Wikipedia

Gajewscy herbu Ostoja

Gajewscy – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Ostoja, należący do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców)[1][2][3][4], wywodzący się od Błociszewskich h. Ostoja z Błociszewa w dawnym pow. kościańskim województwa poznańskiego[5][6][1]. Gajewscy swoje nazwisko wzięli od wsi Gaj, położonej, podobnie jak Błociszewo, w dawnym pow. kościańskim województwa poznańskiego, którą posiadali od 1475 roku[7][1].

Herb Ostoja, wersja średniowieczna
Pieczęć Jakusza z Blociszewa h. Ostoja

Najstarsze świadectwa źródłowe dotyczące rodu edytuj

Poniżej wymienione są wybrane świadectwa źródłowe dotyczące Gajewskich herbu Ostoja oraz wsi gniazdowych, Błociszewa i Gaju, do połowy XVI wieku.

  • Najstarsza wzmianka na temat wsi Błociszewo oraz przedstawiciela rodu Błociszewskich h. Ostoja pochodzi z 1358 roku i dotyczy Jakusza z Błociszewa, który występował jako świadek w dokumencie o. Jana, opata lubińskiego[1][5][8][9].
  • Najstarsza wzmianka na temat wsi Gaj pochodzi z 1401 roku i dotyczy synów Janusza z Jarogniewic, którzy byli w sporze z wdową po Andrzeju z wsi Kowalskie i jej synami o wsie Szewce, Gaj i połowę Marszewa[7].
  • Najstarsza wzmianka dotycząca przedstawiciela rodu Ostojów posiadającego wieś Gaj pochodzi z roku 1475, kiedy to Mikołaj z Błociszewa, burgrabia kościański, kupił od Abrahama Kiebłowskiego rzeczoną wieś Gaj za 600 grzywien[7][1].
  • W roku 1496 Piotr Błociszewski, syn Mikołaja zapisał swej żonie Małgorzacie, córce Wincentego Strzępińskiego po 100 zł węgierskich posagu i wiana na połowie Gaju[7][1]. Piotr miał dwóch synów, Jakuba i Wincentego wspomnianych w roku 1499[1].
  • W roku 1510 odnotowano, że wieś Gaj należąca do Błociszewskich była opustoszała[7].
  • W latach 1520-62 wieś Gaj była w posiadaniu Wincentego Błociszewskiego[7], syna Piotra i Małgorzaty Strzępińskiej[1], który odbudował spustoszoną wieś Gaj i uczynił zeń swą główną siedzibę, od której począł pisać się Gajewskim[10].

Majątki ziemskie należące do rodu edytuj

Poniżej wymienione są ważniejsze dobra ziemskie należące do Gajewskich h. Ostoja.

Błociszewo[1][5], Brodnica[1][5], Grabianowo[11], Gaj[7], Czacz[12], Gorzyce, Gorzyczki[13], Przysieka Polska[14], Głuchowo[15], Luciny[16], Zadory, Roszkowo[17], Nietrzanowo[18], Witkówki, Słonin[19], Śląskowo[20], Rydzyna[1], Góra[21], Wolsztyn[22], Berzyna, Komorowo[23], Tłoki[24], Turzno[25], Piątkowo[26], Wałycz[27][28].

Przedstawiciele rodu edytuj

 
Adam Norbert Gajewski, dziedzic Wolsztyna, ojciec płka Franciszka Gajewskiego
 
Eleonora z Garczyńskich Gajewska, matka płka Franciszka Gajewskiego
 
Płk Franciszek Gajewski, adiutant cesarza Napoleona
 
Płk Franciszek Gajewski, w starszym wieku
 
Ewaryst Gajewski
 
Ppłk Józef Gajewski
 
Felicja z hr. Mielżyńskich Gajewska
 
Rtm. Józef Gajewski, odznaczony Orderem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych
  • Wincenty Gajewski z Błociszewa (zm. przed 1564) – dziedzic Gaju i Grabianowa oraz części Błociszewa. Jako pierwszy z Błociszewskich od posiadanych dóbr Gaj począł pisać się Gajewskim, dając początek rodzinie tego nazwiska. Jego ojcem był Piotr Błociszewski a dziadem Mikołaj z Błociszewa. W związki małżeńskie wstępował dwukrotnie. Jego pierwszą żoną była Anna Strzedzewska a drugą Zofia, córka Jana Sepińskiego.
  • Erazm Gajewski (zm. przed 1593) – dziedzic Gaju oraz części Błociszewa i Grabianowa, właściciel wsi Luczyny oraz połowy Zador i Roszkowa, burgrabia ziemski kościanski. Jego ojcem był Wincenty Gajewski a matką Zofia, córka Jana Sepińskiego herbu Nowina. W związki małżeńskie wstępował dwukrotnie. Jego pierwszą żoną była Ewa Bułakowska a drugą Elżbieta Cielecka, córka Mikołaja, komornika kaliskiego i Magdaleny z Galewskich.
  • Jan Gajewski (zm. w 1595) – dziedzic Gaju oraz części Błociszewa i Grabianowa, właściciel Grodźca, Nietrzanowa, Gorzyczek i innych, marszałek sejmu koronacyjnego (1588), poseł na sejm, pisarz grodzki kaliski (1566-1578), podstarości i surogator grodzki poznański (1578-1582), sędzia ziemski poznański (1582-1595). Był synem Wincentego Gajewskiego i Zofii Sepińskej. Jego małżonką była Barbara, córka Piotra Czackiego. Jan Gajewski z Błociszewa w 1595 roku dopuścił do herbu Ostoja Wojciecha Chudzińskiego[31].
  • Łukasz Gajewski (zm. ok. 1618) – dziedzic dóbr w Gaju, Przysiece Polskiej, Gorzycach, Gorzyczkach, Czaczu i innych. Był synem Erazma i Elżbiety Cieleckiej[32]. Ożenił się z Anną Czacką 1v. Rozdrażewską, córką Baltazara Czackiego, komornika ziemskiego poznańskiego[33].
  • Wojciech Gajewski (zm. w 1609) – dziedzic dóbr Gorzyce, Gorzyczki, Przysieka Polska, Głuchowo i innych, starosta ujsko-pilski, dworzanin króla Zygmunta III Wazy. Był synem Jana Gajewskiego, sędziego ziemskiego poznańskiego i Barbary z Czackich. Jego małżonką była Jadwiga Szczawińska. Wojciech Gajewski jako młody człowiek odbył wiele podróży po Europie. Studiował filozofię i prawo. Edukację rozpoczął na uniwersytecie w Lipsku w 1587 roku. Następnie studiował filozofię w Heidelbergu. W latach 1591–1593 kształcił się w Bazylei, Strasburgu i Padwie.
  • Adam Norbert Gajewski (1755-1834) – dziedzic Wolsztyna, prezes trybunału apelacyjnego w Poznaniu w okresie Księstwa Warszawskiego[22]. Był synem Rafała Tadeusza i Katarzyny Tworzyańskiej. Ożenił się z Eleonorą, córką Stefana Garczyńskiego, generał majora wojsk koronnych, adiutanta króla Stanisława Augusta[22] i Weroniki z Krzyckich[34].
  • Franciszek Gajewski (1792-1868) – pułkownik, adiutant cesarza Napoleona I, kawaler Legii Honorowej, uczestnik powstania listopadowego, dowódca dywizjonu 1 Pułku Jazdy Kaliskiej. Był synem Adama Norberta i Eleonory z Garczyńskich. Z małżonki Emilii Garczyńskiej pozostawił synów: Ewarysta i Józefa[35]. Autor wspomnień opublikowanych w dwóch tomach przez wydawnictwo - Zdzisław Rzepecki i S-ka w 1913 roku. O swym domu rodzinnym tak pisał: Uderzało mnie to w domu rodzicielskim, że rozmawiano pomiędzy sobą zawsze po francusku, ze służącymi i ludem prostym po polsku, a po niemiecku z każdym przybywającym urzędnikiem, że słyszałem zawsze komendę niemiecką, gdy wojsko przechodziło przez Wolsztyn. Zapytałem się ojca mego o przyczynę tej rozmaitej mowy: Bośmy przestali być wolnym narodem — mówił ojciec ze łzami w oczach. — Niema już Polski, Niemcy i Moskale rozszarpali ojczyznę naszą, wszakże pamiętaj, synu, żeś się rodził Polakiem, nie przestawaj nigdy kochać ojczyzny, a nie służ nigdy ciemiężycielom narodu twego; kara albowiem Boska spadnie rychlej lub później na grabieżników, Bóg sprawiedliwy[36].
  • Apolinary Gajewski (1801-1870) – dziedzic dóbr Wroniewy i Wolsztyn, ppor. Legii Litewskiej, uczestnik powstania listopadowego[38]. Był synem Adama Norberta i Eleonory z Garczyńskich. Kształcił się w Berlinie i w Heidelbergu. W latach 1827-1830 odbył podróż do Włoch w towarzystwie Stefana Garczyńskiego, swego krewnego. Po powrocie do kraju wziął udział w powstaniu. W odziedziczonym po rodzicach Wolsztynie wzniósł pałac o charakterze neorenesansowym w 1845 r. Ożenił się z Eleonorą, córka Franciszka Garczyńskiego i Katarzyny z Radolińskich. Zmarł 21 VIII 1870 r. w Wolsztynie[39]. Jego małżonka, Eleonora Garczyńska, zapisała się w pamięci potomnych dobroczynnością na rzecz Sióstr Miłosierdzia i kościoła w Wolsztynie. Była prezydentką Towarzystwa Pań Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo oraz Stowarzyszenia Matek Chrześcijańskich w Wolsztynie[40].
  •  
    Dziewczynka - pastel M. Gajewskiego
  •  
    Przejście - obraz M. Gajewskiego
  •  
    Profil kobiety - pastel M. Gajewskiego
  •  
    Portret kobiety - pastel M. Gajewskiego

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka - Monografie - Błociszewscy h. Ostoja.
  2. ↑ A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1902, t. V, s. 344-347.
  3. ↑ S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1907, t. IV, s. 76-78.
  4. ↑ K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. IV s. 61.
  5. ↑ a b c d T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Poznań, część I, s. 63-65.
  6. ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 59.
  7. ↑ a b c d e f g T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Poznań, część I, s. 450-451.
  8. ↑ Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski T.3 Zawiera numera 1293-2053 lata 1350-1399, PAN Biblioteka Kórnicka, Poznań 1879, nr 1381.
  9. ↑ Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi Kościańskiej, Kościan 1929, s. 120-122.
  10. ↑ Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi Kościańskiej, Kościan 1929, s. 121, 144.
  11. ↑ T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Poznań, część I, s. 649-655.
  12. ↑ Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi Kościańskiej, Kościan 1929, s. 133-136.
  13. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 14040 (Nr. 1401) 1594.
  14. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 13259 (Nr. 1400) 1590.
  15. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 15515 (Nr. 1403) 1599.
  16. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 13196 (Nr. 1400) 1590.
  17. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 13324 (Nr. 1400) 1591.
  18. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 12289 (Nr. 1399) 1584.
  19. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 13828 (Nr. 1401) 1593.
  20. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVII wiek > Część 1 - 894 (Nr. 1405) 1604.
  21. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Kalisz > Inskrypcje > XVII/XVIII wiek - 5407 (Nr. 171/173).
  22. ↑ a b c F. Gajewski, Pamiętniki Franciszka z Błociszewa Gajewskiego, pułkownika wojsk polskich (1802-1831), S. Karwowski (red.), Poznań 1913, t. I, s. 5-9.
  23. ↑ L. Plater, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), Lipsk 1846, s. 186.
  24. ↑ L. Plater, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), Lipsk 1846, s. 190.
  25. ↑ M. Pawłowski, Gmina Łysomice. Historia, kultura, tradycja, Rada i Urząd Gminy Łysomice 2014, s. 269-282.
  26. ↑ a b M. Rejmanowski, K. Wiklendt, Piątkowo. Zespół pałacowo-parkowy, Toruń, 1997.
  27. ↑ Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 5, (1898), s. 97
  28. ↑ Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 4, (1897), s. 4
  29. ↑ F. Gajewski, Pamiętniki Franciszka z Błociszewa Gajewskiego, pułkownika wojsk polskich (1802-1831), S. Karwowski (red.), Poznań 1913, t. I, wkładka między stronami: 48-49.
  30. ↑ Gazeta Torunska, 1902, R. 38, nr 87.
  31. ↑ A. Wajs, Materiały genealogiczne, nobilitacje, indygenaty w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, DiG, Warszawa 2001, s. 30.
  32. ↑ Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi Kościańskiej, Kościan 1929, s. 134.
  33. ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVII wiek > Część 1 - 1950 (Nr. 1407) 1611.
  34. ↑ S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1907, t. IV, s. 95.
  35. ↑ F. Gajewski, Pamiętniki Franciszka z Błociszewa Gajewskiego, pułkownika wojsk polskich (1802-1831), S. Karwowski (red.), Poznań 1913, t. I, Przedmowa.
  36. ↑ F. Gajewski, Pamiętniki Franciszka z Błociszewa Gajewskiego, pułkownika wojsk polskich (1802-1831), S. Karwowski (red.), Poznań 1913, t. I, s. 6.
  37. ↑ F. Gajewski, Pamiętniki Franciszka z Błociszewa Gajewskiego, pułkownika wojsk polskich (1802-1831), S. Karwowski (red.), Poznań 1913, t. I, s. 139; t. II, s. 110, 128, 130.
  38. ↑ R. Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, t. II, s. 52.
  39. ↑ T. Żychliński, Kronika żałobna rodzin Wielkopolskich od 1863-1876 r. z uwzględnieniem ważniejszych osobistości zmarłych w tym przeciągu czasu w innych dzielnicach Polski i na obczyźnie, Poznań 1877, s. 104.
  40. ↑ T. Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, Poznań 1886, t. VIII, s. 469.
  41. ↑ H. Bartnicka-Górska, Gajewski-Ostoja Mirosław [w:] "Słownik Artystów Polskich", t. II, Wrocław 1975, s. 268-269.
  42. ↑ P. Śpica, Obszary działalności patriotycznej i edukacyjnej Polek w Prusach Zachodnich w latach 1848–1920, [w:] "Przegląd Historyczno-Oświatowy", Warszawa 2019", nr 3-4, s. 28, 30, 34-36, 39.
  43. ↑ I. Grabowski, Działalność dobroczynna polskich organizacji kobiecych w Toruniu w latach 1914–1918, [w:] "Rocznik Toruński", t. 43, Toruń 2016, s. 51.
  44. ↑ B. Osmólska-Piskorska, Oswald Potocki, [w:] "Polski Słownik Biograficzny", t. 28, Wrocław 1984, s. 116-117
  45. ↑ M. Pawłowski, Felicja z Mielżyńskich Gajewska, [w:] "Słownik biograficzny powiatu toruńskiego", t. II, Toruń 2013, s. 97-103.
  46. ↑ Gajewski Józef, [w:] "Encyklopedia Powiatu Działdowskiego", (red.) B. Z. Perzyński, Starostwo Powiatowe w Działdowie, EPDZ.

Bibliografia edytuj

  • F. Gajewski, Pamiętniki Franciszka z Błociszewa Gajewskiego, pułkownika wojsk polskich (1802-1831), S. Karwowski (red.), Poznań 1913, t. I-II.
  • Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w., Biblioteka Kórnicka PAN, Kórnik-Poznań 1995-2019 - Teki Dworzaczka.
  • T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Poznań, część I, s. 450-451.
  • K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. IV s. 61.
  • A. Boniecki Herbarz polski, Warszawa 1902, t.V, s. 344-347.
  • S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1907, t. IV, s. 76-78.
  • R. Kalinowski, Protoheraldyczny znak na portalu kościoła w Wysocicach a historia herbu Ostoja w średniowieczu, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego nowej serii, t. XV (XXVI).
  • Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi Kościańskiej, Kościan 1929.
  • M. Pawłowski, Gmina Łysomice. Historia, kultura, tradycja, Rada i Urząd Gminy Łysomice 2014.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gajewscy_herbu_Ostoja&oldid=73532936”