Powiat oławski
Powiat oławski – powiat w Polsce, położony we wschodniej części województwa dolnośląskiego, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Oława.
powiat | |||||||||||||
Dąb Słowianin we wsi Dębina | |||||||||||||
| |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||
Data powstania |
1 stycznia 1999 | ||||||||||||
TERC |
0215 | ||||||||||||
Siedziba | |||||||||||||
Starosta |
Marek Szponar | ||||||||||||
Powierzchnia (2024) |
524,11 km² | ||||||||||||
Populacja (2023) • liczba ludności |
| ||||||||||||
• gęstość |
148 os./km² | ||||||||||||
Urbanizacja |
62,2% | ||||||||||||
Nr kierunkowy |
71 | ||||||||||||
Kod pocztowy (2024) |
55-2XX | ||||||||||||
Tablice rejestracyjne |
DOA | ||||||||||||
Adres urzędu: ul. 3 Maja 155-200 Oława | |||||||||||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie województwa | |||||||||||||
Strona internetowa | |||||||||||||
Biuletyn Informacji Publicznej |
Geografia
edytujPowiat oławski obejmuje swoim terytorium fragmenty 3 mezoregionów: Pradoliny Wrocławskiej, Równiny Wrocławskiej i Równiny Oleśnickiej. Nizinny teren powiatu charakteryzuje się rzędnymi od 125–130 m n.p.m. w dolinach rzek do 170 m n.p.m. w miejscowości Gaj Oławski.
Na północy powiatu występują gleby rdzawe i bielicowe oraz w niewielkim stopniu gleby murszowe i murszowate, na południowym zachodzie czarne ziemie, na pozostałym obszarze gleby brunatne właściwe i płowe, a w dolinach rzek mady.
Podział administracyjny
edytujPowiat oławski powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami[1].
Został stworzony z części znoszonego województwa wrocławskiego[2][3]. Terytorium powiatu zostało określone w kształcie zbliżonym do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku[4][5][6]; jedynie należąca do niego wówczas gmina Czernica została włączona w skład powiatu wrocławskiego[3].
Z powiatem oławskim graniczą jednostki[7]:
- powiat oleśnicki od północy,
- powiat namysłowski w województwie opolskim od wschodu,
- powiat brzeski w województwie opolskim od południowego wschodu,
- powiat strzeliński od południa,
- powiat wrocławski od północnego zachodu.
W skład powiatu wchodzą 4 gminy: 1 miejska, 1 miejsko-wiejska oraz 2 wiejskie. Na jego terenie położone są dwa miasta: Jelcz-Laskowice oraz Oława[8].
Gmina[8] | Pow. (2024)[9] |
Ludność (2023)[9] |
Siedziba[10] | |||
---|---|---|---|---|---|---|
TERYT | Typ | Nazwa | ||||
0215011 | miejska | Oława | 27,36 | 33 166 | — | |
0215022 | wiejska | Domaniów | 94,50 | 4914 | Domaniów | |
0215033 | miejsko-wiejska | Jelcz-Laskowice | 167,65 | 23 712 | Jelcz-Laskowice | |
0215042 | wiejska | Oława | 234,60 | 15 636 | Oława |
W historii powiatu doszło do jednej zmiany granic: w 2023 roku w granice gminy Domaniów włączono część wsi Ośno o powierzchni 6,03 ha z gminy Wiązów w powiecie strzelińskim[11] (pierwsza, nieudana próba tej zmiany została podjęta w 2014 roku[12]).
Pokrycie terenu
edytujPowiat oławski według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 524,11 km², co stanowiło 2,63% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 277. lokatę wśród 314 powiatów Polski[13]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty rolne (69,3%) oraz leśne (20,6%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 8,4% terenów, zaś pod wodami znajdowało się ich 1,3%[14].
Demografia
edytujŹródło: Bank Danych Lokalnych[15]. Stan w dniu 31 grudnia.
Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie oławskim zamieszkiwało 77 428 mieszkańców: 39 784 kobiet (51,4% ludności) i 37 644 mężczyzn (48,6%), czyli 2,69% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 148 osób na km². Pod względem ludności powiat oławski zajął w 2024 roku 127. lokatę wśród 314 powiatów Polski[13].
Wskaźnik urbanizacji wyniósł 62,2%; w miastach w tym dniu mieszkało 48 170 osób, zaś na wsi 29 258 osób[15].
Gospodarka
edytujW końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 1,7 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 4,4% do aktywnych zawodowo[16].
Oświata i służba zdrowia
edytujW powiecie działa 35 placówek wychowania przedszkolnego (w tym 9 samodzielnych), 28 szkół podstawowych, 9 szkół gimnazjalnych, 4 zasadnicze szkoły zawodowe, 7 szkół technicznych i zawodowych oraz 4 licea ogólnokształcące. Dodatkowo działa 1 szkoła pomaturalna i 3 szkoły dla dorosłych. Na terenie powiatu zlokalizowanych jest 16 bibliotek wraz z filiami.
Powiatowa służba zdrowia obejmuje 1 szpital ogólny, 10 przychodni, 2 ośrodki zdrowia, 15 miejskich i 21 wiejskich praktyk lekarskich oraz 21 aptek i punktów aptecznych.
Transport
edytujPowiat oławski leży w ważnym ciągu komunikacyjnym lądowym i wodnym o znaczeniu europejskim. Przez powiat przebiegają fragmenty autostrady A4 (E40), dróg krajowych 39 i 94 oraz dróg wojewódzkich 346, 396, 403 i 455, a także fragmenty linii kolejowych 132, 277 i 292 oraz nieczynnej 304. Odra przepływająca przez powiat wchodzi w skład Odrzańskiej Drogi Wodnej.
Ochrona przyrody
edytujNa terenie powiatu znajduje się 5 rezerwatów przyrody: 1 florystyczny Łacha Jelcz oraz 4 leśne: Grodzisko Ryczyńskie, Kanigóra, Leśna Woda i Zwierzyniec. Utworzono 1 użytek ekologiczny „Zimowitowa Łąka”. Zarejestrowano 21 pomników przyrody, 11 chroniących pojedyncze drzewa (8 dębów szypułkowych, 2 lipy drobnolistne i 1 tulipanowca amerykańskiego), 8 chroniących grupy drzew (6 grup dębów szypułkowych, 1 grupę lip drobnolistnych i 1 grupę platanów klonolistnych) oraz 2 chroniące głazy narzutowe[17]. W powiecie znajdują się także fragmenty 2 obszarów Natura 2000: Lasy Grędzińskie i Grądy w Dolinie Odry[18].
Starostowie oławscy
edytujNa podstawie źródła[19]:
- Stanisław Kałuża (12 listopada 1998 – 26 listopada 2002)
- Maria Polakowska (26 listopada 2002 – 6 grudnia 2006)
- Marek Szponar (6 grudnia 2006 – 30 listopada 2010)
- Zdzisław Brezdeń (30 listopada 2010 – 10 sierpnia 2023)
- Mirosław Kulesza (10 sierpnia 2023 – 7 maja 2024)[20]
- Marek Szponar (od 7 maja 2024)[21]
Przypisy
edytuj- ↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).
- ↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 216.
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 lipca 2022 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (Dz.U. z 2022 r. poz. 1597)
- ↑ Uzasadnienie do projektu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie połączenia gmin, ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy [online], Rządowe Centrum Legislacji, 29 lipca 2014, s. 19-20 [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ a b Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. oławski). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ a b c d Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-15] (pol.).
- ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [dostęp 2011-03-28].
- ↑ Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000. [dostęp 2011-03-28].
- ↑ Rafał Rudka, Joanna Gryboś-Chechelska, Tomasz Smaś: Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 27. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-03-05].
- ↑ Kim jest nowy starosta Mirosław Kulesza?. tuolawa.pl, 18 sierpnia 2023. [dostęp 2024-03-05].
- ↑ PiS po 14 latach traci władzę w powiecie oławskim. Jest nowy starosta. tuwroclaw.com, 7 maja 2024. [dostęp 2024-09-02].