gmina miejsko-wiejska: Wieluń,
- gminy wiejskie: Biała, Czarnożyły, Konopnica, Mokrsko, Osjaków, Ostrówek, Pątnów, Skomlin i Wierzchlas.
Powiat wieluński graniczy z pięcioma powiatami województwa łódzkiego: wieruszowskim, sieradzkim, łaskim, bełchatowskim i pajęczańskim, z jednym powiatem województwa śląskiego: kłobuckim oraz z jednym powiatem województwa opolskiego: oleskim.
Demografia edytuj
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 78 326 | 100 | 40 096 | 51,19 | 38 230 | 48,81 |
| Miasto | 24 432 | 31,19 | 12 912 | 16,48 | 11 520 | 14,71 |
| Wieś | 53 894 | 68,81 | 27 184 | 34,71 | 26 710 | 34,10 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu wieluńskiego w 2014 roku[4].
Gospodarka edytuj
Surowce edytuj
Na terenie powiatu wieluńskiego[5] znajduje się część złoża węgla brunatnego o zasobności ok. 490 mln ton.[5] Złoże nosi nazwę „Złoczew” i zlokalizowane jest 20 km na północ od Wielunia, na terenie gmin[6]: Ostrówek, Złoczew i Burzenin (na pograniczu powiatów wieluńskiego i sieradzkiego). Eksploatację złoża wstępnie planuje się na lata 2025–2045[7]. Wydobyty węgiel będzie transportowany do elektrowni Bełchatów. Transport do elektrowni będzie najprawdopodobniej odbywał się za pomocą przenośników taśmowych[8].
Transport edytuj
Transport drogowy edytuj
Przez powiat przebiegają drogi krajowe i międzynarodowa:
- droga krajowa nr 74 relacji: S8 – Wieluń (obwodnica) – Piotrków Trybunalski – Kielce – Zamość – granica państwa (UA)
- droga krajowa nr 43: Wieluń – Częstochowa
- droga krajowa nr 45: Racibórz – Opole – Kluczbork – Wieluń – Złoczew – (Poznań/Łódź)
oraz wojewódzkie:
- nr 481: Wieluń – Łask – (Łódź)
- nr 486: Wieluń – Działoszyn – (Radomsko)
- nr 488: DK74 – Wieluń – DK74.
W 2017 roku została oddana do użytku obwodnica północna Wielunia w ciągu drogi krajowej nr 74. Przez obrzeża powiatu przebiega także odcinek drogi ekspresowej S8.
Komunikacja PKS edytuj
Komunikację z okolicą oraz z całym krajem zapewnia PKS Wieluń oraz wybudowany w 1976 dworzec autobusowy, obsługujący również komunikację międzynarodową.
Transport kolejowy edytuj
Przez powiat przebiega również wybudowana w 1926 roku linia kolejowa nr 181 (relacji Kępno – Wieluń – Herby Nowe). Obecnie na terenie powiatu zlokalizowane są cztery działające stacje i przystanki kolejowe: Wieluń Dąbrowa, Wieluń, Pątnów Wieluński oraz Dzietrzniki.
Do końca lat 80. XX wieku funkcjonowała Wieluńska Kolej Dojazdowa, która łączyła Wieluń z Praszką.
Współpraca międzynarodowa edytuj
Powiat w 1999 roku zawarł umowy partnerskie z chorwackimi miejscowościami: Karlobag, Senj, Novalija, a w 2010 z niemieckim miastem Ochtrup.
Przypisy edytuj
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
- ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
- ↑ Powiat wieluński w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b http://www.pgi.gov.pl/surowce_mineralne/PDF/wegle_brunatne.pdf.
- ↑ http://www.igo.wroc.pl/foresight/plansze/11.jpg.
- ↑ Bełchatów spogląda na węgiel w Złoczewie – Dziennik Łódzki.
- ↑ http://www.igo.wroc.pl/foresight/plansze/zesprac.pdf.
Linki zewnętrzne edytuj
- Powiat wieluński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 368.
- Szlak Bursztynowy Ziemi Wieluńskiej