Powiat oławski

powiat w Polsce

Powiat oławski – powiat w Polsce, położony we wschodniej części województwa dolnośląskiego, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Oława.

powiat oławski
powiat
Ilustracja
Dąb Słowianin we wsi Dębina
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Data powstania

1 stycznia 1999

TERC

0215

Siedziba

Oława

Starosta

Marek Szponar

Powierzchnia (2024)

524,11 km²

Populacja (2023)
• liczba ludności


77 428

• gęstość

148 os./km²

Urbanizacja

62,2%

Nr kierunkowy

71

Kod pocztowy (2024)

55-2XX

Tablice rejestracyjne

DOA

Adres urzędu:
ul. 3 Maja 1
55-200 Oława
Szczegółowy podział administracyjny
Plan powiatu oławskiego
Liczba gmin miejskich

1

Liczba gmin miejsko-wiejskich

1

Liczba gmin wiejskich

2

Liczba sołectw

73

Liczba miejscowości

77

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Geografia

edytuj
 
Pokrycie terenu

Powiat oławski obejmuje swoim terytorium fragmenty 3 mezoregionów: Pradoliny Wrocławskiej, Równiny Wrocławskiej i Równiny Oleśnickiej. Nizinny teren powiatu charakteryzuje się rzędnymi od 125–130 m n.p.m. w dolinach rzek do 170 m n.p.m. w miejscowości Gaj Oławski.

Na północy powiatu występują gleby rdzawe i bielicowe oraz w niewielkim stopniu gleby murszowe i murszowate, na południowym zachodzie czarne ziemie, na pozostałym obszarze gleby brunatne właściwe i płowe, a w dolinach rzek mady.

Podział administracyjny

edytuj

Powiat oławski powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami[1].

Został stworzony z części znoszonego województwa wrocławskiego[2][3]. Terytorium powiatu zostało określone w kształcie zbliżonym do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku[4][5][6]; jedynie należąca do niego wówczas gmina Czernica została włączona w skład powiatu wrocławskiego[3].

Z powiatem oławskim graniczą jednostki[7]:

W skład powiatu wchodzą 4 gminy: 1 miejska, 1 miejsko-wiejska oraz 2 wiejskie. Na jego terenie położone są dwa miasta: Jelcz-Laskowice oraz Oława[8].

Gmina[8] Pow.
(2024)[9]
Ludność
(2023)[9]
Siedziba[10]
TERYT Typ Nazwa
0215011 miejska   Oława 27,36 33 166
0215022 wiejska   Domaniów 94,50 4914 Domaniów
0215033 miejsko-wiejska   Jelcz-Laskowice 167,65 23 712 Jelcz-Laskowice
0215042 wiejska   Oława 234,60 15 636 Oława

W historii powiatu doszło do jednej zmiany granic: w 2023 roku w granice gminy Domaniów włączono część wsi Ośno o powierzchni 6,03 ha z gminy Wiązów w powiecie strzelińskim[11] (pierwsza, nieudana próba tej zmiany została podjęta w 2014 roku[12]).

Pokrycie terenu

edytuj

Powiat oławski według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 524,11 km², co stanowiło 2,63% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 277. lokatę wśród 314 powiatów Polski[13]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty rolne (69,3%) oraz leśne (20,6%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 8,4% terenów, zaś pod wodami znajdowało się ich 1,3%[14].

Pokrycie terenu w powiecie oławskim
stan na 1 stycznia 2024 r.[14]

Demografia

edytuj
Liczba mieszkańców w powiecie oławskim w latach 1998–2022
Źródło: Bank Danych Lokalnych[15]. Stan w dniu 31 grudnia.

Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie oławskim zamieszkiwało 77 428 mieszkańców: 39 784 kobiet (51,4% ludności) i 37 644 mężczyzn (48,6%), czyli 2,69% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 148 osób na km². Pod względem ludności powiat oławski zajął w 2024 roku 127. lokatę wśród 314 powiatów Polski[13].

Wskaźnik urbanizacji wyniósł 62,2%; w miastach w tym dniu mieszkało 48 170 osób, zaś na wsi 29 258 osób[15].

Sytuacja demograficzna w powiecie oławskim
stan na 31 grudnia 2023 r.[15]
Piramida wieku mieszkańców powiatu oławskiego
stan na 31 grudnia 2023 r.[15]

Gospodarka

edytuj

W końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 1,7 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 4,4% do aktywnych zawodowo[16].

Oświata i służba zdrowia

edytuj

W powiecie działa 35 placówek wychowania przedszkolnego (w tym 9 samodzielnych), 28 szkół podstawowych, 9 szkół gimnazjalnych, 4 zasadnicze szkoły zawodowe, 7 szkół technicznych i zawodowych oraz 4 licea ogólnokształcące. Dodatkowo działa 1 szkoła pomaturalna i 3 szkoły dla dorosłych. Na terenie powiatu zlokalizowanych jest 16 bibliotek wraz z filiami.
Powiatowa służba zdrowia obejmuje 1 szpital ogólny, 10 przychodni, 2 ośrodki zdrowia, 15 miejskich i 21 wiejskich praktyk lekarskich oraz 21 aptek i punktów aptecznych.

Transport

edytuj
 
Sieć transportowa

Powiat oławski leży w ważnym ciągu komunikacyjnym lądowym i wodnym o znaczeniu europejskim. Przez powiat przebiegają fragmenty autostrady A4 (E40), dróg krajowych 39 i 94 oraz dróg wojewódzkich 346, 396, 403 i 455, a także fragmenty linii kolejowych 132, 277 i 292 oraz nieczynnej 304. Odra przepływająca przez powiat wchodzi w skład Odrzańskiej Drogi Wodnej.

Ochrona przyrody

edytuj

Na terenie powiatu znajduje się 5 rezerwatów przyrody: 1 florystyczny Łacha Jelcz oraz 4 leśne: Grodzisko Ryczyńskie, Kanigóra, Leśna Woda i Zwierzyniec. Utworzono 1 użytek ekologiczny „Zimowitowa Łąka”. Zarejestrowano 21 pomników przyrody, 11 chroniących pojedyncze drzewa (8 dębów szypułkowych, 2 lipy drobnolistne i 1 tulipanowca amerykańskiego), 8 chroniących grupy drzew (6 grup dębów szypułkowych, 1 grupę lip drobnolistnych i 1 grupę platanów klonolistnych) oraz 2 chroniące głazy narzutowe[17]. W powiecie znajdują się także fragmenty 2 obszarów Natura 2000: Lasy Grędzińskie i Grądy w Dolinie Odry[18].

Starostowie oławscy

edytuj

Na podstawie źródła[19]:

  • Stanisław Kałuża (12 listopada 1998 – 26 listopada 2002)
  • Maria Polakowska (26 listopada 2002 – 6 grudnia 2006)
  • Marek Szponar (6 grudnia 2006 – 30 listopada 2010)
  • Zdzisław Brezdeń (30 listopada 2010 – 10 sierpnia 2023)
  • Mirosław Kulesza (10 sierpnia 2023 – 7 maja 2024)[20]
  • Marek Szponar (od 7 maja 2024)[21]

Przypisy

edytuj
  1. Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
  2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).
  3. a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).
  4. Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 216.
  5. Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-10-07] (pol.).
  6. Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-10-07] (pol.).
  7. Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-10-07] (pol.).
  8. a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).
  9. a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-10-07] (pol.).
  10. Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).
  11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 lipca 2022 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (Dz.U. z 2022 r. poz. 1597)
  12. Uzasadnienie do projektu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie połączenia gmin, ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy [online], Rządowe Centrum Legislacji, 29 lipca 2014, s. 19-20 [dostęp 2024-10-07] (pol.).
  13. a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-10-07] (pol.).
  14. a b Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. oławski). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-10-07] (pol.).
  15. a b c d Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-10-07] (pol.).
  16. GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-15] (pol.).
  17. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [dostęp 2011-03-28].
  18. Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000. [dostęp 2011-03-28].
  19. Rafał Rudka, Joanna Gryboś-Chechelska, Tomasz Smaś: Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 27. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-03-05].
  20. Kim jest nowy starosta Mirosław Kulesza?. tuolawa.pl, 18 sierpnia 2023. [dostęp 2024-03-05].
  21. PiS po 14 latach traci władzę w powiecie oławskim. Jest nowy starosta. tuwroclaw.com, 7 maja 2024. [dostęp 2024-09-02].

Linki zewnętrzne

edytuj