Fort XI Twierdzy Toruń
Fort XI Twierdzy Toruń (dawny Fort V, następnie Grosser Kurfürst, od 1920 roku im. Stefana Batorego[2]) – fort artyleryjski przy ulicy Poznańskiej 152[3].
 nr rej. A/1382 z 7 października 1971[1]
| |
 Widok ogólny fortu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Poznańska 152 |
| Typ budynku | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1877 |
| Ukończenie budowy |
1884 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 52°59′07,41″N 18°34′23,30″E/52,985392 18,573139
| |
Powierzchnia fortu wynosi 4,18 ha[4].
Historia
edytujZostał zbudowany w latach 1879–1884 z betonu i cegły[2]. Jest to jeden z najstarszych fortów artyleryjskich wchodzących w skład Twierdzy Toruń[3]. Obiekt miał stanowić umocniony punkt oporu na lewobrzeżnej linii obrony miasta Torunia, ogień mógł docierać do Cierpic, Nieszawki i Gniewkowa[2]. Koszt budowy fortu wyniósł 2 191 101 marek niemieckich[5].
Fort był modernizowany w latach 1889–1893, ok. 1905 i w 1914 roku[3]. W czasie pierwszej modernizacji przykryto sklepienia nad koszarami metrową warstwą betonu, podwyższono wały, by obiekt był odporny na pociski kalibru 150 mm[2]. W roku 1911 otoczono całość drutem kolczastym[6]. Do roku 1922 obiekt stał pusty. Następnie przejęło go Wojsko Polskie, które po powierzchownym remoncie wykorzystywało go jako czasowe kwatery dla wojska, przede wszystkim artylerzystów uczestniczących w ćwiczeniach na poligonie toruńskim[6].
Podczas II wojny światowej wchodził w skład obozu jenieckiego Stalag XXA[3]. W latach 50. XX wieku fort pozbawiono oskarpowanie fosy[7]. Po II wojnie światowej obiekt przejął Polmozbyt, później przeszedł na własność prywatną[8].
Na ścianach fortu zachowały się rysunki jeńców alianckich[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków [online], torun.wkz.gov.pl, s. 7 [dostęp 2025-03-01].
- ↑ a b c d Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 199.
- ↑ a b c d Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 74.
- ↑ Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 12.
- ↑ Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 13.
- ↑ a b Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 200.
- ↑ Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 79.
- ↑ Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 75, 82.
- ↑ Giętkowski i Kowalkowski 2023 ↓, s. 78.
Bibliografia
edytuj- Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer: Twierdza Toruń. Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004. ISBN 83-89706-12-1.
- Mirosław Giętkowski, Adam Kowalkowski: Forty artyleryjskie Twierdzy Toruń. Toruń: Muzeum Twierdzy Toruń, 2023. ISBN 978-83-66208-29-2.