Wikipedia

Wolsztyn

miasto w województwie wielkopolskim

Wolsztyn (niem. Wollstein) – miasto w Polsce w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wolsztyn. Położony jest w zachodniej części województwa nad rzeką Dojcą, 72 km na południowy zachód od Poznania. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego.

Wolsztyn
— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Ilustracja
Hotel „Wolsztyn”
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Polska
Województwo  wielkopolskie
Powiat wolsztyński
Gmina Wolsztyn
Prawa miejskie przed 1424[1]
Burmistrz Wojciech Lis
Powierzchnia 4,78 km²
Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość
13 018[2]
2723 os./km²
Strefa numeracyjna +48 68
Kod pocztowy 64-200, 64-201
Tablice rejestracyjne PWL
Położenie na mapie gminy Wolsztyn
Mapa lokalizacyjna gminy Wolsztyn
Wolsztyn
Wolsztyn
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wolsztyn
Wolsztyn
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa lokalizacyjna województwa wielkopolskiego
Wolsztyn
Wolsztyn
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego
Mapa lokalizacyjna powiatu wolsztyńskiego
Wolsztyn
Wolsztyn
Ziemia52°06′51″N 16°07′01″E/52,114167 16,116944
TERC (TERYT) 3029034
SIMC 0988632
Urząd miejski
Rynek 1
64-200 Wolsztyn
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Według danych GUS z 31 grudnia 2019, miasto liczyło 13 018 mieszkańców[3].

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1458 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim[4].

Sieć dróg miasta Wolsztyn

HistoriaEdytuj

Pierwsze ślady osadnictwa i działalności człowieka na terenie ziemi wolsztyńskiej pochodzą z okresu kultury wczesnołużyckiej, o czym świadczą znalezione tam naczynia gliniane. Przypuszcza się, że w rejonie ujścia Dojcy do Jeziora Berzyńskiego istniało w IX–X wieku obronne grodzisko[1]. Pierwsze dokumenty mówiące o tym terenie pochodzą dopiero z połowy XII wieku. Około 1285 powstała osada, którą założyli cystersi z pobliskiego klasztoru w Obrze i która rozwinęła się lepiej niż Niałek Wielki i Komorowo (włączone do miasta)[1].

Początki Wolsztyna związane są z handlem wełną, a także z produkcją sukna i sukiennictwem[1]. W ciągu wieków nawiedzały miasto klęski żywiołowe – pożary i epidemie – z których najgroźniejsze wybuchły w latach: 1469, 1630, 1710 i 1810 r.

U schyłku XVIII wieku Wolsztyn liczył ponad półtora tysiąca mieszkańców. Wśród nich najwięcej było kupców, młynarzy, piwowarów i szewców. Pod koniec stulecia ten pomyślny dla miasta stan gospodarczy uległ zmianie.

Zabory PolskiEdytuj

Osobne artykuły: Powstanie wielkopolskie 1794 roku, Powstanie wielkopolskie 1806 roku i Powstanie wielkopolskie 1848 roku.

Rok 1793, a z nim II rozbiór Polski zmienił sytuację Wolsztyna. Miasto weszło w granice Królestwa Pruskiego pod nazwą Wollstein. Oznaczało to oderwanie go od dotychczasowego zaplecza, jakim były dlań ziemie Rzeczypospolitej.

W roku 1811 miasto liczyło 1810 mieszkańców (224 domy)[5]. 26 lat później (1837) spis urzędowy wykazał 2587 osób (w tym 834 Żydów)[5]. Ludność niemiecka 3-krotnie przewyższała polską. Miasto należało do Apolinarego Gajewskiego i miało trzy szkoły, dwa szpitale, kościół katolicki, kościół ewangelicki (z superintendentem) oraz synagogę[5]. Budowę kościoła ewangelickiego i synagogi współfinansował rząd pruski[5]. W mieście urzędował sąd ziemsko-miejski oraz landrat powiatu Bomst[5]. Zajęciem wolsztynian było tkactwo, garbarstwo i sukiennictwo[5].

W II poł. XIX posiadające mieszany charakter etniczny miasto stało się areną nasilających się, urzędowych nacisków germanizacyjnych. Na skutek działalności Hakaty zmniejszył się stan posiadanej w rękach polskich ziemi.

W czasie powstania wielkopolskiego oddziały polskie w sile 800 powstańców przejęły kontrolę nad miastem 5 stycznia 1919[1]. W tym samym roku powstał powiat wolsztyński[1].

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonował komisariat Straży Granicznej i placówka II linii SG „Wolsztyn”[6].

II wojna światowaEdytuj

Osobne artykuły: Kraj Warty, Wysiedlenia Polaków z Wielkopolski 1939–1941 i Heim ins Reich.

W czasie II wojny światowej z miasta wysiedlono większość Polaków do Generalnego Gubernatorstwa, a w zamian sprowadzono Niemców w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich. Na terenie miasta (w dzielnicy Komorowo) znajdowały się obozy pracy i obozy jenieckie[1]. Okupację niemiecką Wolsztyna zakończyło wkroczenie w dniu 26 stycznia 1945 oddziałów 7 samodzielnego korpusu kawalerii gwardii i 33 armii I Frontu Białoruskiego[7].

Polska LudowaEdytuj

Pod koniec lat 50. powstało w mieście Muzeum dr. Roberta Kocha przy szpitalu powiatowym[8].

Osoby związane z WolsztynemEdytuj

Z dziejami Wolsztyna związało swe życie m.in.:

  • Józef Hoene-Wroński – filozof i matematyk urodzony w Wolsztynie w 1776 r.[1]
  • Robert Koch – uczony, lekarz, laureat Nagrody Nobla. W latach 1872-1880 jako skromny lekarz powiatowy w Wolsztynie dokonał swych pierwszych odkryć[1], wykrył zarazek wąglika, który dziesiątkował wówczas bydło. Później, znany już w medycynie i świecie nauki, pracując w Berlinie odkrył prątki gruźlicy.
  • Marcin Rożek – rzeźbiarz i malarz lat międzywojennych, profesor Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych w Poznaniu, powstaniec wielkopolski. Jedną z jego prac jest pomnik Bolesława Chrobrego w Gnieźnie. Znakomity artysta, którego większość dzieł zniszczyli hitlerowcy, został zamęczony w obozie w Oświęcimiu w 1944 r.
  • Maciej Chojnacki – sportowiec, koszykarz 1 ligowego Lecha Poznań i Wisły Kraków, wielokrotny reprezentant Polski na arenie międzynarodowej, brązowy medalista Mistrzostw Europy w koszykówce mężczyzn – Finlandia – Helsinki 1967. Powołany na Igrzyska Olimpijskie do Meksyku 1968.

W Wolsztynie urodzili się także:

Dostępność komunikacyjnaEdytuj

 
Zasięg komunikacji samochodowej Wolsztyna

Długość dróg powiatu wolsztyńskiego wynosi 650 km. Główną arterią komunikacyjną powiatu wolsztyńskiego jest droga krajowa nr 32 przechodząca przez Wolsztyn, łącząca Poznań z Zieloną Górą. Poza tym ważnymi szlakami łączącymi Wolsztyn głównie z zachodnim obszarem Wielkopolski są drogi wojewódzkie: 303 (Wolsztyn-Babimost), 305 (Wolsztyn-Nowy Tomyśl) oraz 315 (Wolsztyn-Nowa Sól). Należy nadmienić, że dość dobrze rozwinięta jest komunikacja autobusowa. Głównym węzłem jest przystanek autobusowy w Wolsztynie. Liczba połączeń ogółem z Wolsztyna wynosi 96. Na terenie powiatu wolsztyńskiego swoje usługi świadczą: PKS w Nowej Soli, Zielonej Górze, Poznaniu i Żarach. Linie kolejowe zapewniają dobry dostęp komunikacyjny w układzie regionalnym dla Wolsztyna. Przez Wolsztyn prowadzi linia kolejowa z Poznania oraz z Leszna do Zbąszynka. Jeszcze kilkanaście lat temu miasto było znaczącym węzłem komunikacyjnym, gdyż zbiegało się tu aż 5 linii. Z biegiem lat zaczęto wycofywać z użytku kolejne połączenia, czego przykładem było w 1994 r. zaprzestanie kursów do Nowej Soli i Sulechowa.

Około 6 km na zachód od miasta znajduje się lądowisko Powodowo.

LudnośćEdytuj

Źródło:[9][10]

  • Piramida wieku mieszkańców Wolsztyna w 2014 roku[2].


 

GospodarkaEdytuj

W Wolsztynie funkcjonuje od 2006 roku fabryka światowego koncernu Firestone – produkuje głównie na eksport amortyzatory do autobusów i ciężarówek, duży zakład przetwórczy owoców i warzyw, fabryka mebli, fabryka akcesoriów metalowych z głównym nastawieniem na eksport bardzo szerokiego asortymentu okuć, zamków, profili metalowych wykorzystywanych w przemyśle meblarskim i metalowym. W okolicach Wolsztyna działają firmy z branży spożywczej.

TurystykaEdytuj

Wokół Wolsztyna znajdują się następujące obiekty krajobrazowe:

Ta sekcja od 2014-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

SportEdytuj

 
Miejska Hala Sportowa „Świtezianka”

Hala Sportowa „Świtezianka” była miejscem spotkań o charakterze międzynarodowym (m.in. eliminacje grupowe w hokeju halowym kobiet do Mistrzostw Świata w 2007 roku, mecze juniorów reprezentacji Polski i Egiptu w 2004 roku). W mieście odbyły się finały Mistrzostw Świata Women´s U19 WFC 2008. W 2007 roku (wiosną) odbyły się w Wolsztynie rozgrywki o Mistrzostwo Polski Juniorów w piłce ręcznej, w których drugie miejsce zajął zespół KPR Wolsztyniak. Od 2007 roku na jeziorze wolsztyńskim odbywają się corocznie zawody kajakarskie. W grudniu 2008 roku została oddana do użytku Miejska Pływalnia, na której to od 16 marca 2010 roku rozpoczęły się treningi klubu pływackiego – UKS „3 WODNIK Wolsztyn”. Klub ten reprezentuje powiat wolsztyński m.in. na Grand Prix w Śremie, Mistrzostwach Wielkopolski LZS oraz w licznych zawodach rozgrywanych w Wielkopolsce i woj. lubuskim. W Wolsztynie mieści się również Stadionie Ośrodka Sportu i Rekreacji im. Józefa Piłsudskiego, na którym występuje klub piłkarski Grom Wolsztyn[11].

Klubami Wolsztyna są min.:

  • piłkarski Klub Sportowy „Grom” Wolsztyn, założony 7 kwietnia 1945 roku[11]
  • Klub Piłki Ręcznej „Wolsztyniak” Wolsztyn, założony 5 listopada 1994 roku i wywodzący się z sekcji piłki ręcznej Gromu Wolsztyn[12]
  • UMKS „Iskra” Wolsztyn (lekkoatletyka i badminton)
  • MUKS „Kolejarz” APR Wolsztyn (piłka nożna)
  • KR „Lokomotywa” Wolsztyn (rugby)
  • UKS „3 Wodnik” Wolsztyn (klub pływacki)
  • Klub Sportowy Zryw Wolsztyn ( klub kajakarski)

W okresie międzywojennym w Wolsztynie istniały:[11]

  • „Unitas” Wolsztyn, klub piłkarski założony 1 czerwca 1921 roku, zespół dokonał fuzji z Sokołem 26 sierpnia 1928 roku, występował na dzisiejszym Stadionie Ośrodka Sportu i Rekreacji im. Józefa Piłsudskiego, który został otwarty 14 czerwca 1931 roku, sukcesem klubu jest m.in. IV poziom rozgrywek;
  • „Czarni” Wolsztyn, klub posiadający sekcję piłki nożnej, hokeja na lodzie i tenisa, założony 1 lipca 1927 roku;
  • Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Wolsztyn, założone 21 września 1921 roku;
  • „Jordan” Wolsztyn, klub szkolny założony 5 stycznia 1919 roku i zlikwidowany w lipcu 1934 roku.

ZabytkiEdytuj

 
Kościół farny pw. Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej
 
Poewangelicki Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego

ParowozowniaEdytuj

 
Parowozownia w Wolsztynie
  • Parowozownia Wolsztyn (ul. Fabryczna) – jedyny obiekt w Europie, gdzie parowozy normalnotorowe (przystosowane do jazdy po torze o standardowej szerokości 1435mm) obsługują planowy ruch pasażerski. Znajduje się tutaj ok. 30 sztuk tych pojazdów, m.in. unikalna lokomotywa Ok1, Ok22, oraz zabytkowe wagony. Najcenniejszym eksponatem jest parowóz Pm36, z 1937 r. wyprodukowany w fabryce w Chrzanowie, który potrafi osiągać szybkość do 130 km/h. Parowozy prawie codziennie prowadzą planowe pociągi osobowe. W dni robocze kursują na trasie do Leszna, w soboty do Poznania. Czasami organizowane są również przejazdy retro i specjalne pociągi okolicznościowe. Parowozownia jest dostępna dla turystów całorocznie i całodobowo. Co roku na przełomie kwietnia i maja ma miejsce „Parada Parowozów”. Jubileuszową paradę w 2007 roku obejrzało ponad 20 tysięcy turystów[13].

Instytucje oświatoweEdytuj

  • Szkoły:
    • Szkoła Podstawowa nr 1
    • Szkoła Podstawowa nr 2
    • Szkoła Podstawowa nr 3
    • Szkoła Podstawowa nr 5
    • Zespół Szkół Specjalnych w Wolsztynie
    • Zespół Szkół Zawodowych im. Marcina Rożka
    • Zespół Szkół Ogólnokształcących i Profilowanych im. Marii Skłodowskiej-Curie*
  • Biblioteki:
    • Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Wolsztyn
    • Biblioteka Pedagogiczna Poznań – oddział Wolsztyn

Wspólnoty wyznanioweEdytuj

Miasta partnerskieEdytuj

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i Anders 1989 ↓, s. 109.
  2. ↑ a b Wolsztyn polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan na 30 VI 2014 (s. 106). GUS. [dostęp 2 listopada 2014].
  4. ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 177.
  5. ↑ a b c d e f Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 178-179.Sprawdź autora:1.
  6. ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 22. ISBN 83-87424-77-3.
  7. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ​ISBN 83-217-2709-3​, str. 835
  8. ↑ Wiesław Nowakowski "U odkrywcy prątka gruźlicy", "Świat" nr 23/1959, str. 6
  9. ↑ Marcin Adamczak: Wolsztyn w XIX wieku (pol.). [dostęp 30 listopada 2018].
  10. ↑ Gmina Wolsztyn: Wolsztyn (pol.). [dostęp 30 listopada 2018].
  11. ↑ a b c gromwolsztyn.pl: Historia – Klub Sportowy Grom Wolsztyn (pol.). [dostęp 10 stycznia 2019].
  12. ↑ kpr-wolsztyniak.pl: Wolsztyniak - Historia (pol.). [dostęp 10 stycznia 2019].
  13. ↑ Oficjalna strona PKP [1].
  14. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14].
  15. ↑ Umowa partnerska Wolsztyn – Mór (Węgry). Urząd Miejski w Wolsztynie, 3 października 2016. [dostęp 8 października 2016].

BibliografiaEdytuj

  • Paweł Anders: Jeziora Wolsztyńsko-Zbąszyńskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wolsztyn&oldid=60588963”